Pozostałe środki trwałe w rachunkowości budżetowej

Księgowanie umorzenia pozostałych środków trwałych jako zużycia materiałów jest błędne. A takie rozwiązanie funkcjonuje w przepisach.

Publikacja: 18.05.2016 06:50

Pozostałe środki trwałe w rachunkowości budżetowej

Foto: 123RF

Uregulowania rachunkowości budżetowej zawarte w rozporządzeniu ministra finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: rozporządzenie) wykorzystują niektóre kategorie rachunkowości finansowej obowiązujące w przeszłości, a które nie znalazły zastosowania w obecnie obowiązującym systemie rachunkowości finansowej, którego podstawą jest ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor). Przykładem takiej kategorii są „pozostałe środki trwałe", będące odpowiednikiem wcześniej stosowanego pojęcia „wyposażenie".

W przeszłości to było wyposażenie

Składniki aktywów zaliczane wcześniej do wyposażenia są we współczesnej rachunkowości finansowej integralną częścią zbiorowości środków trwałych, jeśli spełniają definicję środków trwałych z art. 3 ust. 1 pkt 15 uor. Środkami trwałymi są mianowicie rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Ustawowa definicja środków trwałych wyłącza z nich tylko inwestycje rozumiane jako aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej. W rachunkowości budżetowej takiego rozróżnienia rzeczowych aktywów trwałych na środki trwałe i inwestycje nie wprowadzono, co jest uzasadnione charakterem działalności prowadzonej przez jednostki sektora finansów publicznych. Wprawdzie podejmowane są próby wprowadzenia kategorii inwestycji do rachunkowości budżetowej, ale w sensie formalnoprawnym nie jest to możliwe bez zmiany rozporządzenia.

Jak wydzielono

Załącznik nr 3 do rozporządzenia przyjmuje dla aktywów zaliczanych w rachunkowości finansowej do środków trwałych specyficzną klasyfikację rzeczowych aktywów trwałych dla jednostek budżetowych, poprzez ustanowienie oddzielnych kont:

- 011 – „Środki trwałe",

- 013 – „Pozostałe środki trwałe",

- 014 – „Zbiory biblioteczne",

- 015 – „Mienie zlikwidowanych jednostek",

- 016 – „Dobra kultury",

- 017 – „Uzbrojenie i sprzęt wojskowy".

Każde z wymienionych kont odpowiada odrębnej kategorii aktywów wydzielonych ze zbiorowości środków trwałych. Dzięki takiemu uszczegółowieniu ewidencji rzeczowego majątku trwałego jednostki budżetowe mogą w sposób przejrzysty ujmować w księgach rachunkowych posiadany rzeczowy majątek trwały z uwzględnieniem jego zróżnicowanej struktury. Pozostałe środki trwałe i zbiory biblioteczne są amortyzowane jednorazowo, z chwilą ich oddania do użytku, co powoduje, że mają zerową wartość bilansową (wartość księgową netto). Zbiory biblioteczne mogłyby być zakwalifikowane do materiałów z obowiązkiem dalszej ewidencji i rozliczenia po oddaniu do użytku, jednak postanowienia planu kont nadają tym aktywom znaczenie takie, jakie posiadają pozostałe środki trwałe. Dobra kultury nie są amortyzowane i w bilansie są prezentowane razem z innymi środkami trwałymi, podobnie jak aktywa ujęte na koncie 017. Wzór bilansu nie odpowiada specyfice działania jednostek budżetowych i nie wykorzystuje w pełni zasobów informacyjnych prowadzonej przez te jednostki ewidencji. Aby odzwierciedlić w sprawozdaniu finansowym stan posiadania dóbr kultury, zbiorów bibliotecznych i pozostałych środków trwałych, należy w informacjach uzupełniających do bilansu przedstawić dane w tym zakresie na podstawie dostępnej, szczegółowo rozbudowanej ewidencji księgowej.

Jednorazowo umarzane

Odwołując się do postanowień § 6 ust. 3 rozporządzenia, do kategorii „pozostałe środki trwałe" można zaliczyć różnorodne aktywa o charakterystyce środków trwałych, które są jednorazowo umarzane w całej wartości z chwilą oddania do użytkowania. Do tak określonych aktywów wymieniony wyżej przepis zalicza następujące ich grupy:

1. środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w szkołach i placówkach oświatowych;

2. odzież i umundurowanie;

3. meble i dywany;

4. inwentarz żywy;

5. pozostałe środki trwałe o wartości nieprzekraczającej wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100 proc. ich wartości w momencie oddania do używania.

Jednocześnie opis do zasad funkcjonowania konta 072 „Umorzenie pozostałych środków trwałych, wartości niematerialnych i zbiorów bibliotecznych" planu kont nakazuje księgowanie jednorazowego pełnego umorzenia wartości pozostałych środków trwałych w korespondencji ze stroną Wn konta 401 „Zużycie materiałów i energii", zamiast na koncie 400 „Amortyzacja".

Zdaniem autora

Wojciech Rup, biegły rewident

Inwentaryzacja obowiązuje

Opisany w artykule sposób księgowania umorzenia pozostałych środków trwałych i pozostałych wartości niematerialnych i prawnych z użyciem konta „Zużycie materiałów i energii" jest nieuzasadniony i został przyjęty w następstwie stosowania klasyfikacji budżetowej wydatków na zakup pozostałych środków trwałych § 421, jako wydatków bieżących, w przeciwieństwie do wydatków na zakup innych środków trwałych klasyfikowanych w § 606, uznawanych za wydatki majątkowe. Jednak pomiędzy klasyfikacją budżetową wydatków, znajdującą wyraz w sprawozdawczości budżetowej, a klasyfikacją rachunkową aktywów trwałych i operacji ich umorzenia nie ma żadnego bezpośredniego związku, gdyż jest to inna płaszczyzna sprawozdawczości. W rezultacie księgowanie umorzenia pozostałych środków trwałych jako zużycia materiałów jest błędne i jest jedną z osobliwości unormowań rachunkowości budżetowej.

Należy pamiętać, że zgodnie z ustawą o rachunkowości, obowiązującą także jednostki budżetowe, pozostałe środki trwałe są środkami trwałymi. Odnoszą się do nich zatem zasady inwentaryzacji właściwe dla środków trwałych.

Uregulowania rachunkowości budżetowej zawarte w rozporządzeniu ministra finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: rozporządzenie) wykorzystują niektóre kategorie rachunkowości finansowej obowiązujące w przeszłości, a które nie znalazły zastosowania w obecnie obowiązującym systemie rachunkowości finansowej, którego podstawą jest ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor). Przykładem takiej kategorii są „pozostałe środki trwałe", będące odpowiednikiem wcześniej stosowanego pojęcia „wyposażenie".

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona