Skarbówka skutecznie ściga nieprawidłości w cenach transferowych

Coraz trudniej przerzucać dochody między powiązanymi spółkami. Wyniki kontroli cen transferowych świadczą, że fiskus zwalcza ten proceder skuteczniej niż kilka lat temu.

Aktualizacja: 04.09.2017 07:04 Publikacja: 03.09.2017 18:24

Skarbówka skutecznie ściga nieprawidłości w cenach transferowych

Foto: Fotolia.com

Jeszcze niedawno władze skarbowe były bezradne wobec grup kapitałowych, które dzięki umiejętnemu transferowi dochodów znacznie redukowały swój podatek dochodowy. Żonglując cenami między podmiotami powiązanymi, można wyprowadzić dochód z jednej spółki, kupując od powiązanej np. drogą usługę doradztwa w zarządzaniu, znacznie w ten sposób zwiększając koszty i zmniejszając podstawę opodatkowania.

Czas swobodnego manewrowania na tym polu już jednak minął. Sprawy cen transferowych są bowiem coraz lepiej znane kontrolerom.

O rosnącej sile fiskusa świadczą wyniki działań urzędów kontroli skarbowej, które udostępniło „Rzeczpospolitej" Ministerstwo Finansów. W swoich kontrolach badają one, czy poziom cen stosowanych między powiązanymi podmiotami nie odbiega od cen rynkowych. O ile jeszcze przed kilku laty nakładały z tego tytułu dodatkowe zobowiązania na łączne kwoty najwyżej kilku- kilkunastu milionów złotych rocznie, o tyle w 2016 r. ta kwota skoczyła już do ponad 166 mln zł. Ubiegły rok oznaczał też znaczne zwiększenie kwot doszacowań dochodu i zmniejszenie strat, które wykazywali podatnicy.

Tegoroczne wyniki mają być jeszcze lepsze. Jak przewiduje MF, w pierwszym półroczu 2017 r. udało się zakwestionować straty podatkowe wykreowane przez podatników za pomocą cen transferowych na kwotę 917 mln zł. To sporo, zważywszy, że w całym ubiegłym roku było to 458,6 mln zł.

Budżet może realnie zarobić nieco mniej, bo wielu podatników będzie kwestionowało ustalenia kontroli w sądach. Widać jednak wyraźnie: skarbówka wydała wojnę przerzucaniu dochodów w celu optymalizacji podatkowej.

Broń elektroniczna

Jak doszło do tego, że fiskus jest skuteczniejszy na polu cen transferowych? Ministerstwo Finansów przyznaje, że istotne zmiany zaczęły się w 2014 r., gdy w strukturach administracji skarbowej zaczęto tworzyć zespoły zadaniowe i centra kompetencyjne do spraw cen transferowych. Nowa ekipa kontynuowała dzieło poprzedników, intensywnie szkoląc i tworząc w MF Departament Obsługi Klientów oraz Kluczowych Podmiotów. Jeszcze jednak za czasów rządu PO–PSL resort wykupił dostęp do specjalnych baz danych z informacjami o cenach transakcyjnych na rynkach światowych.

Zdaniem Tomasza Imiołczyka, eksperta z zespołu cen transferowych firmy doradczej Deloitte, to miało zasadnicze znaczenie dla skuteczności kontroli.

– Bazy umożliwiają badanie rentowności osiąganej przez podmioty w Europie i w Polsce. To dzięki nim można sprawdzić, czy ceny stosowane między podmiotami powiązanymi są na poziomie rynkowym i czy nie dochodzi do transferu zysków – wyjaśnia Imiołczyk. Wspomina, że przedtem kontrole ograniczały się właściwie do formalnego sprawdzenia, czy jest dokumentacja takich transakcji (bo tego wymagają przepisy ustaw o PIT i CIT).

Kontrolerzy z wiedzą

Duże znaczenie ma też przeszkolenie kontrolerów i lepsza organizacja działań fiskusa na tym polu. Eksperci doradzający kontrolowanym firmom przyznają, że urzędnicy są coraz lepiej przygotowani.

– Kontrole cen transferowych są skoordynowane i prowadzą je dobrze wyszkolone osoby. Nawet jeśli kontroler nie jest specjalistą w tej dziedzinie, to dzięki wsparciu centrów kompetencyjnych w Warszawie i w Łodzi może przeprowadzić wnikliwą analizę – przyznaje Arkadiusz Żurawicki, dyrektor zespołu cen transferowych w kancelarii Andersen Tax.

Z kolei Tomasz Imiołczyk zauważa, że chociaż dostęp do elektronicznych baz danych jest istotny, to w tak skomplikowanej kwestii jak analizy cen transferowych nic nie zastąpi dobrze wyszkolonego kontrolera.

– W obszarze VAT zasadnicze znaczenie dla uszczelnienia systemu ma Jednolity Plik Kontrolny, ale można przypuszczać, że w sprawach cen transferowych równie istotna jest odpowiednia organizacja kontroli i przeszkolenie kontrolerów – przyznaje ekspert.

Skuteczność swoich podwładnych podkreśla też Paweł Cybulski, wiceminister finansów i zastępca szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

– Potwierdzają to nie tylko rosnące wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych, ale i orzecznictwo sądów, utrzymujące coraz częściej stanowisko organów podatkowych w sprawie cen transferowych – powiedział „Rzeczpospolitej" .

Sukces do korekty

Cybulski podkreśla, że działania administracji są zgodne ze standardami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Polska aktywnie uczestniczyła już od 2013 r. w przygotowaniu wytycznych OECD dotyczących tzw. erozji bazy opodatkowania i przerzucania dochodów.

Rosnącą aktywność fiskusa w obszarze cen transferowych widać wyraźnie, ale realne efekty budżetowe mogą być mniejsze, niżby to wynikało z gigantycznego wzrostu doszacowań w 2016 r. To wynika ze specyfiki zagadnienia cen transferowych. Jak wskazuje Hanna Czogalla, menedżer w firmie Grant Thornton, gdy doszacowanie dochodu wynika z transakcji z polskim podatnikiem, ten będzie miał prawo korekty swoich rozliczeń CIT, a więc zmniejszy swój dochód.

W efekcie większy dochód u kontrolowanego podatnika doprowadzi do zmniejszenia dochodu u innego. Ekspertka przyznaje jednak, że w ostatecznym rozrachunku po nasilonych kontrolach budżet może zyskać na odsetkach od zaległości podatkowych, karze z kodeksu karnego skarbowego. W braku dokumentacji transakcji z podmiotami powiązanymi fiskus może też zażądać podatku skalkulowanego według drakońskiej stawki 50 proc.

Jeszcze niedawno władze skarbowe były bezradne wobec grup kapitałowych, które dzięki umiejętnemu transferowi dochodów znacznie redukowały swój podatek dochodowy. Żonglując cenami między podmiotami powiązanymi, można wyprowadzić dochód z jednej spółki, kupując od powiązanej np. drogą usługę doradztwa w zarządzaniu, znacznie w ten sposób zwiększając koszty i zmniejszając podstawę opodatkowania.

Czas swobodnego manewrowania na tym polu już jednak minął. Sprawy cen transferowych są bowiem coraz lepiej znane kontrolerom.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona