Postępowanie podatkowe: uchybiony termin da się przywrócić

Przywrócenie terminu dotyczy przepisów o charakterze procesowym. Są to terminy bezpośrednio związane z procedurami, czyli takie, które określają tryb w jakim można dochodzić swoich praw. Oprócz tego, w prawie podatkowym funkcjonują terminy związane z prawem materialnym, które określa nasze prawa i obowiązki. Tego rodzaju terminów nie można przywracać.

Przykład

Organ podatkowy określił zobowiązanie podatkowe panu Janowi Borowskiemu. Zrobił to po upływie terminu biegu przedawnienia. W decyzji zawarto pouczenie o prawie do złożenia odwołania w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

Termin biegu przedawnienia jest terminem o charakterze materialnym, ponieważ wskazuje okres, w którym organ podatkowy może podejmować czynności zmierzające do wyegzekwowania podatku. Termin ten nie dotyczy sposobu (procedury) w jaki organ prowadzi czynności.

Inne terminy o charakterze materialnym to np.: termin do złożenia deklaracji, czy termin zapłaty podatku.

Termin o charakterze procesowym został wskazany w pouczeniu o prawie do złożenia odwołania, które wiąże się bezpośrednio z procedurą odwoławczą.

Inne przykłady takich terminów to termin na złożenie zażalenia na postanowienia czy termin na uzupełnienie braków formalnych podania.

Niekorzystne konsekwencje

Dla przedstawienia skutków uchybienia terminu dobrym przykładem jest odwołanie od decyzji podatkowej. Podatnik, który nie zgadza się z rozstrzygnięciem, może złożyć odwołanie, skutkiem czego sprawa zostanie rozpatrzona przez organ wyższej instancji. Rozstrzygnięcie organu odwoławczego może następnie zostać zaskarżone do sądu administracyjnego. Daje to możliwość bronienia przez podatnika swoich racji w razie sporu z organem podatkowym. Warunkiem podważenia rozstrzygnięcia jest jednak złożenie odwołania w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Jeżeli podatnik przekroczy ten termin, to decyzja stanie się ostateczna, a organ odwoławczy stwierdzi niedopuszczalność odwołania. Skutkiem tego nie będzie można również złożyć skargi do sądu administracyjnego, która przysługuje dopiero po wydaniu decyzji przez organ drugiej instancji.

Wzór – wniosek o przywrócenie terminu

Rzeczpospolita

Inny przykład skutku przegapienia terminu wiąże się z trybem uzupełnienia braków formalnych wniosków. Jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, to organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie siedmiu dni. Nieuzupełnienie braków lub wykonanie tej czynności po terminie wiąże się z pozostawieniem podania bez rozpatrzenia.

Przykład

Jan Borowski złożył odwołanie w wymaganym terminie, ale zapomniał o podpisie. Organ odwoławczy wezwał go do uzupełnienia braku z pouczaniem, że nieuzupełnienie podania w terminie siedmiu dni spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Przegapienie tego terminu sprawi, że podatnik straci szansę uzyskania korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu odwoławczym.

Ważne, aby prawidłowo obliczyć

Warto zapamiętać kilka reguł istotnych dla zachowania terminu w sprawach podatkowych.

1. Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, to przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

Przykład

Zdarzeniem, które rozpoczyna bieg terminu na złożenie odwołania, jest doręczenie decyzji podatnikowi. Dlatego przy obliczaniu terminu nie bierze się pod uwagę dnia doręczenia. Jeżeli decyzja została doręczona 11 kwietnia 2017 r., to 14-dniowy termin należy obliczać od 12 kwietnia 2017 r., a zatem złożenie odwołania będzie skuteczne do 25 kwietnia 2017 r. (włącznie).

2. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, to za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej.

Przykład

Jeżeli decyzja została doręczona podatnikowi 3 kwietnia 2017 r., to 14-dniowy termin upływa 17 kwietnia 2017 r. (drugi dzień Wielkanocy). W tym przypadku odwołanie można złożyć do 18 kwietnia 2017 r. (włącznie), ponieważ jest to następny dzień po dniach wolnych od pracy.

3. Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w polskiej placówce pocztowej. To oznacza, że odwołanie nadane na poczcie przed upływem 14-dniowego terminu będzie skuteczne, nawet jeżeli trafi do organu podatkowego po terminie.

4. Jeżeli organ podatkowy, do którego wniesiono podanie, jest niewłaściwy w sprawie, to powinien niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Przykład

Termin na wniesienie odwołania od decyzji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Szczecinie mija 19 kwietnia 2017 r. Podatnik przez pomyłkę złożył pismo w Drugim Urzędzie Skarbowym w Szczecinie 14 kwietnia 2017 r. Pismo zostało przekazane właściwemu organowi podatkowemu 21 kwietnia 2017 r. W takim przypadku termin uznaje się za zachowany.

Brak winy...

Po ustaleniu, że przekroczony termin ma charakter procesowy, należy w odpowiednim czasie uprawdopodobnić brak winy w jego uchybieniu. Jednocześnie powinna zostać wykonana czynność, dla której termin ma zostać przywrócony.

...musi być uprawdopodobniony...

„Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, niedającym pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o fakcie." (wyrok WSA w Krakowie z 7 października 2016 r., I SA/Kr 837/16). Zadaniem podatnika przy uprawdopodobnieniu braku winy jest wskazanie okoliczności usprawiedliwiających niezachowanie terminu. Natomiast organ ocenia okoliczności pod względem wiarygodności.

Przykład

W czasie nieobecności pana Jana w miejscu zamieszkania, przesyłka z decyzją została wręczona jego żonie. Pani Borowska przekazała mężowi pismo po upływie terminu na złożenie odwołania. Pan Borowski złożył wniosek o przywrócenie terminu. W uzasadnieniu powołał się na okoliczność separacji oraz związanych z nią złych relacji z małżonką, która celowo opóźniła przekazanie decyzji. W tym przypadku można uprawdopodobnić złośliwość małżonki, dołączając do wniosku o przywrócenie terminu orzeczenie sądu o separacji. Pan Jan nie musi udowadniać, że jego żona działała na jego szkodę. Wystarczy, że uprawdopodobni taką okoliczność.

Od uprawdopodobnienia braku winy zależy zasadność wniosku w sprawie przywrócenia terminu, dlatego jest to najważniejszy element tego zagadnienia.

- „Wykluczenie winy w uchybieniu terminu wymaga wykazania, iż mimo dołożenia wszelkich możliwych w danych warunkach starań, strona nie mogła przezwyciężyć przeszkody uniemożliwiającej jej dokonanie czynności postępowania w terminie ustawowym." (postanowienie NSA z 5 października 2016 r., II FZ 467/16). Przy ocenie braku winy organy podatkowe indywidualnie oceniają przyczyny wskazane przez wnioskodawcę, jednak przykłady z orzeczeń sądów administracyjnych dają dobre pojęcie o tym co może być usprawiedliwieniem dla przekroczenia terminu.

- „Sama choroba, nawet poświadczona zaświadczeniem lekarskim, nie jest wystarczająca dla uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu. W przypadku choroby trzeba wskazać, że rodzaj choroby uniemożliwiał dokonanie czynności oraz że nie istniała możliwość skorzystania z pomocy innych osób w jej dokonaniu." (wyrok WSA w Gdańsku z 2 sierpnia 2016 r., I SA/Gd 853/15).

- „Zaniedbanie doręczyciela stanowi wystarczające uprawdopodobnienie braku winy podatnika (jego pełnomocnika) w nieodebraniu spornej korespondencji, co obiektywnie skutkowało niedotrzymaniem terminu do wniesienia odwołania." (wyrok WSA w Łodzi z 27 lipca 2016 r., I SA/Łd 282/16).

- „Zły stan zdrowia psychicznego skarżącego może być wystarczającą przesłanką do uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu." (wyrok NSA z 21 lipca 2016 r., II FSK 1784/14).

- „Fakt pozbawienia wolności w ramach tymczasowego aresztowania ujawniony organowi w toku postępowania podatkowego uniemożliwiający w istocie podatnikowi odbiór decyzji kończącej stanowi nadzwyczajną i niezależną od woli strony przeszkodę, na gruncie art. 162 o.p." (wyrok WSA w Poznaniu z 25 maja 2016 r., I SA/Po 2232/15).

- „Wyjazd za granicę może zostać uznany za przesłankę uzasadniającą przywrócenie uchybionego terminu tylko wówczas, gdy miał nagły charakter i został spowodowany jakąś szczególną okolicznością, której nie można było przewidzieć." (wyrok WSA w Warszawie z 18 listopada 2015 r., VIII SA/Wa 149/15).

... w ciągu siedmiu dni...

Samo niezawinienie nie wystarczy. Trzeba jeszcze złożyć wniosek o przywrócenie terminu w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia. W tym przypadku trzeba być ostrożnym, gdyż terminu na złożenie wniosku nie można przywrócić.

Przykład

Jan Borowski zakończył leczenie szpitalne 30 marca 2017 r. i ten dzień uznaje za datę ustania przyczyny niezachowania terminu na wniesienie zażalenia na postanowienie. Wniosek w sprawie przywrócenia terminu może złożyć do 6 kwietnia 2017 r. (włącznie).

Z jednoczesnym wykonaniem czynności

Jednocześnie z wniesieniem podania o przywrócenie terminu należy dopełnić czynności, dla której termin był określony.

Przykład

Składając podanie o przywrócenie terminu dla wniesienia odwołania, do wniosku należy dołączyć odwołanie.