Jak korzystniej rozliczyć podatkowo składki ZUS

Podatnik prowadzący firmę ma prawo pomniejszyć swój dochód o kwoty zapłacone na ubezpieczenie społeczne. Może je także ująć w kosztach. Każdy przedsiębiorca powinien rozważyć, który wariant mu się bardziej opłaca.

Aktualizacja: 26.09.2016 08:10 Publikacja: 26.09.2016 02:00

Jak korzystniej rozliczyć podatkowo składki ZUS

Foto: 123RF

Zgodnie z ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu:

- emerytalnemu,

- rentowemu,

- wypadkowemu,

Dobrowolnie mogą także być objęci ubezpieczeniem chorobowym.

Przedsiębiorcy, którzy nie są opodatkowani w formach ryczałtowych (ryczałt ewidencjonowany, karta podatkowa), mogą wybrać jeden z dwóch sposobów rozliczenia zapłaconych za siebie składek na ubezpieczenie społeczne:

- poprzez odliczenie od dochodu,

- poprzez zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów >patrz ramka.

Przy wyborze jednej z tych metod nie ma znaczenia czy przedsiębiorca rozlicza się z podatku PIT według skali podatkowej, czy tzw. podatkiem liniowym. Podatnik wybiera jeden z ww. sposobów na początku roku podatkowego (tj. kalendarzowego) i nie może swojego wyboru zmienić w trakcie tego roku. Podatnik rozpoczynający działalność dokonuje wyboru z chwilą rozpoczęcia działalności.

Kiedy nie ma to znaczenia

Gdy osiągnięty dochód pozwala na odliczenie w całości zapłaconych składek ZUS, wybór nie ma istotnego znaczenia dla obciążeń PIT. Nie ma wtedy znaczenia czy składki ZUS pomniejszą dochód będący podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako koszty uzyskania przychodów, czy jako kwota odliczana od dochodu.

Przykład

Pan Robert w 2015 r. wykazał:

- przychody w wysokości: 150 000 zł,

- koszty uzyskania przychodów (bez składek ZUS): 50 000 zł,

- składki na ubezpieczenie społeczne za 2015 r. (łącznie ze składką na ubezpieczenie chorobowe): 9 065,31 zł, tj. styczeń – marzec 2015 r. – 2 273,28 (757,76 zł x 3 m-ce) oraz kwiecień – grudzień 2015 r. – 6 792,03 zł (754,67 zł x 9 m-ce).

W obu przypadkach dochód do opodatkowania wyniesie u pana Roberta 91 471,96 zł. Zatem to, czy pan Robert zaliczałby składki ZUS do kosztów podatkowych, czy odliczałby je od dochodu, przyjęty sposób rozliczenia nie miałby dla niego istotnego znaczenia. W obu przypadkach całe składki ZUS zostaną przez pana Roberta rozliczone.

Wybór sposobu rozliczenia zapłaconych za siebie składek ZUS jest natomiast istotny dla tych przedsiębiorców, którzy uzyskają dochody niepozwalające na odliczenie w całości zapłaconych składek ZUS lub którzy ponieśli stratę.

Wykazanie straty...

Gdy przedsiębiorca zdecyduje się na zaliczenie zapłaconych za siebie składek ZUS do kosztów uzyskania przychodów, to składki te albo powiększą istniejącą stratę (jeżeli podatnik i tak ją wykazał), albo spowodują powstanie straty (jeżeli wykazał dochód niepozwalający na odliczenie w pełni zapłaconych za siebie składek ZUS). Powstała strata podatkowa może być rozliczana w następnych latach podatkowych, co oznacza, że przedsiębiorca, który zdecyduje się zaliczyć zapłacone za siebie składki ZUS do kosztów uzyskania przychodów, ma szanse rozliczyć je w następnych latach podatkowych.

Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, to różnica jest stratą ze źródła przychodów (zob. art. 9 ust. 2 ustawy o PIT). O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty (art. 9 ust. 3 ustawy o PIT).

... albo niewielkiego zysku

Natomiast w sytuacji, gdy przedsiębiorca zdecyduje się na odliczenia zapłaconych za siebie składek ZUS od dochodu, a dochód ten nie wystąpi (albo wystąpi, lecz w wysokości niepozwalającej na pełne odliczenie zapłaconych składek ZUS), wtedy przedsiębiorca musi mieć na uwadze, że obowiązujące przepisy ustawy o PIT nie zezwalają na odliczenie tych składek w latach następnych. Prawo do tego odliczenia nie przechodzi na następny rok.

Przykład

Pan Mieczysław zaliczał zapłacone za siebie składki ZUS do kosztów uzyskania przychodów, natomiast pani Hanna w 2015 r. odliczała zapłacone za siebie składki ZUS od dochodu.

Kwoty składek – takie jak w poprzednim przykładzie.

