PIT: czy można odliczyć składki wyegzekwowane przez ZUS?

- Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w latach 2015 i 2016 nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, składek na Fundusz Pracy oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne. W 2017 r. osoba ta podjęła pracę na podstawie umowy o pracę, a jednocześnie kontynuuje prowadzenie działalności gospodarczej. Czy jeżeli ZUS wyegzekwuje nieopłacone składki z wynagrodzenia z umowy o pracę, to ta osoba będzie je mogła zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne oraz składek na Fundusz Pracy) oraz odliczyć od podatku (w przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne)? Czy do kosztów uzyskania przychodów będą mogły zostać zaliczone odsetki od zaległości w składkach oraz koszty egzekucji? – pyta czytelnik.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych według skali podatkowej lub w formie podatku liniowego mają dwie możliwości podatkowego uwzględniania składek na ubezpieczenie społeczne. Składki na ubezpieczenie społeczne mogą one albo zaliczać do kosztów uzyskania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej albo – na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o PIT – odliczać te składki od dochodu.

Jak odliczać

Jak czytamy w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 15 września 2009 r. (IPPB1/415-59/09-2/ES), „(...) przepisy dają osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą – także wspólnikom spółki cywilnej – możliwość wyboru w jaki sposób będą odliczać od dochodu składki zapłacone na ubezpieczenie społeczne. Mogą dokonać tego poprzez odliczenie od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych lub poprzez bezpośrednie zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej w formie spółki cywilnej pozarolniczej działalności gospodarczej poniesionych na ten cel wydatków. Podkreślić jednocześnie należy, iż niezależnie od wybranego sposobu odliczania składek na ubezpieczenie społeczne, dochód można pomniejszyć tylko o składki faktycznie zapłacone, a nie o składki należne, lecz nie uiszczone".

Wyboru takiego nie ma w przypadku składek na Fundusz Pracy, które osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą tylko zaliczać do kosztów uzyskania przychodów. Z kolei składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą być przez te osoby – w ramach limitu w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru tych składek (zob. art. 27b ust. 2 ustawy o PIT) – jedynie odliczane od kwoty podatku (zob. art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PIT).

Tylko faktycznie zapłacone...

Do kosztów uzyskania przychodów mogą być zaliczane wyłącznie składki na ubezpieczenie społeczne oraz składki na Fundusz Pracy, które zostały zapłacone przez podatników (zob. art. 23 ust. 1 pkt 55a oraz art. 23 ust. 3d ustawy o PIT). Podobnie, tylko zapłacone składki osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą odliczać od dochodu (w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne) lub podatku (w przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne). Powoduje to, że nieopłacone składki na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy oraz ubezpieczenie zdrowotne nie mogą być uwzględniane w rachunku podatkowym.

Nie ma jednak przeszkód, aby w rachunku podatkowym uwzględniane były płacone z opóźnieniem składki za poprzednie miesiące czy lata. Dotyczy to również składek, które zostały wyegzekwowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

...nawet jeśli z opóźnieniem

Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 kwietnia 2014 r. (ILPB1/415-85/14-2/AMN), w której czytamy, że „(...) odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych podlegają składki na ubezpieczenie zdrowotne rzeczywiście (faktycznie) zapłacone przez podatnika w roku podatkowym. Użycie w art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy pojęcia „składki opłaconej", a nie „składki wpłaconej" wskazuje, że ustawodawca wiąże prawo do odliczenia z realnym zmniejszeniem majątku podatnika w wyniku zapłaty składki. Nie jest istotne kto dokona czysto technicznej czynności, jaką jest jej wpłata. Wpływ zatem na rachunek ZUS środków pieniężnych z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne za pośrednictwem organu egzekucyjnego wypełnia dyspozycję tego przepisu. Jakkolwiek wpłaty bezpośredniej dokonuje organ egzekucyjny, to jednak podmiotem ponoszącym finansowy ciężar jest podatnik". W konsekwencji organ podatkowy wyjaśnił, że „Wnioskodawca może obniżyć w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu/poniesionej straty w roku 2013 należny podatek dochodowy poprzez odliczenie zapłaconej w 2013 roku kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne – w tym składek ściągniętych w drodze egzekucji administracyjnej. Okoliczność, że są to składki zaległe, ściągnięte w postępowaniu egzekucyjnym, nie ma wpływu na prawo do ich odliczenia". Przytoczona interpretacja bezpośrednio dotyczy odliczania od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne. Ma ona jednak odpowiednie zastosowanie do zaliczania do kosztów uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, jak również do odliczania składek na ubezpieczenie społeczne od dochodu.

Odsetki wykluczone

Nie jest możliwe zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów odsetek od zaległości w powyższych składkach. Jak bowiem stanowi art. 23 ust. 1 pkt 18 ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej. Natomiast zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji wyegzekwowane z wynagrodzenia o pracę kwoty podatnik będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne oraz składek na Fundusz Pracy), odliczyć od dochodu (w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne) lub odliczyć od podatku (w przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne) tylko w zakresie, w jakim przypadają na zaległe składki na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy oraz ubezpieczenie zdrowotne. W zakresie, w jakim wyegzekwowane kwoty będą dotyczyć odsetek od zaległości w opłacaniu składek oraz kosztów egzekucji, nie będzie mógł ich rozliczyć podatkowo (w szczególności zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej).

Autor jest doradcą podatkowym

Koszty Składki

Pozostało 88% artykułu

2 / 3

artykułów

Czytaj dalej. Subskrybuj