Ceny transferowe: trzeba przystosować dokumentację do nowych wymogów

1 stycznia 2017 roku zaczną obowiązywać kolejne przepisy znowelizowanych ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i o podatku dochodowym od osób prawnych. Istotne zmiany w przepisach obejmują regulacje dotyczące cen transferowych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie nowości będą miały zastosowanie wraz z wejściem w życie przepisów znowelizowanych ustaw o PIT i o CIT. Pisaliśmy już na ten temat na łamach tygodnika „Podatki", ale – biorąc pod uwagę, że dla wielu firm nowe obowiązki pojawią się już za niecały miesiąc – warto przeanalizować zmienione regulacje i upewnić się, od kiedy faktycznie obowiązują nowe przepisy w tym zakresie.

Kogo dotyczą zmiany

Przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę na to, czy nowe przepisy wpłyną na dodatkowe obowiązki dokumentacyjne, a jeżeli tak, to jakie informacje powinny przedstawić organom podatkowym i od kiedy zakres tych informacji zostanie zmieniony.

Obecne przepisy uzależniają obowiązek przygotowania dokumentacji podatkowej – obok kryterium podmiotu powiązanego – od tego, czy łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym w wyniku danej transakcji przekracza równowartość 100 tysięcy euro, 30 tysięcy euro lub 50 tysięcy euro - zależnie od rodzaju transakcji. Od 2015 roku dodano przepisy zobowiązujące do przygotowania dokumentacji umowy wspólnego przedsięwzięcia, w tym również spółki osobowej, na przykład komandytowej lub jawnej, gdzie łączna wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza 50 tysięcy euro.

Jedną z wprowadzanych zmian jest nowy zakres informacyjny sporządzanej dokumentacji. Będzie on uzależniony od wartości przychodów lub kosztów osiągniętych przez podatnika w poprzednim roku podatkowym.

Zakres obowiązku dokumentacyjnego i data jego wejścia w życie jest uzależniona od ustalonego progu przychodów lub kosztów >patrz tabela.

Nowe progi...

Ustawodawca ustalił początkowy próg osiągniętych przychodów lub kosztów poniesionych przez podatników w poprzednim roku podatkowym na poziomie dwóch milionów euro. Dopiero po przekroczeniu tego progu podatnicy będą zobowiązani przygotować dokumentację cen transferowych. Od momentu wejścia w życie nowych przepisów progi transakcyjne, a co za tym idzie, obowiązek dokumentacyjny, będą ustalane indywidualnie dla każdego podatnika, w zależności od osiągniętych przez niego przychodów lub poniesionych kosztów.

I tak, jeżeli spółka osiąga przychody o wartości od 2 mln euro do 20 mln euro, to będzie musiała udokumentować transakcje, których wartość przekracza w roku podatkowym 50 tysięcy euro lub więcej. „Więcej" oznacza powiększenie wartości transakcji, od której spółka jest zobowiązana przygotować dokumentację, o 5 tysięcy euro za każdy 1 mln euro przychodu powyżej 2 mln euro.

Przykład

Jeżeli spółka osiąga w ciągu roku podatkowego przychody o wartości 10 mln euro, to będzie musiała przygotować dokumentacje cen transferowych dla wszystkich transakcji, których wartość w roku podatkowym przekracza 90 tysięcy euro (50 tysięcy euro wartości podstawowej plus 8 razy 5 tysięcy euro, gdzie osiem oznacza ośmiomilionową nadwyżkę 10 mln euro nad 2 mln euro).

Podobne przepisy będą miały zastosowanie do przychodów między 20 mln euro a 100 mln euro oraz powyżej 100 mln euro. W pierwszym przypadku spółka, która osiąga w roku podatkowym przychody w przedziale 20 mln – 100 mln euro, będzie miała obowiązek udokumentowania transakcji od wartości 140 tysięcy euro, powiększając tę kwotę o 45 tysięcy euro za każde 10 mln przychodu powyżej 20 mln euro.

Przykład

Spółka osiągająca w roku podatkowym przychody o wartości 50 mln euro będzie musiała udokumentować transakcje, których wartość w roku podatkowym wynosi co najmniej 275 mln euro.

Jeżeli natomiast spółka osiągnie w roku podatkowym przychody powyżej 100 mln euro, to za istotne postrzegane są transakcje lub zdarzenia jednego rodzaju, których wartość w roku podatkowym przekracza równowartość 500 tysięcy euro.

...i nowe obowiązki

Zgodnie z nowymi przepisami podatnicy, którzy osiągnęli w danym roku podatkowym przychody lub ponieśli koszty przekraczające 10 milionów euro, będą zobowiązani przygotować uproszczone sprawozdanie (CIT-TP) dotyczące przeprowadzonych transakcji z podmiotami powiązanymi.

Na dzień dzisiejszy brak jest rozporządzenia ministra finansów, które precyzowałoby zakres informacji wymaganych w sprawozdaniu CIT-TP. Można przypuszczać, że będzie ono obejmować zestawienie wszystkich transakcji z podmiotami powiązanymi, lub tam, gdzie zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.

Analiza porównawcza

Ponadto przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku podatkowym osiągnęli przychody lub ponieśli koszty o wartości co najmniej 10 milionów euro, będą zobowiązani przygotować studium porównawcze (ang. benchmarking study).

Obecnie obowiązujące przepisy nie wymagają od podatnika przygotowania takiej analizy. Dotychczas była ona jedynie dodatkowym narzędziem uzasadniającym rynkowość transakcji, dołączonym dobrowolnie przez niektórych przedsiębiorców do dokumentacji.

Nowelizacja określa wymagane elementy analizy. Analiza danych porównawczych powinna zawierać dane porównywalne o podmiotach mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli dane te są dostępne dla podatnika. Z doświadczenia wynika, że większość podmiotów jest dobrze zorientowana w specyfice rynku, na którym działa. Podatnicy znają ceny i są w stanie oszacować przybliżone marże stosowane przez konkurencję. Niemniej jednak, nie zawsze wiedza ta jest łatwa do wykazania organom podatkowym. Można zatem wykorzystać do tego celu dane pochodzące z komercyjnych baz danych, ale z tego względu wykonanie analizy porównawczej przez podatników we własnym zakresie będzie w wielu przypadkach bardzo utrudnione.

Analiza danych porównawczych podlega aktualizacji nie rzadziej niż co trzy lata, chyba że zmiana warunków ekonomicznych w stopniu znacznie wpływającym na analizę będzie uzasadniać zrobienie przeglądu w roku zaistnienia tej zmiany.

Analizę, która będzie po prostu elementem dokumentacji cen transferowych, podatnik będzie miał obowiązek przedłożyć na wezwanie organu podatkowego w terminie siedmiu dni.

Master file

Podatnicy, których przychody lub koszty w poprzednim roku podatkowym wyniosły co najmniej 20 milionów euro, będą przygotowywać dokumentację grupową, tzw. master file, która będzie miała szerszy zakres niż zwykła dokumentacja (tzw. local file).

Master file jest dokumentem znanym już częściowo polskim podatnikom (w szczególności powiązanym z zagranicznymi podmiotami), uwzględniającym informacje dotyczące całej grupy podmiotów powiązanych. W zależności od przyjętego przez spółkę roku podatkowego, termin na sporządzenie dokumentacji grupowej może być różny.

Działalność w innych krajach

Ostatni z wprowadzonych nowymi przepisami progów wynosi 750 milionów euro. Podmioty, działające pośrednio lub bezpośrednio poza granicami Polski, których skonsolidowany przychód przekroczy 750 milionów euro i które spełnią dodatkowe, wskazane w ustawie warunki, będą przygotowywać sprawozdanie z działalności w innych krajach (Country by Country).

Ten obowiązek będzie dotyczył tych podmiotów, które – oprócz posiadania skonsolidowanego przychodu na poziomie 750 milionów euro – będą tzw. jednostkami centralnymi w swojej grupie. Oznacza to, że będą miały wyłącznie status jednostki dominującej i nie będą pozostawały w charakterze jednostki zależnej w rozumieniu ustawy o rachunkowości.

Nie wiadomo na dzień dzisiejszy jak ma wyglądać szczegółowy zakres informacji, które należy zawrzeć w raporcie Country by Country, z wyjątkiem tego, że ma on pozwalać organom podatkowym na analizę ryzyka zaniżenia dochodu do opodatkowania poprzez analizę rozliczeń grupowych w różnych krajach. Rozporządzenie w tym zakresie wyda minister finansów.

W rezultacie, największe podmioty będą musiały zadbać zarówno o sporządzanie zwykłych dokumentacji (local file), analizy danych porównawczych, dokumentacji grupowej (master file), jak i raportu Country by Country.

Jak się przygotować

Aby przygotować się do kontroli z zakresu cen transferowych, należy przeanalizować wszystkie transakcje zawierane z podmiotami powiązanymi. W zależności od występujących powiązań i ponoszonych przez podatnika kosztów lub osiągniętych przychodów w poprzednim roku podatkowym, należy dla tych transakcji przygotować dokumentację cen transferowych. Prawidłowo przygotowana dokumentacja cen transferowych powinna opisywać pełnione przez strony transakcji funkcje, angażowane aktywa i ponoszone ryzyko, określać koszty ponoszone przez strony transakcji, opisywać metodę kalkulacji ceny, a także opisywać strategię gospodarczą realizowaną przez strony transakcji, korzyści osiągane przez strony oraz ewentualne inne czynniki mające wpływ na kalkulację ceny.

Szczególnie istotna może okazać się analiza danych porównawczych, która pomoże udowodnić podczas kontroli, że poziom cen jest ustalony na poziomie rynkowym. Mimo, że analizy porównawcze od 2017 roku będą wymagane tylko dla niektórych przedsiębiorstw, warto przygotować je nawet za lata ubiegłe. Stanowią one bowiem solidne narzędzie do obrony poprawności stosowanych cen transferowych, wykazujące, że dana transakcja została zawarta przez przedsiębiorcę na warunkach rynkowych.

Sporządzenie poprawnej analizy danych porównawczych jest zadaniem skomplikowanym, wymagającym nieraz stosowania zaawansowanych metod statystycznych. Niemniej jednak w przypadku standardowych transakcji można w pierwszej kolejności spróbować oszacować rynkowy poziom rozliczeń w przybliżony sposób. Darmowe narzędzie służące do wstępnego oszacowania rynkowości rozliczeń dostępne jest na przykład na stronie www.analizaporownawcza.pl. Należy jednak pamiętać, że przybliżony szacunek nie zastąpi pełnej analizy danych porównawczych.

W przypadku kontroli podatkowej i zażądania przez kontrolujących dokumentacji, przedsiębiorca ma siedem dni na jej przedłożenie. W razie niewypełnienia tego obowiązku musi się liczyć z poważnymi sankcjami podatkowymi i karnymi skarbowymi.

Uwaga na sankcje

Do sankcji podatkowych należy obowiązek zapłaty dodatkowego podatku w wysokości 50 proc. różnicy pomiędzy dochodem określonym przez organy skarbowe a dochodem wykazanym przez podatnika. Ponadto, w przypadku wystąpienia takich sankcji należy dodatkowo zapłacić odsetki za zwłokę w realizacji zaległego zobowiązania podatkowego. Warto zatem zabezpieczyć się podwójnie – przygotować dokumentację cen transferowych, jeśli dana transakcja jest objęta obowiązkiem dokumentacyjnym (zależnie od rodzaju i kwoty transakcji) oraz przygotować analizę danych porównawczych, która będzie dowodem na rynkowość danej transakcji.

—Agnieszka Płachecka jest starszą konsultantką podatkową w kancelarii GALT