Nie każda nadpłata podatku jest oprocentowana

Niezapłacenie daniny w terminie wiąże się z ponoszeniem dodatkowych kosztów w postaci odsetek od zaległości. Zdarzają się jednak sytuacje, w których to organ powinien zapłacić je podatnikowi.

Publikacja: 16.02.2017 01:00

Nie każda nadpłata podatku jest oprocentowana

Foto: Fotorzepa, Marta Bogacz

Dla kwestii oprocentowania nadpłat najważniejsza jest odpowiedź na pytanie: Od kiedy przysługuje oprocentowanie? Odsetki nie zawsze są bowiem naliczane od dnia powstania nadpłaty. W zależności od sposobu jej powstania ordynacja podatkowa przewiduje różne warianty związane z liczeniem oprocentowania.

Uchylenie lub zmiana decyzji

Decyzja, z której wynika obowiązek zapłaty podatku, może zostać uchylona lub zmieniona na skutek złożenia odwołania do organu wyższej instancji. Ponadto, decyzja może zostać uchylona po złożeniu skargi do sądu administracyjnego lub na skutek wznowienia postępowania. Jeżeli podatek zostanie zapłacony, a następnie decyzja naliczająca ten podatek zostanie uchylona (zmieniona), to dojdzie do powstania nadpłaty. Dniem jej powstania jest w takiej sytuacji dzień zapłaty podatku.

Dla tego rodzaju nadpłat oprocentowanie przysługuje od dnia powstania nadpłaty pod warunkiem, że organ podatkowy przyczynił się do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji. Wpływ na zaistnienie tej przesłanki można wyjaśnić jako winę organu przy powstaniu nadpłaty, na przykład gdy organ podatkowy:

? nie dochował wymaganej od niego staranności w zgromadzeniu materiału dowodowego, co spowodowało wydanie wadliwej decyzji podatkowej;

? we własnym zakresie nie dostrzegł naruszenia prawa w decyzji, z której wynikała zawyżona wysokość zobowiązania podatkowego i tej wadliwości nie wyeliminował, mimo że mógł to uczynić (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 26 kwietnia 2016 r., I SA/Bd 121/16).

Jest to najkorzystniejsza dla podatnika opcja, ponieważ między zapłatą podatku a uchyleniem decyzji czasami może minąć nawet kilka lat.

Przykład

Wydając decyzję dotyczącą podatku od nieruchomości, organ podatkowy zastosował obowiązującą uchwałę rady gminy. Uchwała ta została jednak unieważniona przez WSA. W takiej sytuacji organ nie przyczynił się do uchylenia decyzji (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lipca 2015 r., II FSK 1512/13).

Gdy organ nie przyczynił się do powstania przesłanki uchylenia (zmiany) decyzji, jest zobowiązany do naliczenia odsetek, jeśli nie zwróci pieniędzy w terminie 30 dni od dnia wydania nowej decyzji. Jeśli natomiast w związku z uchyleniem decyzji nie wystąpił obowiązek wydania nowej decyzji, to nadpłata powinna zostać zwrócona w terminie 30 dni od dnia wydania rozstrzygnięcia o zmianie lub uchyleniu decyzji. Niedochowanie terminu skutkuje naliczeniem odsetek, jednak tylko od dnia uchylenia decyzji.

Przykład

Organ podatkowy określił wysokość podatku decyzją z 2 stycznia 2014 r. Podatek został zapłacony 1 lutego 2014 r. Następnie 1 grudnia 2016 r. decyzja została uchylona przez sąd administracyjny. W takim przypadku istnieją trzy możliwe daty początkowe naliczania odsetek:

1. Organ podatkowy odpowiada za nieprawidłowe naliczenie podatku.

Odsetki są należne od 1 lutego 2014 r., czyli od dnia powstania nadpłaty.

2. Organ podatkowy nie zawinił i nie ma obowiązku ponownego wydania decyzji, ponieważ podatek w ogóle był nienależny ze względu na zwolnienie.

Odsetki będą naliczane od 1 grudnia 2016 r., jeżeli organ przekroczy trzydziestodniowy termin dla zwrotu nadpłaty. Odsetek nie będzie wcale, jeśli organ odda pieniądze na czas.

3. Organ podatkowy nie zawinił, ale musi wydać nową decyzją, ponieważ w poprzedniej naliczył 5000 zł podatku zamiast 3000 zł. Nowa decyzja została wydana 1 lutego 2017 r.

Odsetki będą naliczane od 1 grudnia 2016 r., jeżeli organ nie zwróci nadpłaty w terminie 30 dni od dnia wydania nowej decyzji. Również w tym przypadku odsetek nie będzie, jeśli organ odda pieniądze na czas.

W przypadku winy fiskusa odsetki mają wynagrodzić podatnikowi dysponowanie jego środkami finansowymi przez organ podatkowy. Natomiast w przypadku braku zawinienia odsetki mają motywować organ do terminowego zwrotu nadpłaconych pieniędzy.

Innymi słowy: w przypadku wygrania sporu z organem podatkowym podatnikowi należą się odsetki, jeżeli organ zawinił. Gdy nie zawinił, odsetek nie będzie, chyba że urzędnicy będą opieszali przy zwracaniu pieniędzy.

Stwierdzenie nieważności

Stwierdzenie nieważności decyzji ma miejsce w przypadku poważnych wad rozstrzygnięcia sprawy. Dzieje się tak, na przykład, gdy decyzja została skierowana do niewłaściwej osoby albo gdy wydano ją z rażącym naruszeniem prawa. W przypadku stwierdzenia nieważności decyzji odsetki powinny być naliczane od dnia zapłaty podatku (powstania nadpłaty). Ponieważ procedura ta wiąże się z poważnymi naruszeniami przepisów, nie można powiedzieć, że organ nie zawinił. Dlatego w tego typu przypadkach zawsze można oczekiwać odsetek.

Korekta deklaracji

Najczęściej podatek do zapłacenia wynika z kwoty wykazanej w deklaracji. W przypadku rozliczeń, w których podatnik pomylił się na swoją niekorzyść, można złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowaną deklaracją. Jeżeli podatnik złoży korektę deklaracji, do której organ podatkowy nie ma zastrzeżeń, to zwrot następuje bez dodatkowych formalności. Gdy organ uznaje korektę za niewłaściwą, powinien wydać decyzję w sprawie nadpłaty. Nadpłata powinna być zwrócona w terminie 30 dni od wydania takiej decyzji. Na odsetki można liczyć dopiero jeżeli termin zwrotu nie zostanie zachowany. Za powstanie nadpłaty związanej ze skorygowaniem deklaracji odpowiada podatnik, dlatego oprocentowanie może przysługiwać tylko od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

Odsetki naliczane od dnia złożenia wniosku będą należne również w sytuacji, gdy organ podatkowy nie wyda decyzji stwierdzającej nadpłatę w terminie dwóch miesięcy, chyba że do opóźnienia przyczynił się podatnik.

Przykład

1 czerwca 2015 r. podatnik zadeklarował i zapłacił podatek w kwocie 22 200 zł. Po roku znalazł błąd w rozliczeniu, a następnie 3 czerwca 2016 r. skorygował podatek do 15 000 zł (7200 zł nadpłaty) oraz złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Organ podatkowy ma zastrzeżenia co do korekty, w związku z tym musi rozstrzygnąć sprawę decyzją podatkową (organ nie wyda decyzji jeżeli uzna korektę za w pełni prawidłową).

1 sierpnia 2016 r. organ podatkowy wydał decyzję stwierdzającą 6500 zł nadpłaty, ponieważ w korekcie dopatrzył się pomyłki, która doprowadziła do zawyżenia kwoty nadpłaty.

Termin zwrotu nadpłaty upływa z końcem sierpnia, ale organ podatkowy zwrócił pieniądze 16 września 2016 r. Za okres od 3 czerwca 2016 r. do 16 września 2016 r. podatnikowi przysługuje oprocentowanie nadpłaty, czyli 149,59 zł.

Jeżeli organ podatkowy byłby w takiej sytuacji bezczynny, to znaczy nie oddałby pieniędzy, a także nie wydałby decyzji stwierdzającej nadpłatę (w terminie dwóch miesięcy), to podatnikowi należałyby się odsetki naliczane od 3 czerwca 2016 r. do dnia zwrotu.

W przypadku zeznania rocznego PIT organ podatkowy ma trzy miesiące na zwrot nadpłaty wynikającej z rozliczenia. Jeżeli nie zdąży na czas, to odsetki nalicza się od dnia złożenia deklaracji.

Przykład

1 marca 2016 r. podatnik złożył zeznanie roczne PIT, w którym skorzystał z ulgi na trójkę dzieci i wykazał 4225,82 zł nadpłaty. Organ podatkowy zwrócił wskazaną w zeznaniu kwotę 16 sierpnia 2016 r. Za okres od 1 marca do 16 sierpnia należą się odsetki, czyli dodatkowe 155,60 zł.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności danego przepisu podatkowego z Konstytucją mogą prowadzić do powstawania nadpłat, jeżeli podatnik złoży odpowiedni wniosek wraz ze skorygowaną deklaracją. W takiej sytuacji odsetki naliczane są od dnia zapłaty podatku, co jest bardzo korzystne dla podatnika.

W jaki sposób dochodzić

Odsetki naliczane są do dnia zwrotu nadpłaty. Oznacza to, że ich ostateczna wielkość ukształtuje się dopiero z chwilą zwrócenia pieniędzy. Na etapie wydawania decyzji dotyczącej nadpłaty trudno stwierdzić kiedy dokładnie nadpłata zostanie zwrócona. Dlatego uznaje się, że wypłata oprocentowania jest czynnością techniczną, dokonywaną jednocześnie ze zwrotem nadpłaconego podatku. Jeżeli jednak podatnik kwestionuje wysokość wypłaconego mu oprocentowania nadpłaty, to może domagać się wydania decyzji (wyrok NSA z 28 czerwca 2005 r., FSK 1964/04).

Przykład

Sąd administracyjny uchylił decyzję w podatku od środków transportowych, w związku z czym powstała nadpłata. Organ podatkowy zwrócił nadpłatę w terminie, ale bez odsetek. Jeżeli podatnik uznaje, że organ podatkowy odpowiada za powstanie przesłanek uchylenia decyzji, to powinien zwrócić się o rozstrzygnięcie kwestii odsetek, ponieważ w takim przypadku odsetki należne są od dnia zapłaty podatku. Od decyzji w sprawie odsetek można się odwołać.

Nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych. Gdy podatnik zalega w zapłacie podatków, organ podatkowy wydaje postanowienie, z którego powinno wynikać jak rozdysponował nadpłatę. Jeżeli podatnikowi przysługuje oprocentowanie nadpłaty, to kwota ta powinna zostać wskazana w postanowieniu. Jeżeli organ nie uwzględnił należnych odsetek, to na postanowienie w tej sprawie można złożyć zażalenie. Zażalenie składa się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia.

Wartość odsetek można obliczyć korzystając z „Kalkulatora odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz opłaty prolongacyjnej", który można znaleźć na Portalu Podatkowym (finanse.mf.gov.pl/web/wp/pp). „Kalkulatory" można odnaleźć w menu po lewej stronie (szare tło).

O czym trzeba pamiętać

Z praktycznego punku widzenia problematykę nadpłat najlepiej uporządkować sobie w następujący sposób:

1. Oprocentowanie nadpłat służy zrekompensowaniu niesłusznego obciążenia podatkiem. Dlatego, gdy decyzja podatkowa związana z zobowiązaniem zostanie uchylona (zmieniona), podatnikowi należą się odsetki od dnia zapłaty podatku. Warunkiem korzystnego naliczania odsetek jest jednak odpowiedzialność organu za powstanie przesłanek uzasadniających uchylenie (zmianę) decyzji. Odsetki naliczane od dnia powstania nadpłaty są zasadne również wtedy, gdy zostanie stwierdzona nieważność decyzji albo gdy nadpłata wiąże się z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.

2. Odsetki mogą się wiązać z przekroczeniem terminu zwrotu nadpłaty. W takim przypadku są rekompensatą związaną nie z błędami organu, lecz z jego opieszałością. Dotyczy to najczęściej wniosku o stwierdzenie nadpłaty złożonego wraz z korektą deklaracji. Niezwrócenie pieniędzy w odpowiednim terminie skutkuje naliczeniem odsetek od dnia złożenia wniosku. Odsetki nie mogą być wówczas naliczane od dnia zapłaty, ponieważ to podatnik odpowiada za niewłaściwe rozliczenie podatku w deklaracji.

Aktualnie obowiązuje 8-proc. stopa oprocentowania nadpłat, ostatnia zmiana nastąpiła 9 października 2014 r. (było 10 proc.)

3. Przepisy dotyczące oprocentowania nadpłat są skomplikowane, dlatego w razie wątpliwości należy zwrócić się do organu z prośbą o wyjaśnienie kwestii oprocentowania konkretnej nadpłaty.

Autor jest głównym specjalistą w Urzędzie Miasta Szczecin

Dla kwestii oprocentowania nadpłat najważniejsza jest odpowiedź na pytanie: Od kiedy przysługuje oprocentowanie? Odsetki nie zawsze są bowiem naliczane od dnia powstania nadpłaty. W zależności od sposobu jej powstania ordynacja podatkowa przewiduje różne warianty związane z liczeniem oprocentowania.

Uchylenie lub zmiana decyzji

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe