Obietnica przyznania tzw. opcji na akcje dla pracowników bez PIT

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok korzystny dla osób, których firmy motywują bonusami w postaci tzw. opcji na akcje.

Zachęta od firmy

Sprawa dotyczy dość popularnych programów motywacyjnych dla pracowników. We wniosku o interpretację podatnik wyjaśnił, że jest zatrudniony na umowę o pracę przez polską spółkę należącą do międzynarodowej grupy. W związku z zatrudnieniem został objęty programem motywacyjnym organizowanym przez fińską spółkę z grupy notowanej na helsińskiej giełdzie papierów wartościowych. W programie mogą uczestniczyć wybrane osoby związane ze spółkami z grupy. Program polega na nieodpłatnym warunkowym przyznaniu wybranym uczestnikom (w tym pracownikom i zleceniobiorcom firmy polskiej) opcji na akcje fińskiej spółki. To pozwala hipotetycznie w przyszłości na objęcie/nabycie akcji tej spółki bądź też sprzedaż samych opcji.

Podatnik postanowił się upewnić, jakie konsekwencje podatkowe będzie miało dla niego uczestnictwo w programie. Sam uważał, że przystąpienie do programu nie skutkuje otrzymaniem jakiejkolwiek wymiernej korzyści.

W przypadku zaś wykorzystania przyznanych opcji poprzez objęcie/nabycie akcji jedynym momentem, w którym powstanie przychód do opodatkowania, będzie, zgodnie z art. 24 ust. 11 ustawy o PIT, chwila ich sprzedaży. I będzie to przychód z kapitałów pieniężnych.

Fiskus nie zamierzał tyle czekać. Odpowiedział, że nieodpłatne nabycie opcji spowoduje uzyskanie przychodu z innych źródeł. I na tym nie koniec.

Zdaniem urzędników odpłatne zbycie opcji oraz realizacja praw z nich wygeneruje przychód z kapitałów pieniężnych z art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, a w momencie odpłatnego zbycia akcji – przychód stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT.

Tego kategorycznego stanowiska nie potwierdził ani Wojewódzki Sąd Administracyjny, ani NSA. Oddalając ostatecznie skargę kasacyjną fiskusa, NSA zgodził się, że katalog przychodów z innych źródeł jest otwarty. Nie oznacza to jednak, że samo przyznanie opcji skutkuje powstaniem przychodu z takiego źródła. Aby tak się stało, świadczenie musi mieć charakter realny, a nie hipotetyczny. Tymczasem, jak zauważył sędzia NSA Krzysztof Winiarski, w spornej sprawie przyznanie opcji nie spowodowało przysporzenia w majątku podatnika. Była to niejako tylko obietnica na przyszłość.

Odroczony obowiązek

O przysporzeniu z kapitałów pieniężnych zdaniem NSA można mówić dopiero w chwili objęcia akcji. Ale i tu nie wystąpi od razu obowiązek rozliczenia z fiskusem. Wynika to z art. 24 ust. 11 ustawy o PIT, który w takim przypadku odsuwa obowiązek do momentu zbycia akcji. Będzie to przychód z kapitałów pieniężnych. Sąd zauważył, że celem przepisu jest zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu, tj. przy objęciu i przy zbyciu akcji. Nie zgodził się tylko, że stanowi on definitywne zwolnienie z opodatkowania. Norma ta przesuwa jedynie w czasie moment rozliczenia z fiskusem.

NSA zwrócił też uwagę, że w aktualnym brzmieniu zasada ta odnosi się tylko do dochodu uzyskanego z objęcia (nabycia) akcji spółek z siedzibą na terenie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandii, Norwegii i Liechtensteinu). Wyrok jest prawomocny.

sygnatura akt: II FSK 1811/14

Opinia

Artur Nowak, radca prawny, partner w kancelarii DZP Zakrzewski Domański Palinka