Wczorajszy wyrok TSUE dotyczył Włoch, ale ma zastosowanie do każdego unijnego państwa, które zamierza ograniczać wywodzącą się jeszcze z prawa rzymskiego zasadę ne bis in idem. Zgodnie z tą zasadą nie można tej samej osoby ponownie sądzić lub ukarać za to samo przestępstwo. Jako prawo podstawowe zasada została uwzględniona w Karcie praw podstawowych UE oraz w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
O wykładnię tej zasady w świetle dyrektywy VAT4 i dyrektywy o rynkach finansowych wystąpiły włoskie sądy, którym przyszło rozpatrywać cztery różne sprawy.
W sprawie Menci (C-524/15) włoski fiskus nałożył na Lukę Menciego sankcję administracyjną za brak zapłaty VAT za rok 2011. Podatnik był następnie sądzony w postępowaniu karnym za te same czyny przed sądem w Bergamo.
W sprawie Garlsson Real Estate i in. (C-537/16) chodziło o sankcję administracyjną nałożoną w 2007 r. przez włoską narodową komisję ds. spółek i giełdy (Consob) na Stefana Ricucciego za manipulacje na rynku finansowym. Stefano Ricucci zaskarżył tę decyzję do sądów włoskich. Trybunał kasacyjny zauważył, że za te same czyny został on już prawomocnie skazany w 2008 r., ale sankcja karna została mu darowana która została darowana na mocy amnestii.
W dwóch kolenych, połączonych sprawach Di Puma i Zecca (C-596/16 i C-597/16) kwestionowano nałożenie przez Consob sankcji administracyjnych na Enza Di Pumę i Antonia Zeccę za wykorzystywanie informacji poufnych. W skargach Włosi podnieśli, że w postępowaniu karnym w związku z tymi samymi czynami wszczętymi równolegle z postępowaniem administracyjnym sąd karny uznał, że nie stwierdzono wykorzystywania informacji poufnych. Powaga rzeczy osądzonej, z jakiej korzysta wydany prawomocny wyrok uniewinniający sądu karnego, zakazuje bowiem prowadzenia postępowania administracyjnego w związku z tymi samymi czynami. Jednak dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji administracyjnych za naruszenie zakazu wykorzystywania informacji poufnych.