Skutki przyjęcia czeku od kontrahenta

W dobie pieniądza elektronicznego czeki rzadziej znajdują zastosowanie w obrocie gospodarczym. Jednak, obok karty płatniczej, wciąż służą przedsiębiorcom do firmowych rozliczeń , jako surogat środków pieniężnych.

Publikacja: 21.03.2018 05:10

Skutki przyjęcia czeku od kontrahenta

Foto: Adobe Stock

Czek to dokument będący papierem wartościowym, wystawiony w formie określonej przez prawo, zawierający skierowane do trasata (banku prowadzącego rachunek trasanta – wystawcy czeku) polecenie wypłacenia na rzecz remitenta (osoby, na którą wystawiono czek – wskazanej imiennie lub okaziciela) oznaczonej sumy pieniężnej ze środków znajdujących się w dyspozycji wystawcy czeku. Czek, w przeciwieństwie do weksla będącego zasadniczo źródłem kredytowania, pełni głównie funkcję płatniczą, jako środek regulowania zobowiązań. Dla swej ważności powinien on – co do zasady – zawierać następujące elementy (art. 1 prawa czekowego):

- nazwę „czek" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,

- bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,

- nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata),

- oznaczenie miejsca płatności,

- oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku,

- podpis wystawcy czeku.

Jeżeli czek zawiera wszystkie istotne elementy wymagane dla swojej ważności, wówczas ma on charakter czeku zupełnego. Jeżeli natomiast nie posiada niektórych wymaganych przez prawo cech (np. osobnego oznaczenia miejsca płatności, czy miejsca wystawienia), wtedy będzie czekiem niezupełnym.

Gotówkowe i rozrachunkowe

Podstawowy podział klasyfikacyjny czeków, ze względu na formę przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, pozwala wyróżnić czeki gotówkowe i rozrachunkowe. Czek gotówkowy to dyspozycja trasanta (wystawcy czeku – dłużnika) udzielona trasatowi (bankowi) obciążenia jego rachunku bankowego kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty remitentowi (okazicielowi czeku lub osobie wskazanej na czeku – wierzycielowi).

- Czek gotówkowy może być przedstawiony do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w innym banku (po uzyskaniu przez niego od trasata środków wystarczających do zapłaty czeku). Szczegółowe warunki przedstawienia czeku gotówkowego do zapłaty w innym banku określa umowa zawarta między tym bankiem i posiadaczem czeku (art. 63b ust. 1 i 2 prawa bankowego).

- Czek rozrachunkowy stanowi natomiast dyspozycję wystawcy czeku, udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku bankowego kwotą, na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku. Na wniosek wystawcy czeku, bank może potwierdzić czek rozrachunkowy, rezerwując jednocześnie na rachunku wystawcy odpowiedni fundusz na pokrycie czeku (tzw. czek potwierdzony). Bank może potwierdzić również czek niezupełny. Czek rozrachunkowy może być przedstawiony do rozliczenia ze skutkami zapłaty bezpośrednio u trasata lub w banku, w którym posiadacz czeku posiada rachunek. Uznanie rachunku posiadacza czeku sumą czekową następuje – co do zasady – po uzyskaniu przez bank posiadacza czeku od trasata środków wystarczających do zapłaty czeku. Szczegółowe warunki przedstawienia czeku do rozliczenia ze skutkami zapłaty w banku innym niż trasat określa umowa między tym bankiem i posiadaczem czeku (art. 63e ust. 1–3 prawa bankowego).

Przeniesienie praw

Czek wystawiony na określoną osobę (czek imienny), z dodaniem zastrzeżenia „nie na zlecenie" można przenieść wyłącznie w drodze przelewu, połączonego z wydaniem dokumentu. Czek, który został wystawiony na określoną osobę z dodaniem zastrzeżenia „na zlecenie" lub bez takiego zastrzeżenia może zostać przeniesiony przez indos. Czeki na zlecenie legitymują osoby w nich wymienione oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione w drodze indosu. Do przeniesienia praw z czeku na zlecenie konieczne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów. Indos to pisemne oświadczenie, umieszczone na czeku na zlecenie (lub na złączonej z nim karcie dodatkowej – tzw. przedłużku) i zawierające co najmniej podpis zbywcy (indosanta), oznaczające przeniesienie praw na inną osobę (indos powinien być bezwarunkowy). Jeżeli indos jest „in blanco" (zawiera jedynie podpis indosanta), posiadacz czeku może wypełnić indos nazwiskiem własnym lub innej osoby, indosować czek dalej „in blanco" lub na inną osobę, przenieść czek na inną osobę bez wypełnienia indosu „in blanco" i bez indosowania. Przeniesienie praw z czeku na okaziciela wymaga wydania tego dokumentu.

Czek jest płatny za okazaniem. Trasat może przy zapłacie żądać wydania czeku, pokwitowanego przez posiadacza. Zapłata czeku może zostać zabezpieczona poręczeniem czekowym (tzw. awalem), które może obejmować całość lub część sumy czekowej. Poręczycielem (awalistą) może być osoba trzecia (z wyjątkiem trasata) lub osoba podpisana na czeku. Poręczenie powinno być umieszczone na czeku lub na przedłużku.

Solidarna odpowiedzialność

Wszystkie osoby zobowiązane z czeku odpowiadają solidarnie wobec jego posiadacza, przy czym posiadacz czeku może dochodzić roszczeń przeciw jednemu, kilku lub wszystkim dłużnikom, bez potrzeby zachowania porządku, w jakim się zobowiązali. Posiadacz czeku może żądać od zobowiązanego: niezapłaconej sumy czekowej, odsetek ustawowych za zwłokę w jej zapłacie, zwrotu poniesionych kosztów protestu (stanowiącego notarialny akt publiczny w formie adnotacji, stwierdzającej odmowę zapłaty czeku, na jego odwrotnej stronie lub na osobnej kartce połączonej z czekiem) i dokonanych zawiadomień o braku zapłaty czeku oraz prowizji komisowej.

Czek to dokument będący papierem wartościowym, wystawiony w formie określonej przez prawo, zawierający skierowane do trasata (banku prowadzącego rachunek trasanta – wystawcy czeku) polecenie wypłacenia na rzecz remitenta (osoby, na którą wystawiono czek – wskazanej imiennie lub okaziciela) oznaczonej sumy pieniężnej ze środków znajdujących się w dyspozycji wystawcy czeku. Czek, w przeciwieństwie do weksla będącego zasadniczo źródłem kredytowania, pełni głównie funkcję płatniczą, jako środek regulowania zobowiązań. Dla swej ważności powinien on – co do zasady – zawierać następujące elementy (art. 1 prawa czekowego):

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego