Jakie są kary za niezłożenie sprawozdania finansowego

Intensywna praca związana z zamknięciem roku obrotowego rozpoczyna się w jego ostatnich tygodniach. Proces ten jest rozciągnięty w czasie, jednak dla prawidłowego jego przeprowadzenia są przewidziane pewne terminy porządkowe dla poszczególnych czynności.

Sporządzenie...

I tak, na sporządzenie sprawozdania finansowego podmioty do tego zobowiązane mają trzy miesiące po zakończeniu roku obrotowego. Niewykonanie obowiązku polegającego na sporządzeniu sprawozdania finansowego, bądź wykonanie go niezgodnie z przepisami prawa lub zawarcie w nim nierzetelnych danych zagrożone jest karą grzywny, pozbawienia wolności lub obiema tymi karami wymierzonymi łącznie (art. 77 ust. 2 ustawy o rachunkowości; dalej: uor).

... zatwierdzenie...

W ciągu następnych trzech miesięcy sprawozdanie finansowe powinno zostać zatwierdzone przez organ do tego uprawniony. Podmioty, których sprawozdanie finansowe musi zostać poddane obowiązkowemu badaniu przez biegłych rewidentów, powinny zadbać o wypełnienie tego wymogu przed zatwierdzeniem sprawozdania. Brak poddania sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta, niedopuszczenie biegłego rewidenta do pełnienia obowiązków, nieudzielanie lub udzielanie niezgodnych ze stanem faktycznym informacji i wyjaśnień podlega karze grzywny albo ograniczenia wolności (art. 79 uor ).

... i przekazanie organom

Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego należy dopełnić obowiązku jego złożenia wraz z dodatkowymi dokumentami do urzędu skarbowego oraz rejestru sądowego. Terminy na jego wykonanie upływają odpowiednio dziesiątego dnia od zatwierdzenia sprawozdania w przypadku złożenia sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego (art. 27 ust. 2 ustawy o CIT) przez podatników podatku od osób prawnych oraz piętnastego dnia w przypadku złożenia do właściwego rejestru sądowego (art. 69 ust. 1 uor). Jednostki, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, są zatem zobowiązane do złożenia sprawozdania finansowego wraz z opinią i raportem do urzędu skarbowego najpóźniej do 10 lipca roku następującego po roku obrotowym oraz do 15 lipca w przypadku złożenia sprawozdania finansowego do rejestru sądowego. Jeżeli zatwierdzenie sprawozdania finansowego nastąpiło wcześniej niż z końcem szóstego miesiąca po dniu bilansowym – terminy 10 i 15 dni będą liczyć się od momentu zatwierdzenia sprawozdania. Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych są zobowiązani do przekazania do urzędu skarbowego sprawozdania finansowego w terminie złożenia zeznania podatkowego.

Jeżeli sprawozdanie finansowe nie zostanie zatwierdzone w ciągu sześciu miesięcy od dnia bilansowego, to do rejestru sądowego należy złożyć je dwukrotnie – raz w ciągu 15 dni od upływu terminu do zatwierdzenia sprawozdania finansowego, a drugi raz – w ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego wraz z dodatkowymi dokumentami: sprawozdaniem z badania, gdy podlegało ono takiemu obowiązkowi, uchwałą zatwierdzającą sprawozdanie, uchwałą o podziale zysku lub pokryciu straty oraz sprawozdaniem z działalności dla jednostek zobowiązanych do jego sporządzenia. ?

Obowiązku takiego nie ma w przypadku urzędu skarbowego – podatnicy nie mają obowiązku składania niezatwierdzonego sprawozdania finansowego. Składają je zatem tylko po zatwierdzeniu przez właściwy organ.

To wykroczenie

Gdy podatnicy nie wywiążą się z obowiązku złożenia w terminie sprawozdania finansowego wraz z wymaganymi dodatkowymi dokumentami do urzędu skarbowego, muszą liczyć się z karą grzywny za wykroczenie skarbowe. Pewne problemy praktyczne może sprawiać odpowiedź na pytanie o to, uchybienie jakiemu terminowi będzie powodować odpowiedzialność karną skarbową:

- czy wyłącznie terminowi 10 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych (oraz niezłożenie sprawozdania finansowego wraz z zeznaniem podatkowym w przypadku osób fizycznych),

- czy może również uchybienie terminowi na zatwierdzenie sprawozdania finansowego wynikającego z przepisów ustawy o rachunkowości – sześć miesięcy od dnia bilansowego.

Innymi słowy – od kiedy należy liczyć termin dla obowiązku złożenia sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie zostanie zatwierdzone w terminie sześciu miesięcy od dnia bilansowego: od 10 dnia od momentu, kiedy powinno ono zostać zatwierdzone, czy od 10 dni od faktycznego jego zatwierdzenia. Obowiązek złożenia sprawozdania finansowego do właściwego urzędu skarbowego w terminie wynika z przepisów o podatku dochodowym i uchybienie wyłącznie bądź to dziesięciodniowemu terminowi wynikającemu z ustawy o CIT, bądź to niezłożenie sprawozdania finansowego razem z zeznaniem podatkowym w przypadku podatników PIT jest zagrożone sankcją karnoskarbową w postaci grzywny. Termin zatwierdzenia sprawozdania finansowego wynikający z ustawy o rachunkowości nie wywiera skutków, jeżeli chodzi o sam obowiązek złożenia sprawozdania do urzędu skarbowego. Zatem samo uchybienie terminowi zatwierdzenia sprawozdania finansowego nie spowoduje zagrożenia sankcją karną z powodu uchybienia terminowi na złożenie sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego, jeśli tylko zostanie ono złożone w ciągu 10 dni od jego opóźnionego zatwierdzenia.

Odpowiedzialność za powyższe zaniechanie będzie ciążyć na osobie, która zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania (art. 9 ust. 3 kodeksu karnego skarbowego). Wśród zagrożonych odpowiedzialnością za niezłożenie sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego mogą znaleźć się zatem np. księgowi bądź doradcy podatkowi świadczący usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, ponieważ prowadzenie ksiąg rachunkowych wyczerpuje znamię zajmowania się sprawami gospodarczymi (wyrok Sądu Najwyższego z 22 lutego 2006 roku, III KK 213/05).

Kierownik i tylko on

Jest to pewna różnica w stosunku do odpowiedzialności wynikającej z ustawy o rachunkowości. Przepis, który przewiduje za niezłożenie zatwierdzonego sprawozdania finansowego wraz z dodatkowymi dokumentami do Krajowego Rejestru Sądowego karę grzywny albo karę pozbawienia wolności będzie dotyczył tylko kierownika jednostki, gdyż to na nim spoczywa ten obowiązek.

Kierownikiem jednostki, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 uor jest członek zarządu lub innego organu zarządzającego, a w przypadku organu wieloosobowego – jego członkowie, wspólnicy prowadzący sprawy spółki (w przypadku spółki jawnej i spółki cywilnej), wspólnicy prowadzący sprawy spółki lub zarząd (w przypadku spółki partnerskiej), komplementariusze prowadzący sprawy spółki (w przypadku spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej), osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, likwidator, syndyk lub zarządca ustanowionego w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Odpowiedzialności za brak złożenia sprawozdania do KRS nie można scedować na inny podmiot, np. poprzez zawarcie umowy cywilnoprawnej z podmiotem świadczącym usługi księgowe lub doradztwo podatkowe. Nawet jeśli w umowie wiążącej te podmioty znajdzie się postanowienie, że to na księgowych lub doradcach podatkowych spoczywa wyżej wymieniony obowiązek, to zapis ten będzie bezskuteczny pod kątem ochrony kierowników jednostek przed odpowiedzialnością za niezłożenie sprawozdania finansowego do KRS, ponieważ nie można powinności publicznoprawnej (a taką jest bez wątpienia obowiązek złożenia sprawozdania do KRS) przenieść na inny podmiot bez wyraźnej normy prawnej na to zezwalającej. Pewną możliwością ograniczenia odpowiedzialności za niezłożenie sprawozdania finansowego do KRS dopuszczalną przez ustawę o rachunkowości jest w przypadku organu wieloosobowego wskazanie osoby odpowiedzialnej, oczywiście z grona członków tego organu, za tego typu czynności i przyjęcie przez tą osobę odpowiedzialności w formie pisemnej (Wyrok Sądu Najwyższego z 16 października 2014 r., II KK 279/14).

Postępowanie przymuszające

Przepisy ustawy o rachunkowości nie wyczerpują katalogu środków, którymi organy publiczne mogą dyscyplinować podmioty zobowiązane do składania sprawozdań do KRS. Możliwa jest również odpowiedzialność na podstawie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, jednak w tym przypadku kara grzywny musi być poprzedzona postępowaniem przymuszającym. Jest ono inicjowane przez sąd rejestrowy w przypadku braku złożenia wniosków lub dokumentów (m. in. sprawozdania finansowego) przez podmioty do tego zobowiązane. Sąd wyznacza wtedy siedmiodniowy termin na usunięcie zaniechania poprzez złożenie zaległych wniosków lub dokumentów, pod rygorem zastosowania kary grzywny przewidzianej w przepisach kodeksu podstępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Grzywna może być nakładana więcej niż jeden raz.

Rozwiązanie z urzędu

Na tym sprawa może się jednak nie zakończyć. Jeżeli pomimo postępowania przymuszającego i grzywien uchybienia nie zostaną uzupełnione, to sąd rejestrowy może z urzędu albo orzec o rozwiązaniu spółki oraz ustanowieniu dla niej likwidatora (w przypadku spółek osobowych) albo z urzędu wszcząć postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, jeżeli mimo wezwań sądu rejestrowego nie zostały złożone sprawozdania finansowe za dwa kolejne lata obrotowe.

Chodzi o ochronę obrotu gospodarczego

Konrad Krzysztofik