Czy akcje własne nabyte nieodpłatnie od akcjonariuszy są przychodem podatkowym

Akcje własne nabyte nieodpłatnie od akcjonariuszy są dla firmy przychodem podatkowym, którego wartość należy określić na podstawie cen rynkowych.

Publikacja: 12.07.2017 06:10

Czy akcje własne nabyte nieodpłatnie od akcjonariuszy są przychodem podatkowym

Foto: Fotolia.com

W czerwcu 2016 r. spółka wystąpiła o interpretację ustawy o CIT w zakresie skutków podatkowych związanych z nabyciem oraz przekazaniem akcji własnych. Wyjaśniła, że dla docenienia dotychczasowych zasług i kwalifikacji wyróżniających się pracowników, w celu ich motywowania oraz wzmocnienia więzi łączących ich z firmą, zamierza wprowadzić program motywacyjny. Zostanie on wprowadzony uchwałą nadzwyczajnego walnego zgromadzenia. Z wniosku wynikało, że po spełnieniu warunków określonych w uchwale kluczowi pracownicy nabędą prawo do nieodpłatnego nabycia akcji spółki. Będzie ono realizowane w drodze nieodpłatnego nabycia od spółki akcji własnych, po ich uprzednim nabyciu od dotychczasowych akcjonariuszy.

Spółka zapytała czy w związku z nabyciem oraz przekazaniem akcji własnych uzyska dochód opodatkowany CIT, wiążący się z koniecznością zapłaty daniny.

Sama uważała, że otrzymanie przez nią akcji własnych celem ich wydania pracownikom nie będzie skutkować powstaniem przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnych świadczeń.

Przeciwnego zdania był jednak fiskus. Stwierdził, że akcje własne nabyte nieodpłatnie przez spółkę od jej akcjonariuszy są przychodem podatkowym, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Jego wartość należy określić na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania (tj. na podstawie wartości rynkowej akcji). Co do kosztów urzędnicy zauważyli, że spółka nie poniosła wydatku. Tymczasem kosztem uzyskania przychodów może być wyłącznie koszt poniesiony.

Spór trafił na wokandę, ale Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę podatniczki. Po analizie przepisów zauważył, że skarżąca otrzymuje nieodpłatnie od dotychczasowych akcjonariuszy papiery wartościowe łączące w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, jakimi są wyemitowane przez nią w przeszłości akcje (akcje własne). W momencie ich otrzymania nie jest zobowiązana do wykonywania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Świadczenie otrzymane przez spółkę w postaci akcji od jego akcjonariuszy bez pobrania przez nich wynagrodzenia jest świadczeniem nieekwiwalentnym. A takie świadczenie na rzecz skarżącej, w ocenie WSA, ma dla niej konkretny wymiar finansowy i jest dla niej przysporzeniem majątkowym, tj. korzyścią znajdującą chociażby pośrednio odzwierciedlenie w majątku podatnika.

Sąd uznał, że bez znaczenia jest to, że skarżąca niemal niezwłocznie po nieodpłatnym otrzymaniu akcji własnych wyda je również nieodpłatnie pracownikom w realizowanym programie motywacyjnym. W związku z niewypłaceniem wynagrodzenia na rzecz akcjonariuszy za nabyte od nich akcje własne, skarżąca uzyska bowiem przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

Sąd zgodził się z fiskusem, że akcje własne nieodpłatnie nabyte przez skarżącą od jej akcjonariuszy są dla niej przychodem podatkowym, którego wartość należy określić na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem – w szczególności – ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania (tj. wartości rynkowej akcji). WSA podzielił też stanowisko urzędników w zakresie prawa do kosztów.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 31 maja 2017 r. (I SA/Po 1715/16).

Komentarz eksperta

Anna Zielińska, ekspert podatkowy w KPMG w Polsce, biuro w Poznaniu

W komentowanym wyroku WSA przychylił się do stanowiska fiskusa, zgodnie z którym wskutek nieodpłatnego nabycia przez spółkę akcji własnych celem ich dalszego – również nieodpłatnego – przekazania swoim pracownikom, spółka uzyska dochód opodatkowany CIT. Z wyroku wynika również, że spółka nie może rozpoznać kosztu podatkowego tej operacji.

Argumentacja sądu nie zasługuje w pełni na aprobatę, z uwagi na brak konsekwencji. Dyskusyjne jest, czy w analizowanych okolicznościach po stronie spółki w ogóle powstaje przychód. Jakkolwiek pojęcie nieodpłatnego świadczenia należy rozumieć na potrzeby CIT szeroko, to należy mieć na uwadze, że za przychód można uznać tylko te wartości, które charakteryzują się definitywnym przyrostem majątku podatnika, stanowiące dla niego realne przysporzenie. Tymczasem trudno uznać, że doszło do realnego przysporzenia po stronie spółki. Przepisy prawa handlowego zabraniają, zasadniczo, posiadania własnych akcji. Taka sytuacja może mieć miejsce wyjątkowo, np. w procesie przekazania tych akcji pracownikom. Również z ekonomicznego punktu widzenia spółka pełniła de facto rolę „pośrednika", przekazującego akcje ich odbiorcom. Do tego zagadnienia WSA odniósł się bardzo lakonicznie.

Co więcej, uznając nawet, że po stronie spółki powstał przychód, to nie do końca przekonuje odrzucenie przez sąd możliwości rozpoznania wartości akcji jako kosztu podatkowego. WSA przyjął, że nie ma tu mowy o poniesieniu kosztu podatkowego, gdyż nie nastąpiło realne uszczuplenie majątku podatnika. Skoro jednak, zdaniem WSA, nabycie akcji spowodowało przysporzenie u spółki, niekonsekwentne wydaje się twierdzenie, że następcze zbycie tych akcji nie doprowadziło do uszczuplenia jej zasobów finansowych, które przecież nastąpiło – w wysokości równej wcześniejszemu przysporzeniu. ?

W czerwcu 2016 r. spółka wystąpiła o interpretację ustawy o CIT w zakresie skutków podatkowych związanych z nabyciem oraz przekazaniem akcji własnych. Wyjaśniła, że dla docenienia dotychczasowych zasług i kwalifikacji wyróżniających się pracowników, w celu ich motywowania oraz wzmocnienia więzi łączących ich z firmą, zamierza wprowadzić program motywacyjny. Zostanie on wprowadzony uchwałą nadzwyczajnego walnego zgromadzenia. Z wniosku wynikało, że po spełnieniu warunków określonych w uchwale kluczowi pracownicy nabędą prawo do nieodpłatnego nabycia akcji spółki. Będzie ono realizowane w drodze nieodpłatnego nabycia od spółki akcji własnych, po ich uprzednim nabyciu od dotychczasowych akcjonariuszy.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów