Jak opodatkować przychody z inwestycji

Sposób rozliczenia i rodzaj zeznania, w którym należy wykazać przychód z inwestycji, zależy od rodzaju tej inwestycji. Mogą to być inwestycje np. w akcje (udziały) w spółkach, w papiery wartościowe oraz inne instrumenty finansowe lub inwestycje rzeczowe np. w nieruchomości. Inwestycje kapitałowe mogą generować:

- przychód z odsetek lub dywidend;

- przychód ze sprzedaży akcji (udziałów);

- przychód ze wzrostu wartości inwestowanych aktywów.

Odsetki i dywidendy – 19-proc. ryczałt

Odsetki i dywidendy są jednymi z częściej występujących przychodów z inwestycji. Gdy odsetki lub dywidendy pochodzące z polskiego źródła otrzymuje osoba będąca polskim rezydentem podatkowym, nie jest konieczne wykazywanie otrzymanego z tego tytułu przychodu w zeznaniu podatkowym. Nie oznacza to jednak, że taki przychód nie podlega opodatkowaniu. Podatek dochodowy od odsetek i dywidend pobierany jest przez płatnika (np. bank) w momencie wypłaty i wynosi 19 proc. przychodu. Podatek ten jest przekazywany bezpośrednio do urzędu skarbowego bez udziału osoby będącej odbiorcą odsetek lub dywidend. Otrzymana kwota z tytułu odsetek lub dywidend jest zatem kwotą netto.

Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy osoba będąca polskim rezydentem podatkowym otrzymuje odsetki lub dywidendy z zagranicznego źródła, np. odsetki z rachunku bankowego prowadzonego w innym państwie. W takiej sytuacji przychód z odsetek lub dywidend, zgodnie z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania, może być opodatkowany za granicą. Nie wyłącza to jednak opodatkowania tego przychodu w polskim zeznaniu podatkowym.

Zgodnie z ustawą o PIT, od podatku należnego od dywidend lub odsetek, jaki trzeba uiścić w Polsce (19 proc.), można co do zasady odliczać podatek uiszczony za granicą, jednak nie może to być więcej, niż 19 proc.

Przykład

Jeśli za granicą potrącono polskiemu rezydentowi np. 15 proc. podatku, to w Polsce zapłaci dodatkowe 4 proc. podatku, tak aby całkowite obciążenie przychodu podatkiem wyniosło 19 proc.

Podatek od zagranicznych odsetek i dywidend należny w Polsce należy wykazać na formularzu PIT-36 w części L. Oznacza to, że osoby rozliczające się za 2016 rok również z innych przychodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, mogą rozliczyć dywidendy i odsetki na tym samym formularzu.

Przykład

Pan Józef otrzymał dywidendę z Niemiec w wysokości 1000 euro. W Niemczech od dywidendy został pobrany 15-proc. podatek w wysokości 150 euro. Po przeliczeniu przychodu oraz podatku na walutę polską według kursu z przedednia otrzymania dywidendy pan Józef otrzymał dywidendę w kwocie 4363 zł i zapłacił od niej niemiecki podatek w kwocie 654,38 zł (na potrzeby przykładu przyjęto kurs średnioroczny NBP wynoszący 4,3625). W Polsce dywidenda, którą otrzymał pan Józef, byłaby opodatkowana stawką 19 proc. Obliczony tak podatek wyniósłby 829 zł (4363 zł x 19 proc.). Pan Józef skorzystał jednak z możliwości pomniejszenia podatku należnego w Polsce o podatek zapłacony za granicą i pomniejszył 19-proc. podatek o 15-proc. podatek zapłacony w Niemczech. Dzięki temu podatek, który pan Józef musi zapłacić w Polsce, wynosi 175 zł, czyli 4 proc. (829 zł – 654,38 zł).

