Rzeczpospolita Prawo

Co grozi za niezbadanie sprawozdania finansowego

Za niedopełnienie obowiązku poddania sprawozdania finansowego obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta kierownik jednostki może zostać ukarany grzywną bądź karą ograniczenia wolności.

Publikacja: 26.04.2017 07:00

Co grozi za niezbadanie sprawozdania finansowego

Foto: 123RF

Agata Pietraszko

Zgodnie z art. 64 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1047, ze zm.; dalej: uor), obligatoryjnemu badaniu przez podmiot uprawniony podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe – kontynuujących działalność:

- banków, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;

- jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz alternatywnych spółek inwestycyjnych w rozumieniu przepisów o  funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnionych do posługiwania się nazwą „EuVECA" albo „EuSEF", a także jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;

- krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego;

- spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;

- pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

– średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

– suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro (dla podmiotów, których rok obrotowy jest równy kalendarzowemu dla badań sprawozdań za rok 2017 kwota ta wynosi 11 060 000 zł),

– przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro (dla podmiotów, których rok obrotowy jest równy kalendarzowemu dla badań sprawozdań za rok 2017 kwota ta wynosi 22 120 000 zł).

Ponadto, jak przewidziano w art. 64 ust. 3 i 4 uor, badaniu podlegają również:

- sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie;

- roczne sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z MSR;

- roczne połączone sprawozdania finansowe funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami oraz roczne sprawozdania jednostkowe subfunduszy.

Konsekwencje dla kierownika

- Za prawidłowe sporządzenie sprawozdania finansowego i poddanie go obligatoryjnemu badaniu odpowiada kierownik jednostki, którego funkcję pełni zarząd. Jakie są dla niego konsekwencje niepoddania sprawozdania obowiązkowemu badaniu? Jaka jest odpowiedzialność kierownika jednostki, który jest jednocześnie jej pracownikiem?

Ustawa o rachunkowości w art. 79 pkt 1 przewiduje sankcję karną za niedopełnienie obowiązku poddania sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta. Zaniechanie to jest zagrożone karą grzywny albo ograniczenia wolności. Przepisy uor nie precyzują wysokości wskazanych kar. Ustawowe „widełki", w granicach których wymierzana jest kara, zostały natomiast określone w przepisach kodeksu karnego. Wysokość kary w konkretnej sprawie ustala sąd, biorąc pod uwagę określone prawem okoliczności wpływające na wymiar kary. W związku z tym należy podkreślić, że dolegliwość sankcji nie będzie zależeć od tego, czy niepoddane badaniu sprawozdanie finansowe zostało następnie zatwierdzone, czy nie. Na podstawie § 2a rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 22 września 2015 r. w sprawie organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach, w których prowadzono dochodzenie, jak również zakresu spraw zleconych tym organom (DzU poz. 1725, ze zm.), oskarżenie w zakresie czynu penalizowanego w art. 79 ust. 1 uor może zostać wniesione również przez naczelnika urzędu skarbowego.

Cywilna lub dyscyplinarna

W przypadku uchybienia art. 64 uor, oprócz odpowiedzialności karnej może wystąpić również odpowiedzialność dyscyplinarna oraz cywilna. Za prawidłowe sporządzenie sprawozdania finansowego i poddanie go obligatoryjnemu badaniu odpowiada kierownik jednostki. W przypadku, gdy kierownik jednostki jest jednocześnie pracownikiem tej jednostki (np. członkowie zarządu zatrudnieni na podstawie umowy o pracę), uchybienie obowiązkowi poddania sprawozdania finansowego obligatoryjnemu badaniu może zostać uznane za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych i być podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 1 października 1998 r. (I PKN 360/98).

Skutki dla właściciela

- Czy niepoddanie sprawozdania finansowego obligatoryjnemu badaniu ma niekorzystny wpływ na uprawnienia udziałowców?

Na podstawie art. 53 ust. 3 uor podział lub pokrycie wyniku finansowego netto jednostek zobowiązanych do poddania obligatoryjnemu badaniu rocznego sprawozdania finansowego może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, poprzedzonego wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto, dokonany bez spełnienia tego warunku, jest nieważny z mocy prawa. Jednocześnie, np. w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stosownie do art. 198 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1578, ze zm.) wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki otrzymał wypłatę (odbiorca), obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadają za jej zwrot spółce solidarnie z odbiorcą.

Nieważność z mocy prawa oznacza, że wspólnicy będą zobowiązani do podjęcia uchwały ponownie – tym razem po spełnieniu niezbędnych warunków (opinia biegłego rewidenta i zatwierdzenie sprawozdania finansowego).

Zaniechania z poprzednich lat

- Jak postępuje biegły rewident w przypadku stwierdzenia, że jednostka miała obowiązek poddania sprawozdania finansowego za poprzedni rok/lata obligatoryjnemu badaniu, ale tego nie uczyniła?

Biegły rewident, który bada sprawozdanie finansowe danej jednostki po raz pierwszy, może w trakcie wykonywania procedur ustalić, że jednostka miała obowiązek poddania sprawozdania finansowego za poprzedni rok/lata obligatoryjnemu badaniu, ale tego nie uczyniła.

Wskazówki dotyczące postępowania w takiej sytuacji można odnaleźć w niezobowiązującej Konsultacji Krajowej Izby Biegłych Rewidentów z czerwca 2016 r. pt. „Brak spełnienia obowiązku poddania obligatoryjnemu badaniu poprzednich sprawozdań finansowych".

W takim przypadku należy:

- poinformować jednostkę o stwierdzonych naruszeniach prawa, tj. braku poddania sprawozdania obowiązkowemu badaniu, konsekwencjach dla kierownika jednostki i wspólników;

- uzyskać pisemne stanowisko kierownika jednostki dotyczące przyczyn wyżej opisanego naruszenia prawa;

- przeprowadzić analizę okoliczności i ocenić potencjalne ryzyka występujące zarówno po stronie jednostki, jak i podmiotu uprawnionego do badania.

Po przeanalizowaniu zebranych dowodów badania biegły rewident, kierując się istotnością i wpływem na rzetelność oraz prawidłowość sporządzonego przez jednostkę sprawozdania finansowego, dokonuje oceny czy może stwierdzić, że sprawozdanie finansowe, jako całość, nie zawiera istotnego zniekształcenia. Jeśli odpowiedź jest twierdząca, biegły rewident może zamieścić w opinii jedynie objaśnienie dotyczące zaistniałego naruszenia prawa.

Jednak w przypadku, gdy w wyniku oceny uzyskanych dowodów badania biegły rewident stwierdzi, że sprawozdanie finansowe, jako całość, zawiera istotne zniekształcenie lub gdy nie jest w stanie uzyskać wystarczających i odpowiednich dowodów badania, aby stwierdzić, że sprawozdanie finansowe, jako całość, nie zawiera istotnego zniekształcenia – modyfikuje on opinię. Modyfikacja może polegać na wydaniu opinii z zastrzeżeniem, opinii negatywnej bądź stanowiska w sprawie odmowy wydania opinii.

WNIOSEK

- Za brak poddania sprawozdania finansowego obligatoryjnemu badaniu grozi odpowiedzialność karna w postaci kary grzywny bądź kary ograniczenia wolności. Oprócz odpowiedzialności karnej może wystąpić również odpowiedzialność dyscyplinarna (pracownicza) oraz cywilna.

- Podział zysku bądź pokrycie straty bez poddania uprzednio sprawozdania obligatoryjnemu badaniu, jak również w przypadku wyrażenia innej opinii niż bez zastrzeżeń albo z zastrzeżeniem (tj. wyrażenia opinii negatywnej bądź stanowiska w sprawie odmowy wyrażenia opinii), jest nieważny z mocy prawa.

- Biegły rewident, który bada sprawozdanie finansowe danej jednostki po raz pierwszy i w trakcie wykonywania procedur ustali, że jednostka miała obowiązek poddania sprawozdania finansowego za poprzedni rok/lata obligatoryjnemu badaniu, ale tego nie uczyniła, powinien zamieścić w opinii przynajmniej objaśnienie dotyczące zaistniałego naruszenia prawa.

© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita

Księgowi Księgi i Sprawozdania

Zgodnie z art. 64 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1047, ze zm.; dalej: uor), obligatoryjnemu badaniu przez podmiot uprawniony podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe – kontynuujących działalność:

- banków, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Łukasz Piebiak
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Elektryczne BMW iX już od 1500 PLN netto/mies. w ofercie BMW Comfort Lease.
Materiał Promocyjny
Elektryczne BMW iX już od 1500 PLN netto/mies. w ofercie BMW Comfort Lease.
KWK Mysłowice-Wesoła - ruchomy chodnik (przenośnik taśmowy) służący do transportu pracowników
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Roma Wąsik podczas Protestu Wolnych Polaków.
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Joanna Misztal-Konecka
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Naczelny Sąd Administracyjny
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego
Samochód w leasing na firmę? Sprawdź czy to się opłaca!
Materiał Promocyjny
Samochód w leasing na firmę? Sprawdź czy to się opłaca!
e-Wydanie