Pojawiające się w ostatnich miesiącach gwałtowne zdarzenia meteorologiczne powodują wiele zniszczeń o charakterze materialnym. Zniszczenia takie dotyczą również składników majątku, który służy prowadzeniu działalności gospodarczej, a więc zarówno środków trwałych, jak i majątku obrotowego (bieżące zapasy przedsiębiorcy: towary, materiały). Warto zatem odpowiedzieć na pytanie, czy takie straty w środkach obrotowych mogą być zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów.
Ustawy o PIT i o CIT stanowią, że za koszty uzyskania przychodów uznaje się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem tych, które wymienione zostały jako koszty nieuznawane za podatkowe. Obie ww. ustawy o podatkach dochodowych nie przewidują żadnych szczególnych rozwiązań w zakresie dopuszczalności zaliczenia bądź wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów powstałych strat w towarach lub materiałach przedsiębiorstwa. W katalogu wydatków (kosztów) nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów (art. 23 ustawy o PIT, art. 16 ustawy o CIT) ustawy te nie wymieniają strat w środkach obrotowych, w tym powstałych na skutek zdarzeń nadzwyczajnych. Z prezentowanego przez organy podatkowe stanowiska wynika natomiast, że można zaliczyć w ciężar kosztów podatkowych tylko stratę w środkach obrotowych powstałą na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, nie do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot, który dołożył należytej staranności w trakcie prowadzenia swojej działalności gospodarczej. Tak wskazał np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 30 września 2015 r. (IPPB6/4510-148/15-2/AG). Oczywiście, zaliczenie do kosztów podatkowych takiej straty w środkach obrotowych wymaga jej odpowiedniego udokumentowania w sposób pozwalający na jednoznaczne wykazanie, że do straty doszło na skutek nieprzewidywalnych i niezawinionych zdarzeń.
Kolejny aspekt, na który warto zwrócić uwagę, to kwestia istnienia obowiązku korekty podatku naliczonego, który został przez podatnika odliczony w związku z nabyciem towarów, które uległy zniszczeniu. Uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego, czyli do obniżenia wartości podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wymaga istnienia związku nabytych towarów bądź usług z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Powstanie straty w nabytych dla celów działalności gospodarczej towarach czy materiałach, w stosunku do których przy ich nabyciu podatnikowi przysługiwało omawiane uprawnienie, prowadzi do konieczności rozstrzygnięcia, czy podatnik jest obowiązany do stosownego zmniejszenia podatku odliczonego w związku z nabyciem takich towarów. Nie ma bowiem wątpliwości, że towary takie nie będą już służyły wykonywaniu czynności opodatkowanych.
W takim przypadku podatnik nie ma obowiązku korekty uprzednio odliczonego podatku, jeżeli strata w składnikach majątku firmy nie powstała z przyczyn zależnych od podatnika bądź takich, do których zaistnienia podatnik się w jakimś stopniu przyczynił. Jeżeli zatem straty w towarach powstały z przyczyn niezależnych od podatnika (np. na skutek gwałtownej nawałnicy), to podatnik zachowuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w stosunku do zniszczonych towarów. Na taką kwalifikacje wskazał m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 28 kwietnia 2014 r. (ITPP2/443-166/14/EK).
Autor jest doradcą podatkowym
