CIT: Wpłaty na PFRON są kosztem, ale tylko w ujęciu bilansowym

Państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (PFRON) jest państwowym funduszem celowym (art. 45 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Przychody funduszu tworzą m.in. obowiązkowe wpłaty obciążające przedsiębiorców-pracodawców. Obwiązane do wpłat firmy (>patrz ramka) regulują je miesięcznie, w wysokości kwoty kalkulowanej z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia oraz liczby zatrudnionych osób niepełnosprawnych.

Minimum 25 etatów w firmie

Pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy jest obowiązany dokonywać miesięcznych wpłat na PFRON, w wysokości kwoty stanowiącej iloczyn 40,65 proc. przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6 proc. a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych.

Wskaźnik zatrudnienia to przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.

Z wpłat na PFRON zwolnieni są pracodawcy, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6 proc. oraz pracodawcy prowadzący zakłady pracy będące w likwidacji lub co do których ogłoszono upadłość. -

Kto zapłaci mniej

Obowiązkowe wpłaty na PFRON ulegają obniżeniu z tytułu zakupu produkcji lub usługi, z wyłączeniem handlu, odpowiednio wytworzonej lub świadczonej przez pracodawcę-sprzedawcę, zatrudniającego ustawowo określoną liczbę pracowników, który osiąga wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych – w wysokości co najmniej 30 proc. Warunkiem obniżenia wpłaty jest (art. 22 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych):

- udokumentowanie nabycia fakturą,

- uregulowanie należności za zakup produkcji lub usługi w terminie określonym w fakturze, z tym że w przypadku płatności za pośrednictwem banku za datę uregulowania należności uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego nabywcy na podstawie polecenia przelewu,

- udokumentowanie przez nabywcę kwoty obniżenia odpowiednią informacją wystawioną przez sprzedającego niezwłocznie po terminowym uregulowaniu należności, jednak nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup.

Obniżenie wpłaty na PFRON przysługuje do wysokości 50 proc. tej wpłaty, do której zobligowany jest nabywca w danym miesiącu. Gdy kwota obniżenia przewyższa wartość zakupionej produkcji lub usługi, obniżenie wpłaty przysługuje tylko do wysokości kwoty określonej w fakturze, pomniejszonej o kwotę VAT, w stosunku do której podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego lub zwrotu różnicy podatku. Przysługująca, a niewykorzystana kwota obniżenia może być uwzględniana we wpłatach na PFRON przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy, licząc od dnia uzyskania informacji o niej.

Przysługuje zwrot wydatków...

Przedsiębiorcy mogą uzyskać ze środków PFRON pomoc związaną z zatrudnieniem pracowników niepełnosprawnych. Pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osoby niepełnosprawne, może otrzymać – na wniosek – zwrot kosztów:

- adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności,

- adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy,

- zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności,

- rozpoznania przez służby medycyny pracy ww. potrzeb.

Zwrot ww. kosztów dotyczy wyłącznie dodatkowych kosztów pracodawcy wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Ponadto, warunkiem zwrotu kosztów jest uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie przystosowania stanowiska pracy lub spełnienia warunków bhp w adaptowanych pomieszczeniach zakładu pracy.

... i dofinansowanie wynagrodzenia

Pracodawcy przysługuje ze środków PFRON miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego pod warunkiem, że pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Wysokość tej dopłaty zależy od stopnia niepełnosprawności pracownika. Zakład pracy może również otrzymać zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy oraz kosztów szkolenia tych pracowników.

Inne cele

Pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej mogą otrzymać na swój wniosek ze środków PFRON dofinansowanie w wysokości do 50 proc. oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych, pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych. Przysługuje im także zwrot kosztów: transportowych, administracyjnych oraz budowy (przebudowy) dotyczącej modernizacji obiektów i pomieszczeń zakładu, w związku z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych.

Jeżeli pracodawca nie wydzieli lub nie zorganizuje w przepisanym terminie stanowiska pracy dla osoby zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, wówczas zobowiązany jest dokonać, w dniu rozwiązania stosunku pracy z tą osobą, sankcyjnej wpłaty na PFRON.

Jednoosobowa działalność

Uwzględnienia również wymaga, że osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą może liczyć na refundację ze środków PFRON obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w wysokości uzależnionej od stopnia jej niepełnosprawności. Warunkiem jest złożenie za dany miesiąc wniosku o wypłatę refundacji oraz opłacenie ww. składek w całości przed dniem jego złożenia. Ponadto, osoba taka może otrzymać ze środków PFRON dofinansowanie do wysokości 50 proc. oprocentowania kredytu bankowego, zaciągniętego na kontynuowanie działalności gospodarczej, jeżeli:

- nie korzystała z pożyczki na podjęcie działalności (względnie pożyczka taka została w całości spłacona lub umorzona),

- nie otrzymała bezzwrotnych środków na podjęcie działalności lub też prowadziła ją co najmniej przez 24 miesiące od dnia otrzymania pomocy na ten cel.

Poza rachunkiem podatkowym

Wpłaty na PFRON (zarówno te obowiązkowe, jak i sankcyjne) nie stanowią dla przedsiębiorcy-pracodawcy kosztów podatkowych (art. 23 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT; art. 16 ust. 1 pkt 36 ustawy o CIT). Kosztami uzyskania przychodów nie są także odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat na PFRON (art. 23 ust. 1 pkt 18 ustawy o PIT; art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy o CIT). Równocześnie należy podkreślić, że zwolnieniu od podatku dochodowego podlegają świadczenia otrzymywane ze środków PFRON na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą osób niepełnosprawnych (art. 21 ust. 1 pkt 27 lit. a ustawy o PIT).

Jak księgować

Operacje gospodarcze związane z PFRON wymagają ujęcia w ewidencji księgowej za pomocą następujących zapisów:

1. Naliczenie obowiązkowej wpłaty na PFRON (art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)

a) Wn -„Koszty według rodzajów" (podatki i opłaty) lub „Koszty zarządu" (w analityce: koszty niestanowiące kosztów podatkowych)

Ma „Rozrachunki publicznoprawne" (PFRON) albo (jeżeli przedsiębiorstwo ujmuje koszty równocześnie na kontach zespołu 4 i 5)

b) Wn „Koszty według rodzajów" (podatki i opłaty)

Ma „Rozrachunki publicznoprawne" (PFRON) oraz równolegle

Wn „Koszty zarządu"

Ma „Rozliczenie kosztów"

2. Naliczenie sankcyjnej wpłaty na PFRON, wobec niewydzielenia (niezorganizowania) przez pracodawcę w odpowiednim terminie stanowiska pracy dla osoby zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku (art. 23 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)

Wn „Pozostałe koszty operacyjne" (w analityce: koszty niestanowiące kosztów podatkowych)