Podatek od nieruchomości: fundament nie oznacza, że mamy do czynienia z budynkiem

Posiadanie fundamentu nie powoduje, że mamy do czynienia z budynkiem trwale związany z gruntem. W wyroku z 12 maja 2017 r. (II FSK 950/15) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że nawet związanie kontenera z fundamentem za pomocą kotw nie musi powodować, że kontener jest trwale związany gruntem i powinien być opodatkowany podatkiem od nieruchomości jak budynek.

Według metrażu czy wartości początkowej

Problemy wykładni przepisów o podatku od nieruchomości dotyczą nie tylko klasyfikacji poszczególnych obiektów jako budowli lub obiektów, ale nawet rozumienia wydawałoby się technicznych pojęć ustawy – Prawo budowlane. Kontrowersje dotyczą m.in. zwrotu „trwałe związanie z gruntem". Ocena czy obiekt jest trwale związany z gruntem decyduje o sposobie jego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budynków (według metrażu) lub jako budowli (według wartości początkowej). Brak trwałego związania z gruntem może też przesądzić o wyłączeniu obiektu z opodatkowania. W ciągu ostatnich lat dominował pogląd zakładający, że trwale związane z gruntem są obiekty, które charakteryzują się rozmiarami i posadowieniem zapewniającymi im stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym (np. podmuchom wiatru). Niektóre sądy przyjmowały i przyjmują, że cecha ta dotyczy obiektów, których przeniesienie w inne miejsce wymagałoby prac ziemnych.

Rozmiary i stabilność nie są decydujące

W ciągu ostatniego roku zapadło jednak kilka rozstrzygnięć NSA podważających taki sposób rozumowania. W wyroku z 26 stycznia 2017 r. (II FSK 3411/14) NSA uznał, że kontener posadowiony za sprawą masy własnej i siły grawitacji nie jest trwale związany z gruntem i nie jest budynkiem. Z kolei w wyroku z 12 kwietnia 2017 r. (II FSK 321/17) NSA stwierdził, że trwale związanym z gruntem nie jest pawilon posadowiony na płytach chodnikowych.

Kotwy również nie wystarczą

W wyroku z 12 maja 2017 r. (II FSK 950/15) NSA poszedł jeszcze dalej. Sprawa dotyczyła kontenerów posadowionych na fundamentach. Kontenery były przymocowane do fundamentów za pomocą śrub – kotew związanych z fundamentem. Rozpatrujący sprawę w pierwszej instancji WSA w Szczecinie w wyroku z 10 grudnia 2014 r. (I SA/Sz 402/14) uznał, że kontener przymocowany do fundamentu nie jest na trwałe związany z gruntem. Zdaniem WSA w Szczecinie decydowała o tym możliwość łatwego oddzielenia kontenera od fundamentu i przeniesienia w inne miejsce bez uszkodzenia konstrukcji. Brak trwałego związania z gruntem spowodował, że kontener nie został uznany za budynek i został opodatkowany podatkiem od nieruchomości jako budowla.

NSA utrzymał wyrok w mocy. Potwierdził, że związany trwale z gruntem jest obiekt, którego nie można od gruntu odłączyć bez uszkodzenia jego konstrukcji. Do uznania, że obiekt jest trwale związany z gruntem nie wystarcza samo posadowienie na fundamencie, jeżeli trwałego związku z gruntem nie potwierdzi sposób montażu obiektu.

Kontenery, pawilony, hale i garaże

Skutki zastosowania takiej wykładni dla podatników będą zależeć od tego czy obiekt posiadający fundament, dach oraz ściany jest podobny do obiektu wymienionego jako budowla w prawie budowlanym. W przypadku kontenerów telekomunikacyjnych i innych obiektów wymienionych w prawie budowlanym, brak trwałego związania z gruntem może oznaczać opodatkowanie ich jako budowli często w wyższej kwocie wyliczonej według wartości początkowej. W przypadku obiektów niewymienionych wprost w prawie budowlanym jako budowle brak trwałego związania z gruntem może powodować brak opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Takie rozstrzygnięcia zapadały już w odniesieniu do pawilonów handlowych i garaży (WSA we Wrocławiu z 29 lipca 2016 r., I SA/Wr 398/16), czy hal namiotowych (wyrok NSA z 24 sierpnia 2016 r., II FSK 2027/14).

podstawa prawna: art. 3 pkt 2, 3 i 5 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1332 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1785)

Zdaniem autora

Sąd wyznaczył jasne kryterium

Rafał Bartosik, radca prawny, partner w kancelarii Czarnik i Wspólnicy

Prezentowana przez NSA stanowisko jest interesujące, bo pozwala wyznaczyć rzeczywiste kryterium uznania obiektu za trwale związany z gruntem. Powszechna wykładnia zakładała, że trwale związany z gruntem jest obiekt, który opiera się warunkom atmosferycznym. Powodowało to, że praktycznie każdy obiekt budowlany był uznawany za trwale związany z gruntem, bo każdy obiekt budowlany musi odpowiadać normom budowlanym dotyczącym stabilności konstrukcji. Również kryterium dotyczące wykonania prac ziemnych nie pozwalało na jednoznaczną identyfikację. O tym, czy w związku z przeniesieniem obiektu (kiosku, garażu, hali) trzeba wykonać prace ziemne, decyduje często nie konstrukcja obiektu, ale rodzaj podłoża, na którym podatnik chce posadowić obiekt.