Wariant I - niewielka nadwyżka przychodów nad kosztami uzyskania przychodów – liczonymi bez składek ZUS zapłaconych za siebie przez przedsiębiorcę

W tym wariancie: w przypadku pana Mieczysława składki ZUS, powiększając koszty uzyskania przychodów, wygenerowały stratę podatkową w wysokości 7 065,31 zł (powstałą tratę pan Mieczysław ma szansę skompensować z dochodami z następnych lat). Strata ta nie powstałaby u pana Mieczysława, gdyby - tak jak pani Hanna - składki ZUS odliczał od dochodu. U pani Hanny powstał dochód (2 000 zł), jednak zbyt mały, aby odliczyć całość zapłaconych przez nią za siebie składek ZUS (tj. kwoty 9 065,31 zł). Nieodliczonej od dochodu części składek (7 065,31 zł) pani Hanna nie będzie mogła rozliczyć w latach następnych. W tym wariancie korzystniejszym rozwiązaniem jest zatem wybór dokonany przez pana Mieczysława, który zaliczał składki ZUS do kosztów uzyskania przychodów.

Wariant II - strata podatkowa

W tym wariancie w przypadku pana Mieczysława składki ZUS, powiększając koszty uzyskania przychodów, powiększą powstałą stratę podatkowa do wysokości 19 065,31 zł. Bez uwzględnienia tych składek w kosztach strata wnosiłaby 10 000 zł (stratę, na której wysokość wpłynęły składki ZUS, pan Mieczysław ma szanse skompensować z dochodami z następnych lat). Z kolei u pani Hanny nie powstał dochód, od którego mogłaby ona odliczyć zapłacone za siebie składki ZUS (za 2015 r. powstała u niej strata w wysokości 10 000 zł). Zapłacone w 2015 r. składki ZUS (w kwocie 9 065,31 zł) nie mogą być zatem odliczone ani za 2015 r., ani w latach następnych.

Również w tym wariancie korzystniejszym rozwiązaniem jest zatem wybór dokonany przez pana Mieczysława, który zaliczał składki ZUS do kosztów uzyskania przychodów.

Termin na rozliczenie straty to pięć kolejnych lat kalendarzowych. Gdyby w obu wariantach pan Mieczysław w latach 2016 – 2020 r. nie uzyskał dochodu pozwalającego na rozliczenie straty, to strata (a więc także uwzględnione w kosztach składki ZUS) nie zostałaby rozliczona w całości lub w części.

Rozpoczynający też wybierze

Nowi przedsiębiorcy mają prawo przez pierwsze dwa lata działalności opłacać za siebie składki ZUS w preferencyjnej wysokości. Oni także mogą wybrać w jaki sposób chcą te składki rozliczać. W ich przypadku, ze względu na niższą wysokość składek ZUS, wystarczy mniejszy dochód, aby rozliczyć zapłacone składki z dochodem.

Przykład

Pan Mieczysław i pani Hanna rozpoczęli prowadzenie swoich firm 1 stycznia 2016 r. Składki ZUS, które zapłacili za siebie (łącznie z ubezpieczeniem chorobowym) wyniosły: 2 115,96 zł (176,33 zł x 12 m-cy).

W przypadku wariantu I z poprzedniego przykładu:

- u pana Mieczysława powstałaby strata w wysokości 115,96 zł, którą to stratę mógłby rozliczyć w latach następnych,

- u pani Hanny powstałby dochód w wysokości 2000 zł i tylko do jego wysokości mogłaby obniżyć składki na ubezpieczenie społeczne, natomiast pozostała część tych składek, tj. 115,96 zł nie mogłaby zostać odliczona ani w 2016 r., ani w latach następnych.

Z kolei w wariancie II z poprzedniego przykładu zaliczenie przez pana Mieczysława składek ZUS do kosztów uzyskania przychodów pozwoliłby mu na ewentualne rozliczenie tych składek w latach następnych, gdyż powiększyłyby one stratę z kwoty 10 000 zł do kwoty 12 115,96 zł. Natomiast pani Hanna, która nie uzyskała dochodu (za 2016 r. wykazała stratę w wysokości 10 000 zł), nie miałaby możliwości odliczenia zapłaconych składek ZUS w łącznej wysokości 2 115,96 zł ani w roku 2016 r., ani w latach następnych.

Kwoty przekazywane do ZUS można rozliczyć na dwa sposoby

Zgodnie z art. 22 ust. 1 i art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o PIT osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mają możliwość wyboru sposobu, w jaki będą rozliczać składki zapłacone na ubezpieczenie społeczne. Podatnicy mogą to zrobić poprzez:

- odliczenie kwot składek od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych lub

- bezpośrednie zaliczanie poniesionych na ten cel wydatków do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Niezależnie od wybranego sposobu odliczania składek na ubezpieczenie społeczne, trzeba pamiętać, że odlicza się tylko składki faktycznie zapłacone, a nie składki należne, lecz nieuiszczone (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 19 lutego 2008 r., IBPB1/415-268/07/KB).

Podstawą obliczenia podatku jest dochód po odliczeniu kwot składek określonych w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących. Odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku (zob. art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o PIT).

Wysokość wydatków na te cele ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie (zob. art. 26 ust. 7 pkt 4 ustawy o PIT). Wydatki na te cele podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie (zob. art. 26 ust. 13a ustawy o PIT).

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963)

Zgodnie z ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu:

- emerytalnemu,

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona