Sprawozdanie finansowe spółki za 2017 r. - ostatni dzwonek na rzetelne poinformowanie inwestorów

W sprawozdaniu finansowym za 2017 r. spółki powinny zawrzeć objaśnienia na temat wdrożeń nowych standardów obowiązujących od 2018 roku. Jednym z nich jest np. MSSF 15, dotyczący ujmowania przychodów.

Publikacja: 14.03.2018 05:10

Sprawozdanie finansowe spółki za 2017 r. - ostatni dzwonek na rzetelne poinformowanie inwestorów

Foto: Adobe Stock

Choć zmian w MSSF wpływających na sprawozdania finansowe za rok 2017 jest stosunkowo niewiele (w ich skład wchodzą: inicjatywa jakościowa w odniesieniu do ujawnień – zmiany do MSR 7, ujmowanie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego od niezrealizowanych strat – zmiany do MSR 12 oraz wyjaśnienia dotyczące stosowania MSSF 12), nie oznacza to, że inwestorzy nie powinni oczekiwać ważnych objaśnień na temat wdrożeń nowych standardów, obowiązujących od 2018 roku. W szczególności mowa tutaj o:

- MSSF 9 „Instrumenty finansowe",

- MSSF 15 „Przychody z umów z klientami" oraz

- MSSF 16 „Leasing".

Oczekiwane ujawnienia

Obowiązek wystosowania ujawnień w tym zakresie wynika z paragrafu 30 MSR 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów". Standard ten wymaga przede wszystkim ujawnienia „znanych lub wiarygodnie oszacowanych informacji potrzebnych do oceny możliwego wpływu zastosowania nowego standardu lub interpretacji na sprawozdania finansowe jednostki za okres, w którym zostaną one zastosowane po raz pierwszy". Celem tych wymogów jest umożliwienie użytkownikom sprawozdań finansowych wcześniejszego zrozumienia wpływu, jaki przyszłe zastosowanie nowego standardu będzie miało na sytuację finansową i wyniki działalności jednostki. Innym słowy, ujawnienia te mają uświadamiać inwestorów o zmianach w sprawozdaniu finansowym w związku z wdrożeniem nowych MSSF oraz zapewnić uniknięcie zaskoczeń inwestorów w momencie, kiedy te zmiany już zostaną finalnie uwzględnione w sprawozdaniach finansowych za rok 2018.

Dwa nowe standardy rachunkowości: MSSF 9 oraz MSSF 15, weszły w życie 1 stycznia 2018 r. Oznacza to, że standardy te już powinny być efektywne wdrożone w księgach rachunkowych spółek stosujących MSSF i co za tym idzie, teoretycznie znany powinien być wpływ wdrożenia tych standardów na statutowe sprawozdania finansowe spółek. Nie należy się zatem dziwić, że obecnie ujawnienia danych na temat standardów pozostają przedmiotem szczególnego zainteresowania, zwłaszcza organów nadzoru, takich jak Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) oraz Europejski Organ Nadzoru Papierów Wartościowych i Giełd (ESMA). Oba organy wydały w październiku 2017 roku stosowne komunikaty w tym temacie. Natomiast ESMA już w 2016 roku wydał dwa publiczne oświadczenia, podkreślające znaczenie terminowego ujawnienia wpływu wdrożenia MSSF 9 i MSSF 15 w sprawozdaniach finansowych MSSF za lata 2016 i 2017 >patrz ramka powyżej.

Dotychczasowa praktyka

W celu koordynowania europejskich działań w zakresie egzekwowania przepisów ESMA zebrał informacje od krajowych organów nadzoru w odniesieniu do rocznych sprawozdań finansowych MSSF za rok 2016 i półrocznych śródrocznych sprawozdań finansowych MSSF za rok 2017, publikowanych przez notowane europejskie spółki. Głównym celem tego badania była ocena przejrzystości i skuteczności ujawniania informacji na temat wpływu wdrożenia nowych standardów rachunkowości w poszczególnych branżach. Należą do nich:

- instytucje kredytowe w odniesieniu do ujawnień związanych z wdrożeniem i efektem przejścia MSSF 9 oraz

- emitenci z branży niefinansowej, głównie branży budowlanej, telekomunikacyjnej, dostawcy oprogramowania oraz przedsiębiorstwa użyteczności publicznej i przedsiębiorstwa przemysłowe, w związku z ujawnieniem informacji na temat wdrażania i wpływu MSSF 15.

Przeprowadzona przez ESMA analiza sprawozdań finansowych za rok obrotowy 2016 wykazała, że jedynie niewielki odsetek emitentów dostarczył przydatnych informacji zarówno o charakterze jakościowym, jak i ilościowym na temat spodziewanego wpływu nowych standardów oraz że jakość ujawnień w znaczny sposób się różniła. Chociaż ESMA przyznał, że więcej niż połowa emitentów w próbie dostarczyła coraz więcej informacji, zakres dostarczanych informacji pozostawał w dalszym ciągu mocno ograniczony. Może to odzwierciedlać różne postępy we wdrażaniu nowych standardów i wynikający z nich brak pewności co do dokładności dostępnych informacji. Może to również oznaczać niski poziom przejrzystości w zakresie wdrażania i oczekiwanego wpływu tuż przed zastosowaniem MSSF 9 i MSSF 15, szczególnie w śródrocznym sprawozdaniu finansowym.

ESMA wyraźnie wskazuje, że w odniesieniu do sprawozdań finansowych za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2017 roku w praktyce nie jest możliwe, aby ujawnienia spó- łek miały charakter ogólny lub wręcz wskazywały na niezakończony proces oceny wpływu standardów MSSF 9 oraz MSSF 15 na ich sprawozdania finansowe z uwagi na termin wejścia w życie tych standardów (1 stycznia 2018 roku).

Informacje jakościowe i ilościowe

Należy tutaj wziąć w szczególności pod uwagę, że MSR 8 wymaga, aby objaśnienia na temat wdrożenia nowych standardów obejmowały zarówno informacje jakościowe, jak i ilościowe. Jeżeli wpływ ma być znaczący, ESMA oczekuje, że emitenci:

- przedstawią rzetelne informacje na temat zasad polityki rachunkowości zastosowanych w związku z zastosowaniem MSSF 15 od 1 stycznia 2018 roku – takie jak polityka rachunkowości, opis zastosowanej metody wdrożenia MSSF 15 po raz pierwszy etc.;

- podzielą przewidywany wpływ MSSF 15 na dane finansowe w sprawozdaniu finansowym w zależności od jego charakteru (tj. czy wpływ spowoduje zmianę kwoty czy terminu ujęcia przychodów) oraz w podziale na źródła przychodów;

- wyjaśnią charakter skutków wdrożenia MSSF 15 w taki sposób, aby użytkownicy sprawozdań finansowych rozumieli zmiany powstałe w wyniku zastosowania MSSF 15 wraz z porównaniem do dotychczasowych standardów MSR 11 „Umowy o usługę budowlaną" czy MSR 18 „Przychody".

ESMA w swoim raporcie podkreśla, iż ze względu na fakt, że roczne sprawozdania finansowe za 2017 r. publikowane są już po wejściu w życie nowego standardu MSSF 15, emitenci powinni przedstawić ilościową ocenę wpływu MSSF 15 na ich sprawozdania finansowe od 1 stycznia 2018 r. i wyjaśnić zmiany kwot w porównaniu do dotychczasowych standardów. Jak wynika z powyższych oczekiwań ESMA, w celu zapewnienia wysokiej jakości i przydatności informacji zamieszczanych w sprawozdaniach finansowych emitent powinien ujawnić dostępne dane ilościowe, jak i jakościowe, z uwzględnieniem specyfiki danej jednostki. W konsekwencji, co do zasady uznaje się za niewystarczające szablonowe, ogólne stwierdzenia dotyczące możliwego wpływu zastosowania ww. standardów.

Na co szczególnie zwracać uwagę

O ile w pewnych okolicznościach wpływ wdrożenia standardów będzie ograniczony (np. proste transakcje detaliczne), o tyle w przypadku innych transakcji, takich jak niektóre umowy długoterminowe czy umowy złożone z kilku elementów dostaw towarów czy usług, wpływ na kwotę i/lub czas rozpoznania przychodów może być znaczący. Kluczowe tematy związanymi z wdrożeniem MSSF 15, na które warto zwrócić uwagę, to:

- analiza umów pod kątem tego, czy odrębnie dostarczane towary lub usługi podlegają rozliczaniu osobno lub łącznie jako jedno zobowiązanie do świadczenia,

- analiza czy jednostka może zastosować podejście portfelowe do grup umów z klientami,

- mechanizmy zmiennych cen sprzedaży,

- odpowiednie rozliczanie opcji klienta w celu nabycia dodatkowych towarów lub usług po obniżonej cenie (materialne prawo),

- rozliczanie modyfikacji umów,

- ustalenie momentu rozpoznania opłat z góry jako przychód,

- dostosowanie przychodu do wartości pieniądza w czasie (znaczący składnik finansowania),

- analiza rodzajów pokrycia gwarancyjnego oferowanego klientom,

- rodzaje sprzedawanych licencji oraz

- analiza czy koszty uzyskania zamówienia lub wykonania umowy podlegają kapitalizowaniu.

Ujawnienia w raportach za rok 2018

Po zastosowaniu MSSF 15, tj. najpóźniej w rocznym sprawozdaniu finansowym za 2018 r., spółki będą zobowiązane do ujawnienia w swoich sprawozdaniach finansowych informacji wymaganych przez punkty C4, C6 i C8 MSSF 15, dotyczące początkowego zastosowania tego standardu. Ujawnienia te mają na celu zapewnienie przeglądu wpływu przejścia z MSR 11 i/lub MSR 18 na MSSF 15. Co do zasady, nowy standard MSSF 15 dotyczy wszystkich nowych umów zawartych w dniu jego wejścia w życie lub po tej dacie oraz umów zawartych wcześniej, ale niezakończonych do tej daty. Wobec tego, wartości za rok bieżący, podane w pierwszym roku obowiązywania, zostaną tak przekształcone, jak gdyby wymogi standardu stosowano od zawsze.

Jeżeli chodzi o dane porównawcze, to jednostki mogą zastosować pełne podejście retrospektywne (z pewnymi wyjątkami praktycznymi) lub zmodyfikowane podejście zastosowania nowego standardu. W ramach zmodyfikowanego podejścia dane porównawcze nie podlegają przekształceniu. Zamiast tego jednostka ujmuje skumulowane skutki zastosowania standardu po raz pierwszy w formie korekty bilansu otwarcia niepodzielonego zysku na dzień wejścia standardu w życie. Jeżeli zatem jednostka stosuje nowy standard po raz pierwszy w roku zakończonym 31 grudnia 2018 r. i decyduje się na podejście zmodyfikowane, skumulowane skutki jego zastosowania koryguje się w zysku zatrzymanym na dzień 1 stycznia 2018 roku. Dane porównawcze za rok zakończony 31 grudnia 2017 r. nie podlegają w tym przypadku przekształceniu. Przy czym jeżeli jednostka zdecyduje się na zastosowanie podejścia zmodyfikowanego, to będzie musiała ujawnić kwoty wpływające na każdą pozycję sprawozdania finansowego w bieżącym okresie sprawozdawczym w wyniku zastosowania MSSF 15 w porównaniu do poprzednich regulacji (MSR 11/MSR 18) oraz wystosować wyjaśnienie przyczyn istotnych zmian. W praktyce oznacza to, że stosując podejście zmodyfikowane jednostka będzie musiała prowadzić w 2018 roku podwójną sprawozdawczość (tj. zgodnie z MSSF 15 oraz zgodnie z MSR 11/ MSR 18) w celu zaprezentowania tego porównania.

Paweł Tendera, menedżer w Dziale Audit Advisory w Deloitte, biegły rewident

Warto przeanalizować dokumentację za miniony rok

MSSF 15 „Przychody z umów z klientami" jest standardem, który reguluje sposób ujmowania przychodów z praktycznie wszystkich umów z klientami (z wyjątkiem takich, które wchodzą w zakres innych MSSF – tj. umów leasingu, ubezpieczeniowych i instrumentów finansowych). W konsekwencji, standard ten ma stosunkowo rozległy wpływ na sprawozdania finansowe spółek a zakres ujawnień będzie szeroki. Zgodnie z MSSF 15 jednostka wystosowuje w sprawozdaniu finansowym za rok 2018 objaśnienia w taki sposób, aby umożliwić użytkownikom sprawozdań finansowych zapoznanie się z charakterem, kwotą, terminami uzyskania oraz niepewnością związaną z przychodami i przepływami pieniężnymi wynikającymi z umów z klientami. W tym celu jednostka ujawnia informacje jakościowe i ilościowe dotyczące wszystkich poniższych elementów:

- jej umów z klientami.

- znaczących osądów i zmian tych osądów, dokonanych podczas stosowania tego standardu do tych umów oraz

- wszelkich składników aktywów będących wynikiem poniesienia kosztów doprowadzenia do zawarcia lub wykonania umowy z klientem.

Nie ulega więc wątpliwości, że korzystając ze sprawozdań finansowych za rok 2017 warto wnikliwie przyjrzeć się objaśnieniom na temat wpływu wdrożenia nowych standardów na sprawozdania finansowe. Pozwoli to lepiej przygotować się na zmiany, które mogą istotnie wpływać na sytuację finansową i wynik finansowy w ostatecznych sprawozdaniach finansowych sporządzanych za rok 2018.

ORGANY NADZORU WYDAŁY KOMUNIKATY I OŚWIADCZENIA

- Komunikat UKNF w sprawie zastosowania MSSF 9 „Instrumenty finansowe" oraz MSSF 15 „Przychody z umów z klientami" i konieczności zapewnienia przez emitentów odpowiednich ujawnień z tym związanych wydany 13 października 2017 r.

- Komunikat ESMA „Public Statement – European common enforcement priorities for 2017 IFRS financial statements" oraz Podsumowanie wniosków ESMA „Summary Of Findings – Results of the fact-finding exercise on disclosure of the impact of the new accounting standards in the 2016 annual and 2017 interim IFRS financial statements" z 27 października 2017 r."

- Komunikat ESMA „Public statement – Issues for consideration in implementing IFRS 9: Financial Instruments" z 10 listopada 2016 r. oraz komunikat ESMA „Public statement. Issues for consideration in implementing IFRS 15: Revenue from Contracts with Customers" z 20 lipca 2016 r.

Choć zmian w MSSF wpływających na sprawozdania finansowe za rok 2017 jest stosunkowo niewiele (w ich skład wchodzą: inicjatywa jakościowa w odniesieniu do ujawnień – zmiany do MSR 7, ujmowanie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego od niezrealizowanych strat – zmiany do MSR 12 oraz wyjaśnienia dotyczące stosowania MSSF 12), nie oznacza to, że inwestorzy nie powinni oczekiwać ważnych objaśnień na temat wdrożeń nowych standardów, obowiązujących od 2018 roku. W szczególności mowa tutaj o:

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe