Proces likwidacji, kończący byt spółki kapitałowej, został szczegółowo uregulowany w kodeksie spółek handlowych. Często zdarza się, że po zakończeniu prowadzenia działalności pozostaje wykorzystywany przez spółkę majątek. Mogą to być zarówno środki pieniężne, jak i nieruchomości, wyposażenie czy też prawa majątkowe, np. w postaci udziałów w innych podmiotach. Dlatego jedną z ostatnich czynności jaką należy wykonać w ramach likwidacji, jest podział majątku pozostałego po zaspokojeniu wszystkich wierzycieli likwidowanej spółki. Majątek dzieli się pomiędzy wspólników, co do zasady, w stosunku do posiadanych przez nich udziałów.
Po stronie wspólników...
Nie budzi żadnych wątpliwości, że otrzymanie w ten sposób majątku przez udziałowców nie jest neutralne podatkowo. Osiągnięte przysporzenie jest podlegającym opodatkowaniu dochodem z udziału w zyskach osób prawnych. Dzieje się tak niezależnie od tego czy wspólnik jest osobą fizyczną, czy inną spółką kapitałową.
...ale nie tylko
Znacznie mniej oczywiste jest to, że czynność ta powoduje powstanie obowiązku podatkowego również po stronie likwidowanej spółki. O ile w przypadku środków pieniężnych będzie to neutralne podatkowo, o tyle – zdaniem organów podatkowych – przekazanie niepieniężnych składników majątku należy traktować analogicznie jak ich sprzedaż. W efekcie konieczne jest rozpoznanie przychodu podatkowego po stronie spółki.
Skutki zmiany przepisów
Spory o podział majątku trwają od lat, jednak dla argumentacji forsowanej przez fiskusa kluczowe są zmiany w ustawie o CIT, które weszły w życie 1 stycznia 2015 r. Dodano wtedy do ustawy art. 14a, który stanowi, że gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia.
Fiskus nie ma wątpliwości
Obecne stanowisko organów podatkowych w głównej mierze opiera się na twierdzeniu, że wydanie przez likwidowaną spółkę składników majątku jest czynnością rozporządzającą przenoszącą własność z jednego podmiotu (spółka) na drugi (udziałowiec) i że w ten sposób regulowane jest zobowiązanie podziału majątku spółki względem wspólników.