Urząd nie musi się zgodzić na przeprowadzenie dowodu

Odmowa przesłuchania świadka czy uwzględnienia opinii biegłego, o które wnosi strona, następuje w formie postanowienia, na które nie można złożyć zażalenia. Brak zgody musi być jednak należycie uzasadniony przez organ.

Publikacja: 30.07.2015 02:00

Urząd nie musi się zgodzić na przeprowadzenie dowodu

Foto: 123RF

W trakcie postępowania podatkowego dotyczącego ustalenia wysokości zwrotu VAT wnioskowaliśmy o przeprowadzenie dowodu w postaci przesłuchania świadka na okoliczność wykonania lub niewykonania przez podwykonawcę usługi. Organ podatkowy lakonicznie stwierdził, że zostało to już wystarczająco udowodnione innym dowodem. Wobec takiego stwierdzenia naczelnik urzędu skarbowego wydał postanowienie o odmowie przeprowadzenia dowodu. Uważamy, że takie stanowisko organu podatkowego nie jest słuszne, jednak w postanowieniu nie ma pouczenia, czy można się w jakiś sposób odwołać od tego postanowienia. Czy na takie postanowienie służy nam zażalenie?

– pyta czytelniczka.

Prawo strony do żądania przeprowadzenia konkretnego dowodu jest związane z zasadą jej czynnego udziału w postępowaniu. Strona może bowiem oddziaływać na tok postępowania dowodowego, zarówno w postępowaniu w pierwszej, jak i w drugiej instancji. Żądanie może więc zostać zgłoszone w obydwu instancjach.

Zgodnie z art. 188 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem.

Stosownie do art. 122 i art. 188 § 1 o.p. obowiązek zebrania dowodów w postępowaniu podatkowym spoczywa co do zasady na organie podatkowym. W pewnych sytuacjach taki obowiązek może obciążać także stronę postępowania. Chodzi tu zwłaszcza o sytuacje, w których strona wywodzi korzystne dla siebie skutki podatkowe. W praktyce, gdy strona nie chce ponosić ciężaru dowodowego w postępowaniu podatkowym, może się narazić na niebezpieczeństwo wydania negatywnego dla niej rozstrzygnięcia, a co za tym idzie – powstania niekorzystnych skutków materialno-prawnych lub procesowych (wyrok WSA w Poznaniu z 21 marca 2013 r., I SA/Po 41/13).

Trzeba przedstawić argumenty

Podatnik w trakcie prowadzonego postępowania podatkowego w ramach realizacji swoich praw może złożyć wniosek o przeprowadzenie dowodu. Wniosek taki może zostać zgłoszony na każdym etapie prowadzonego postępowania podatkowego. Podatnik może więc to zrobić przed wydaniem decyzji, w trakcie zapoznawania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Wniosek musi być jednak należycie umotywowany, ze wskazaniem, jaki dowód należy przeprowadzić i dlaczego.

Przykład

Strona postępowania podatkowego, PPHU ASA, po zapoznaniu się ze zgromadzonym materiałem dowodowym złożyła wniosek dowodowy o przesłuchanie w charakterze świadka Jana Kowalskiego. Podatnik wskazał, że wnioskowany świadek prowadził dla firmy podatkową księgę przychodów i rozchodów za lata 2010–2014, a więc księgował faktury VAT, prowadził księgowość firmy, zna obieg dokumentacji, ma wiedzę na temat spornych faktur. Podatnik wskazał, że niezbędne jest przesłuchanie wnioskowanego świadka, gdyż pozwoli to jednoznacznie ustalić kwestie związane z zanegowanymi przez organ podatkowy fakturami. Świadek – zdaniem strony – powinien być przesłuchany z okazaniem kserokopii faktur czy kopii faktur VAT i zapytany o dokonanie księgowań okazanych faktur. Nadto, co istotne – zdaniem podatnika – świadek powinien być również przesłuchany na okoliczność polecania dokonywania dekretacji wspomnianych faktur w pozycje kosztowe, a więc w konkretne koszty. Ta okoliczność pozwoli bowiem ustalić proces decyzyjny w firmie.

Gdy mają znaczenie dla sprawy...

Żądanie przeprowadzenia dowodu jest uzasadnione, gdy strona wskaże istotne okoliczności faktyczne, które są niezbędne do wyjaśnienia, lub sprzeczności w tych zeznaniach w porównaniu z dotychczasowym zebranym materiałem dowodowym (wyrok NSA z 6 września 2007 r., II FSK 110/07).

Istotne jest, że art. 188 o.p. obliguje organy podatkowe do uwzględnienia zgłoszonego żądania w zakresie przeprowadzenia konkretnego dowodu tylko wtedy, gdy przedmiotem tego dowodu są okoliczności, które mają znaczenie dla sprawy i nie zostały wystarczająco stwierdzone innym dowodem (wyrok WSA w Poznaniu z 4 kwietnia 2013 r., I SA/Po 1030/12).

Przykład

Spółka z o.o. ALGA będąca stroną postępowania podatkowego złożyła wniosek dowodowy o przeprowadzenie kontroli podatkowych w firmach A i B za okres objęty postępowaniem wobec niej w zakresie obrotu między nią a firmami A i B oraz o dołączenie do materiału dowodowego uwierzytelnionej dokumentacji z ksiąg podatkowych firm A i B na okoliczność faktycznego obrotu. Organ podatkowy uznał jednak, że firmy A i B nie mogły wykonać robót budowlanych na rzecz spółki ALGA, gdyż nie dysponowały żadnymi środkami technicznymi w tym zakresie, jak również nie zatrudniały pracowników, którzy mogliby wykonać takie prace. Co więcej, organ podatkowy, odmawiając uwzględnienia wniosku dowodowego, wskazał, że właściciel firmy B zeznał wcześniej, iż firma B nie wykonywała na rzecz spółki ALGA żadnych prac.

...i dotyczą odmiennej tezy

Nie każdy wniosek dowodowy, jaki zgłosi podatnik w trakcie postępowania podatkowego, musi być przez organ podatkowy pozytywnie rozpatrzony.

Organ podatkowy nie uwzględni żądania strony co do przeprowadzenia dowodu, gdy uzna, że przedmiotem dowodu są okoliczności niemające znaczenia dla sprawy albo udowodnione wystarczająco innym dowodem zgromadzonym w sprawie. Odmowa przeprowadzenia dowodu zgłoszonego przez podatnika wchodzi więc w grę tylko wtedy, gdy jest on całkowicie zbędny (wyrok WSA w Białymstoku z 24 października 2007 r., I SA/Bk 388/07).

Przykład

Podatnik Piotr Kowalski złożył wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka na konkretnie wskazane okoliczności. Okoliczności te zostały jednak stwierdzone przez zgromadzoną inną dokumentację. W takiej sytuacji organ stwierdził, że nie znajduje podstaw do przeprowadzania dowodów wnioskowanych przez podatnika.

Zawarte w art. 188 o.p. sformułowanie „chyba, że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem", należy odnieść do sytuacji, kiedy żądanie strony dotyczy tezy dowodowej, która już została stwierdzona na korzyść strony. Jeżeli natomiast wniosek o przeprowadzenie dowodu dotyczy tezy odmiennej, to dowód powinien być przeprowadzony. Odmienna interpretacja prowadziłaby bowiem do pozbawienia strony podstawowego instrumentu, za pomocą którego realizuje ona prawo do czynnego udziału w sprawie, tj. zgłaszania wniosków dowodowych. Jednak gdy organ podatkowy, na podstawie dotychczas zebranych dowodów, może ustalić w sposób niebudzący wątpliwości stan faktyczny, to w takiej sytuacji dalsze prowadzenie postępowania dowodowego jest niezasadne. Skoro tak, to nie ma obowiązku uwzględniania wszystkich wniosków dowodowych strony postępowania, jeżeli okoliczności mające znaczenie dla sprawy stwierdzone są wystarczająco innym dowodem (wyrok NSA z 21 listopada 2011 r., II FSK1535/10; wyrok WSA w Łodzi z 6 sierpnia 2014 r., I SA/Łd 1468/13).

Jeśli wniosek dowodowy dotyczy istotnych okoliczności sprawy i został złożony w toku postępowania podatkowego, to organ podatkowy nie może nie uwzględnić żądania jego przeprowadzenia, jeśli wskazane okoliczności nie były stwierdzone za pomocą innych dowodów.

Pozostają inne środki

Na postanowienie o odmowie przeprowadzenia dowodu stronie nie przysługuje zażalenie.

Jeśli jednak organ podatkowy nie uwzględni wniosku strony o przeprowadzenie konkretnego dowodu, to podatnik może zawrzeć tę kwestię w innym środku, który mu przysługuje. Takim środkiem, przysługującym już po wydaniu przez organ podatkowy decyzji merytorycznej, jest odwołanie od wydanej decyzji. Jeśli więc podatnik – strona postępowania – stwierdzi, że organ podatkowy powinien uwzględnić jego wniosek, to może tę okoliczność podnieść w odwołaniu od decyzji, zarzucając organowi podatkowemu uchybienie w ustaleniu stanu faktycznego sprawy i naruszenie zasad prowadzenia postępowania podatkowego.

W trakcie postępowania podatkowego dotyczącego ustalenia wysokości zwrotu VAT wnioskowaliśmy o przeprowadzenie dowodu w postaci przesłuchania świadka na okoliczność wykonania lub niewykonania przez podwykonawcę usługi. Organ podatkowy lakonicznie stwierdził, że zostało to już wystarczająco udowodnione innym dowodem. Wobec takiego stwierdzenia naczelnik urzędu skarbowego wydał postanowienie o odmowie przeprowadzenia dowodu. Uważamy, że takie stanowisko organu podatkowego nie jest słuszne, jednak w postanowieniu nie ma pouczenia, czy można się w jakiś sposób odwołać od tego postanowienia. Czy na takie postanowienie służy nam zażalenie?

Pozostało 92% artykułu
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe