Jak księgować kwoty ściągnięte przez komornika

Fakturę wystawioną przez komornika, dokumentującą pobraną przez niego opłatę z tytułu prowadzonej egzekucji, wierzyciel może wykazać w pozostałych kosztach operacyjnych. Ma prawo ująć jej wartość w rachunku podatkowym.

Publikacja: 11.04.2018 06:40

Jak księgować kwoty ściągnięte przez komornika

Foto: Adobe Stock

Komornicy sądowi są funkcjonariuszami publicznymi, działającymi przy sądzie rejonowym (art. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji; tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1277 ze zm.). Realizują oni na własny rachunek czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych (m.in. wykonują orzeczenia sądowe w sprawach o roszczenia pieniężne).

Wierzycielom przysługuje prawo wyboru komornika na terytorium Polski. Komornik wybrany przez wierzyciela nie może – co do zasady – odmówić wszczęcia egzekucji, jeżeli byłaby prowadzona w obszarze właściwości sądu apelacyjnego, obejmującego jego rewir komorniczy. Gdy komornik wybrany przez wierzyciela podejmie czynności egzekucyjne poza swoim rewirem komorniczym, wówczas wydatki obejmujące diety przysługujące osobom zatrudnionym w jego kancelarii i uczestniczącym w tych czynnościach, koszty przejazdów i noclegów komornika i ww. osób, a także koszty transportu specjalistycznego obciążają – co do zasady – wierzyciela (nie wlicza się ich do kosztów egzekucji, obciążających dłużnika).

Co się składa na wynagrodzenie

Z tytułu prowadzenia egzekucji komornikowi przysługuje opłata egzekucyjna (wynagrodzenie), obciążająca dłużnika lub wierzyciela (który następnie, w przypadku skuteczności egzekucji, może przenieść poniesione koszty na dłużnika). Uwzględnia ona m.in.:

- wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego lub europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym,

- egzekucję świadczeń pieniężnych,

- odebranie rzeczy,

- wprowadzenie w posiadanie nieruchomości i usunięcie z niej ruchomości,

- wprowadzenie zarządcy w zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa,

- opróżnienie lokalu z rzeczy lub osób,

- dokonanie spisu inwentarza,

- poszukiwania majątku dłużnika,

- usunięciu oporu dłużnika.

Wartość egzekwowanego świadczenia, stanowiąca podstawę określenia opłaty, obejmuje odsetki, koszty i inne należności podlegające egzekucji wraz ze świadczeniem głównym w dniu złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji. Do ww. wartości nie wlicza się natomiast kosztów toczącego się postępowania egzekucyjnego oraz kosztów zastępstwa przez adwokata lub radcę prawnego w tym postępowaniu.

Podstawowa stawka

Opłata egzekucyjna podlega opodatkowaniu VAT (23 proc.). Komornik sądowy prowadzi bowiem samodzielną działalność gospodarczą w ramach wolnego zawodu (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT). Wykonywane przez niego czynności egzekucyjne stanowią odpłatne świadczenie usług. Aktywność komorników cechuje: samodzielne finansowanie i prowadzenie działalności, przy wykorzystaniu osobistych zdolności i kwalifikacji, a także prowadzenie działalności na własne ryzyko, z uwzględnieniem wymagań ciągłości, profesjonalizmu, zorganizowania oraz kierowania się kalkulacją zysku i straty (uchwała NSA z 6 marca 2017 r., I FPS 8/16). Dla celów VAT, za moment wykonania usługi komorniczej należy uznać uprawomocnienie się postanowienia o ukończeniu postępowania oraz ustaleniu kosztów egzekucyjnych. To oznacza, że wszystkie otrzymywane w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego kwoty należne komornikowi, stanowiące jego wynagrodzenie, trzeba traktować jako przedpłatę w rozumieniu ustawy o VAT.

Z uzyskanych opłat egzekucyjnych pokrywane są koszty działalności egzekucyjnej komornika, obejmujące:

- koszty osobowe i rzeczowe ponoszone w związku z prowadzoną działalnością egzekucyjną,

- koszty ochrony zajętego mienia i niezbędnej ochrony osobistej oraz ubezpieczenia mienia kancelarii i własnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,

- koszty przejazdów w miejscowości, będącej siedzibą komornika, korespondencji, obrotu pieniężnego, przewozu drobnych ruchomości niewymagających transportu specjalistycznego,

- obowiązkowe opłaty na samorząd komorniczy.

Gdy sąd, uwzględniając nakład pracy komornika lub sytuację majątkową wnioskodawcy (wierzyciela lub dłużnika) oraz wysokość jego dochodów, obniży wysokość uprzednio pobranej opłaty egzekucyjnej dotyczącej świadczeń pieniężnych (art. 49 ust. 10 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji), wówczas zwrot wierzycielowi (dłużnikowi) części pobranych kwot komornik powinien udokumentować fakturą korygującą do uprzednio wystawionej faktury pierwotnej (art. 106j ust. 1 ustawy o VAT).

Zwrócone komornikowi wydatki gotówkowe, poniesione przez niego w toku egzekucji, nie wchodzą – zgodnie z art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT – do podstawy opodatkowania VAT, ponieważ stanowią one wydatki poniesione w imieniu i na rzecz usługobiorcy, które są ujmowane przez komornika jedynie przejściowo w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby VAT (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 25 sierpnia 2016 r., I SA/Wr 281/16). Na ich pokrycie komornik może żądać od wierzyciela uiszczenia zaliczki w stosownej wysokości, uzależniając od niej wykonanie czynności egzekucyjnych. Zaliczka powinna zostać rozliczona przez komornika w terminie miesiąca od dnia poniesienia wydatków, na poczet których została pobrana. Niewykorzystaną część zaliczki komornik powinien zwrócić wierzycielowi. W sytuacji, gdy postępowanie egzekucyjne okaże się w całości lub w części bezskuteczne, wydatki poniesione przez komornika, które nie zostały pokryte z wyegzekwowanej części świadczenia, obciążają wierzyciela.

Przykład

Wydatki gotówkowe, które mogą podlegać zwrotowi na rzecz komornika, to np. należności biegłych, koszty ogłoszeń w pismach, koszty transportu specjalistycznego, przejazdu poza miejscowość, będącą siedzibą komornika, przechowywania i ubezpieczania zajętych ruchomości, należności osób powołanych, na podstawie odrębnych przepisów, do udziału w czynnościach egzekucyjnych, koszty działania komornika poza terenem rewiru komorniczego, koszty doręczenia środków pieniężnych przez pocztę lub przelewem bankowym, koszty uzyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, koszty doręczenia korespondencji; koszty dostępu do systemu teleinformatycznego, obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego.

Różne warunki dla każdej ze stron

Kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań, obciążających dłużnika, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT; art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy o CIT). Z kolei, koszty egzekucyjne ponoszone przez wierzyciela w związku z postępowaniem egzekucyjnym stanowią koszty podatkowe (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT; art. 15 ust. 1 ustawy o CIT). W przypadku wyegzekwowania przez komornika należności od dłużnika, wierzyciel może liczyć na zwrot kosztów egzekucyjnych, poniesionych w trakcie trwania egzekucji. Zwrot ten wierzyciel potraktuje jako przychód podatkowy. Zgodnie bowiem z art. 770 kodeksu postępowania cywilnego, dłużnik zwraca wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, w tym koszty poszukiwania majątku dłużnika. Koszty te ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. W przeciwnym razie, gdy dłużnik będzie niewypłacalny, a w konsekwencji jego majątek nie wystarczy na uregulowanie kosztów egzekucji, wierzyciel będzie musiał ponieść ciężar kosztów egzekucyjnych.

W przypadku bezskuteczności egzekucji (wskutek braku u dłużnika majątku umożliwiającego zaspokojenie roszczeń wierzyciela oraz pokrycie kosztów egzekucyjnych), komornik umarza postępowanie egzekucyjne.

Przykład

Operacje gospodarcze związane z usługami komorniczymi, realizowanymi w ramach postępowania egzekucyjnego, dłużnik może ująć w swoich księgach w następujący sposób:

1. Otrzymanie faktury, dokumentującej opłatę pobraną przez komornika, w związku z prowadzoną przez niego egzekucją

Wn „Rozliczenie zakupu"

Wn „Rozrachunki publicznoprawne" (VAT)

Ma „Pozostałe rozrachunki"

a) oraz równolegle (uregulowanie opłaty egzekucyjnej)

Wn „Pozostałe rozrachunki"

Ma „Rachunki bankowe"

2. Ujęcie pobranej przez komornika opłaty egzekucyjnej w ciężar kosztów

Wn „Pozostałe koszty operacyjne"

Ma „Rozliczenie zakupu"

3. Egzekucja przez komornika środków finansowych z zajętego uprzednio konta bankowego

Wn „Pozostałe rozrachunki"

Ma „Rachunki bankowe"

4. Rozliczenie przez komornika środków, podlegających egzekucji

Wn „Rozrachunki z dostawcami" (wierzytelność główna)

Wn „Pozostałe koszty operacyjne" (wydatki egzekucyjne)

Wn „Koszty finansowe" (wierzytelność uboczna w postaci odsetek za zwłokę w spłacie wierzytelności głównej)

Ma „Pozostałe rozrachunki" ?

Komornicy sądowi są funkcjonariuszami publicznymi, działającymi przy sądzie rejonowym (art. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji; tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1277 ze zm.). Realizują oni na własny rachunek czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych (m.in. wykonują orzeczenia sądowe w sprawach o roszczenia pieniężne).

Wierzycielom przysługuje prawo wyboru komornika na terytorium Polski. Komornik wybrany przez wierzyciela nie może – co do zasady – odmówić wszczęcia egzekucji, jeżeli byłaby prowadzona w obszarze właściwości sądu apelacyjnego, obejmującego jego rewir komorniczy. Gdy komornik wybrany przez wierzyciela podejmie czynności egzekucyjne poza swoim rewirem komorniczym, wówczas wydatki obejmujące diety przysługujące osobom zatrudnionym w jego kancelarii i uczestniczącym w tych czynnościach, koszty przejazdów i noclegów komornika i ww. osób, a także koszty transportu specjalistycznego obciążają – co do zasady – wierzyciela (nie wlicza się ich do kosztów egzekucji, obciążających dłużnika).

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe