Egzekucji zobowiązania podatkowego można się sprzeciwić

Odpis tytułu wykonawczego powinien zostać dokładnie sprawdzony pod kątem nieprawidłowości dających podstawę zaskarżenia. Gdy podatnik uzna, że są w nim błędy, warto, aby złożył zarzut. Ma na to siedem dni od doręczenia pisma.

Publikacja: 14.01.2016 01:00

Foto: www.sxc.hu

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego w administracji służy między innymi przymusowemu wyegzekwowaniu zaległych podatków. Warto zapoznać się z procedurą zarzutu, która ma na celu ochronę podatnika przed nieprawidłowościami egzekucji administracyjnej. Główne zagadnienia dotyczące egzekucji administracyjnej zawiera ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1619 ze zm. – dalej: u.p.e.a.).

Najpierw upomnienie

Organy zobowiązane są do egzekwowania niezapłaconych podatków poprzez stosowanie środków przymusu. Ponieważ podatnik może po prostu przegapić termin zapłaty, organy podatkowe w pierwszej kolejności wysyłają upomnienia na podstawie art. 15 § 1 u.p.e.a. Pisma te zawierają informacje dotyczące wierzyciela, podatnika oraz zaległości. Ponadto upomnienie musi uprzedzać o wszczęciu postępowania egzekucyjnego w razie nieuiszczenia należności w terminie siedmiu dni. Koszt upomnienia jest stosunkowo niewielki, gdyż wynosi 11,60 zł. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego wiąże się natomiast z koniecznością uregulowania znacznie większej kwoty.

Badanie dopuszczalności

Postępowanie egzekucyjne prowadzi się na podstawie tytułu wykonawczego (art. 26 u.p.e.a.), który przekazywany jest organowi egzekucyjnemu (często jest nim sam wierzyciel, ale nie zawsze).

Tytuł wykonawczy to pismo zawierające istotne w sprawie informacje, a jego odpis doręczany jest podatnikowi w momencie przystąpienia do czynności egzekucyjnych. W trakcie postępowania stosowane są środki mające na celu zaspokojenie wierzyciela.

Przed wszczęciem postępowania badana jest dopuszczalność egzekucji administracyjnej. Nie można jednak podważać zasadności zobowiązania. Kwestie rozstrzygnięte w postępowaniu podatkowym nie mogą być kwestionowane przez organ egzekucyjny. Przykładowo, podczas badania dopuszczalności egzekucji sprawdza się, czy tytuł wykonawczy skierowany jest do właściwej osoby.

Dla ochrony interesów podatnika

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego wiąże się ze środkiem zaskarżenia, który ma na celu ochronę interesów podatnika. Po doręczeniu tytułu wykonawczego zobowiązany (strona postępowania) ma bowiem siedem dni na złożenie zarzutu. Podstawą zaskarżenia mogą być tylko okoliczności wymienione w ustawie.

1. Zapłata, umorzenie, przedawnienie, wygaśnięcie albo inny powód nieistnienia zobowiązania

Uiszczenie podatku przed doręczeniem tytułu wykonawczego sprawia, że postępowanie egzekucyjne jest bezpodstawne, nawet jeśli zapłata miała miejsce między wystawieniem tytułu wykonawczego a dostarczeniem odpisu podatnikowi.

Jednym ze sposobów wygaśnięcia zobowiązania jest udzielenie ulgi w postaci umorzenia zaległości. Ulgi w spłacie udzielane są przez organy podatkowe w wyjątkowych sytuacjach na podstawie art. 67a ordynacji podatkowej (dalej: o.p.).

Może się również zdarzyć, że przed wszczęciem egzekucji należność ulegnie przedawnieniu. Zobowiązania podatkowe najczęściej przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin zapłaty podatku (art. 70 § 1 o.p.). Mając jakiekolwiek wątpliwości co do przedawnienia, warto złożyć zarzut, który spowoduje zbadanie tej okoliczności przez wierzyciela (organ podatkowy).

Do zarzutu należy dołączyć dokument potwierdzający wygaśnięcie zobowiązania. Będzie to np. dowód wpłaty lub decyzja w sprawie umorzenia zaległości podatkowej.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 1 u.p.e.a.

2. Odroczenie terminu zapłaty, rozłożenie na raty albo brak wymagalności zobowiązania z innego powodu

Okoliczności te sprawiają, że zobowiązanie istnieje, ale jest za wcześnie, aby realizować je w drodze przymusu. Organ podatkowy może udzielić ulgi w postaci odroczenia terminu płatności lub rozłożenia zaległości na raty. Wówczas termin zapłaty ulega zmianie, a egzekucja jest bezpodstawna.

Innym powodem, dla którego zobowiązanie nie jest wymagalne, może być np. złożenie odwołania od decyzji podatkowej. Nie można prowadzić postępowania w celu dochodzenia zobowiązania, które nie zostało jeszcze rozpatrzone przez organ odwoławczy.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 2 u.p.e.a.

3. Niewłaściwe określenie egzekwowanego zobowiązania

Oznacza to, że zobowiązanie jest wymagalne, ale w innej kwocie, ponieważ do tytułu wykonawczego wpisano niewłaściwą kwotę. Wysokość zobowiązań podatkowych wynika z decyzji organów albo deklaracji składanych przez podatników, dlatego warto sprawdzić, czy właściwie wskazano należność.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 3 u.p.e.a.

4. Błąd co do osoby zobowiązanego

Zarzut przysługuje, gdy organ egzekucyjny skieruje tytuł wykonawczy do niewłaściwej osoby. Postępowanie egzekucyjne można również zaskarżyć, gdy tytuł wykonawczy doręczony jest odpowiedniemu podatnikowi, ale błędnie wskazano zobowiązanego.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 4 u.p.e.a.

5. Niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym

Egzekucja administracyjna dotyczy również obowiązków o charakterze niepieniężnym, na przykład obowiązku szkolnego. Punkt ten nie dotyczy podatków, które mają charakter wyłącznie pieniężny.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 5 u.p.e.a.

6. Niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego

Niedopuszczalność egzekucji administracyjnej oznacza brak możliwości jej prowadzenia. Jest to bardzo ogólne stwierdzenie mające na celu uzupełnienie pozostałych punktów.

Środki egzekucyjne to formy przymusu, które mają na celu doprowadzenie do wykonania zobowiązania. W postępowaniu egzekucyjnym dopuszczalne są tylko środki wymienione w ustawie (art. 1a pkt 12 u.p.e.a). Jest to dość obszerny katalog, jednak warto się upewnić, że organ egzekucyjny nie przekroczył swoich uprawnień.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 6 u.p.e.a.

7. Brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia

Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego organ podatkowy zobowiązany jest do wysłania podatnikowi upomnienia. Wyjątkiem są sytuacje, gdy wydano decyzję określającą zobowiązanie podatkowe. Decyzje te wystawiane są na podstawie art. 21 § 3 o.p., gdy podatnik nie złożył deklaracji lub gdy organ kwestionuje zadeklarowaną kwotę.

Należy przy tym pamiętać, że nieodebrane upomnienia, podobnie jak pozostałe pisma administracyjne, zostają uznane za doręczone po dwukrotnym awizowaniu przesyłki.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 7 u.p.e.a.

8. Zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego

Organ egzekucyjny jest zobowiązany przeprowadzić egzekucję w sposób najmniej uciążliwy. Powołując się na tę okoliczność, podatnik powinien uzasadnić, dlaczego zastosowany środek egzekucyjny uznaje on za zbyt uciążliwy, oraz wykazać, że można było zastosować inny.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 8 u.p.e.a.

9. Prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ

Artykuł 19 u.p.e.a. wymienia organy, które są uprawnione do prowadzenia egzekucji administracyjnej. Są to przede wszystkim naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy izb celnych, dyrektorzy oddziałów ZUS i prezydenci (dużych) miast. Ponadto organy egzekucyjne mogą prowadzić tylko przypisane im rodzaje spraw.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 9 u.p.e.a.

10. Niespełnienie w tytule wykonawczym odpowiednich wymogów

Artykuł 27 u.p.e.a. wymienia informacje, które muszą się znaleźć w tytule wykonawczym. Wadliwie wystawiony tytuł jest podstawą do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Nie wyklucza to jednak możliwości ponownego wszczęcia egzekucji administracyjnej na podstawie nowego pisma.

Podstawa prawna: art. 33 § 1 pkt 10 u.p.e.a.

Rozpatrywanie sprawy

Organ egzekucyjny samodzielnie rozstrzyga tylko sprawy zastosowania zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego. W pozostałych przypadkach wydaje postanowienie po uzyskaniu stanowiska wierzyciela (jeżeli jest nim inny organ). Na rozstrzygnięcie w sprawie zarzutu podatnikowi służy zażalenie do organu wyższej instancji (art. 34 § 5 u.p.e.a.). Również postanowienie zawierające stanowisko wierzyciela podlega zaskarżeniu (art. 34 § 2 u.p.e.a.).

Co ważne, na czas rozpatrzenia sprawy przez wierzyciela postępowanie egzekucyjne zostaje zawieszone.

Autor jest głównym specjalistą w Wydziale Podatków i Opłat Lokalnych Urzędu Miasta Szczecin

WNIOSEK

Odpis tytułu wykonawczego powinien zostać dokładnie sprawdzony pod kątem nieprawidłowości dających podstawę do zaskarżenia. Zarzut warto złożyć, nawet jeśli wiadomo, że postępowanie zostanie wszczęte na nowo po usunięciu błędów. Trzeba mieć jednak na uwadze koszty egzekucyjne, które mogą być bardzo wysokie, ponieważ są uzależnione od wysokości egzekwowanej kwoty (art. 64 § 1 u.p.e.a). Wniesienie zarzutu umożliwi zapłatę podatku poza postępowaniem egzekucyjnym i pozwoli uniknąć zbędnych kosztów.

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego w administracji służy między innymi przymusowemu wyegzekwowaniu zaległych podatków. Warto zapoznać się z procedurą zarzutu, która ma na celu ochronę podatnika przed nieprawidłowościami egzekucji administracyjnej. Główne zagadnienia dotyczące egzekucji administracyjnej zawiera ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1619 ze zm. – dalej: u.p.e.a.).

Najpierw upomnienie

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona