PIT a zbycie ogółu praw i obowiązków komandytariuszy w spółce komandytowej

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 kwietnia 2016 r. (II FSK 585/14).

Stan faktyczny

Sprawa dotyczyła interpretacji ustawy o PIT. Chodziło o to, czy różnica wynikająca z nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej po cenie niższej niż rynkowa przez nabywcę niebędącego podmiotem powiązanym w stosunku do zbywców może być traktowana jako przychód z tytułu częściowo nieodpłatnego świadczenia. Inaczej mówiąc: czy różnica w cenie spowoduje konieczność zapłaty przez nabywcę PIT, a jeśli tak, to według jakiej stawki.

Fiskus odpowiedział, że tak. Jego zdaniem w momencie nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej na preferencyjnych warunkach, tj. po cenie niższej niż ich wartość rynkowa, powstanie przysporzenie majątkowe, a tym samym przychód z tytułu częściowo odpłatnych świadczeń.

Rozstrzygnięcie

Podatnik zaskarżył interpretację, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przyznał mu rację. Sąd uznał, że katalog nieodpłatnych świadczeń z art. 11 ust. 2a ustawy o PIT ma zamknięty charakter. W związku z tym przychodem z nieodpłatnych świadczeń może być wyłącznie wartość świadczeń, które podatnik uzyskał w formie nieodpłatnych usług lub umożliwienia mu korzystania ze składników cudzego majątku bez żadnego wynagrodzenia. Na tym bowiem polega bezpłatne udostępnienie rzeczy i praw. Dlatego nabycie określonych praw nie mieści się w hipotezie art. 11 ust. 2a ustawy o PIT i nie podlega opodatkowaniu.

Do swojego stanowiska fiskus nie przekonał też Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zauważył, że kluczową cechą świadczenia nieodpłatnego, a także świadczenia w naturze, jest to, aby podmiot, który je otrzymał, nie był zobowiązany do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego.

Oznacza to, że świadczenie uzyskane przez podatnika w sytuacji, gdy spełniający świadczenie uzyskuje albo ma uzyskać od podatnika w przyszłości wzajemnie jakieś inne przysporzenie majątkowe, nie ma charakteru nieodpłatnego. Nie ma przy tym znaczenia, czy oba świadczenia mają taką samą, a nawet jedynie podobną wartość finansową, gdyż decydujące jest przekonanie stron o ekwiwalentności świadczeń.

Odwołując się do orzecznictwa, sąd przypomniał, że nieodpłatne świadczenia obejmują zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Obejmują także te zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, mające konkretny wymiar finansowy. Zgodził się, że wyliczenie nieodpłatnych świadczeń zawarte w art. 11 ust. 2a ustawy o PIT ma wyczerpujący charakter.

Zdaniem NSA przeniesienie ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej w zamian za zapłatę ceny nie jest świadczeniem w naturze. Ostatecznie stwierdził więc, że zbycie ogółu praw i obowiązków komandytariuszy w spółce komandytowej po cenie niższej od ceny rynkowej na rzecz nabywcy niebędącego podmiotem powiązanym w stosunku do zbywców nie może być zakwalifikowane jako świadczenie nieodpłatne (świadczenie w naturze lub inne nieodpłatne świadczenie) ani jako świadczenie częściowo odpłatne.

Zdaniem eksperta

Jarosław Ziółkowski, doradca podatkowy w kancelarii BSWW Legal & Tax

NSA orzekł, że przeniesienie ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej w zamian za zapłatę ceny, która jest niższa od ceny rynkowej, nie jest świadczeniem w naturze ani innym przychodem z tytułu nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego świadczenia dla nabywcy (przy założeniu, że strony transakcji nie są podmiotami powiązanymi). Jedyna, zdaniem sądu, możliwość szacowania przychodu z umów sprzedaży przez organ podatkowy wynika z art. 19 ust. 4 ustawy o PIT. Przepis ten dotyczy jednak sprzedawcy, a nie nabywcy.

Sąd zwrócił również uwagę na specyfikę sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej. Generalnie wycena rynkowa zbywanego ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej przez biegłego może sprawiać trudności. Na cenę ogółu praw i obowiązków nie składają się bowiem tylko czynniki ekonomiczne, ale również okoliczności subiektywne, wynikające z indywidualnej sytuacji spółki i relacji pomiędzy wspólnikami. Przy ustalaniu ceny za zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej także te indywidualne okoliczności są brane pod uwagę. Są one natomiast trudne do oszacowania pod względem ekonomicznym.