Przepisy ustawy o PIT przewidują możliwość zastosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów do wynagrodzeń wypłacanych twórcom, także w przypadku wykonywania pracy twórczej w ramach umowy o pracę. Dla zastosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów w odniesieniu do pracownika nie wystarczy jednak podział jego wynagrodzenia na podstawie przepracowanego czasu pracy przypadającego na pracę twórczą i pozostałą pracę, niemającą takiego charakteru.
Muszą być spełnione dodatkowe warunki
Artykuł 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT wskazuje, że z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami ustala się koszty w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu. W sytuacji gdy wypłacane twórcy należności objęte są obowiązkiem naliczania i pobierania składek na ubezpieczenia społeczne, koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
Podstawowym warunkiem dla zastosowania 50-proc. kosztów w odniesieniu do pracownika, który świadczy pracę w ramach stosunku pracy, jest zatem udowodnienie przed organami podatkowymi, że przedmiotem umowy zawartej z pracownikiem jest stworzenie utworu w rozumieniu przepisów regulujących tę problematykę. Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych wskazuje, że przedmiotem prawa autorskiego może być każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W ustawie tej wymieniony został katalog przykładowych utworów. Przedmiotem prawa autorskiego mogą być w szczególności utwory: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe); plastyczne; fotograficzne; lutnicze; wzornictwa przemysłowego; architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; muzyczne i słowno-muzyczne; sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne; audiowizualne (w tym filmowe).
Konieczny jest bezpośredni związek
Wynagrodzenie, do którego można zastosować 50-proc. koszty, musi być należnością wypłacaną pracownikowi bezpośrednio za korzystanie z praw autorskich czy za rozporządzanie przez pracownika tymi prawami. Musi zatem istnieć bezpośredni związek pomiędzy wypłacanym twórcy wynagrodzeniem a stworzonym przez niego utworem. W przypadku wykonywania prac twórczych w ramach umowy o pracę konieczne jest wyodrębnienie części wynagrodzenia należnego za stworzenie utworu czy też za rozporządzenie autorskimi prawami majątkowymi do utworu. Odrębne określenie tego wynagrodzenia powinno mieć miejsce w umowie o pracę zawartej z pracownikiem bądź w innych postanowieniach regulujących kwestie płacowe obowiązujących u danego pracodawcy (np. w regulaminie wynagradzania).
Odpowiedzialność ponosi pracodawca
Zastosowanie 50-proc. kosztów wymaga ustalenia przez pracodawcę, który odpowiada za prawidłowy pobór podatku, czy wykonywana przez pracownika praca w ramach umowy o pracę ma charakter twórczy. To płatnik, który wypłaca wynagrodzenia, musi zadbać o należyte udokumentowanie faktu korzystania przez pracownika z praw autorskich do stworzonych utworów. Innymi słowy: warunkiem zastosowania kosztów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT, jest, aby istniał utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a pracownik otrzymał należność za korzystanie z praw autorskich do tego utworu, ewentualnie za przeniesienie prawa do rozporządzania tym utworem.