Może mieć miejsce również sytuacja, kiedy osoba o statusie nierezydenta podatkowego w Polsce otrzyma odsetki lub dywidendy z polskiego źródła. Płatnik (np. bank) powinien wtedy pobrać podatek i odprowadzić go do urzędu skarbowego. W takim przypadku zastosowanie powinna mieć stawka podatku wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską a państwem rezydencji odbiorcy odsetek lub dywidend. Najczęściej występujące stawki w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę to: 5 proc. dla odsetek i od 5 do 15 proc. dla dywidend.

Sprzedaż akcji (udziałów)...

Inwestowanie w akcje zyskuje na popularności. Coraz częściej akcje są przekazywane lub sprzedawane po preferencyjnych cenach pracownikom w ramach programów motywacyjnych. W konsekwencji, zwiększa się liczba osób, które muszą wykazać sprzedaż akcji lub udziałów w zeznaniu podatkowym. Co ważne, zeznanie obejmujące przychód z kapitałów pieniężnych składa się na formularzu PIT-38. Osoby, które jednocześnie uzyskują np. przychód ze stosunku pracy, będą musiały złożyć dwa zeznania podatkowe: PIT-36 lub PIT-37 oraz PIT-38.

Sprzedaż akcji (udziałów) opodatkowana jest taką samą stawką jak przychód z odsetek i dywidend, czyli stawką 19 proc. Podstawą opodatkowania przychodu ze sprzedaży akcji (udziałów) jest przychód (kwota otrzymana ze sprzedaży) pomniejszona o koszty uzyskania przychodu. Kosztem uzyskania przychodu może być m.in.:

- koszt nabycia akcji (udziałów);

- koszty obsługi maklerskiej;

- koszty sprzedaży.

Rozliczenie z tytułu sprzedaży akcji (udziałów) następuje raz w roku. Oznacza to, że jeśli podatnik sprzedał akcje jednorazowo, to wykaże pojedynczą kwotę przychodu i pomniejszy ją o koszty jego uzyskania. Jeżeli natomiast w trakcie roku podatnik kilkakrotnie sprzedawał udziały lub akcje, to wykaże w zeznaniu podatkowym sumę przychodu oraz sumę kosztów jego uzyskania za cały rok.

Decydując się na inwestowanie w akcje (udziały), najczęściej korzystamy z obsługi biura maklerskiego lub instytucji finansowej. Polskie biuro maklerskie zobowiązane jest w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym powstał przychód, do wystawienia informacji PIT-8C. PIT-8C uwzględnia sumę przychodów osiągniętych w Polsce za pośrednictwem danego biura maklerskiego oraz znane biuru maklerskiemu koszty. Jeżeli podatnik poniósł koszty wyższe niż wykazane w informacji PIT-8C, to może w zeznaniu (PIT-38) wskazać je w wyższej wysokości.

Polski rezydent podatkowy, który osiągnął przychód ze sprzedaży zagranicznych akcji (udziałów), powinien otrzymać odpowiedni dokument od zagranicznego biura maklerskiego. Zagraniczny przychód ze sprzedaży akcji również podlega zadeklarowaniu w polskim zeznaniu podatkowym. Należy wykazać go w załączniku do formularza PIT-38 – PIT/ZG. W załączniku, oprócz przychodu, trzeba wskazać również państwo, z którego pochodzi dany przychód.

...albo nieruchomości

Za pewną inwestycję wciąż uważa się także zakup nieruchomości. Wiele osób decyduje się na zakup nieruchomości w celu jej późniejszego wynajmowania, co jest stałym źródłem przychodu i podlega opodatkowaniu jako przychód z najmu. O przychodzie z inwestycji w nieruchomości mówimy jednak w sytuacji, gdy sprzedajemy nieruchomość za cenę wyższą od kosztu jej odpłatnego zbycia.

Polskie przepisy podatkowe pozwalają na sprzedaż nieruchomości bez konieczności zapłaty podatku od tej transakcji. Warunkiem jest, aby sprzedaż ta następowała po upływie pięciu lat liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym nieruchomość została nabyta lub wybudowana. Odpłatna sprzedaż nieruchomości nabytych lub wybudowanych przed 2011 r. pozostaje transakcją neutralną podatkowo.

Jeżeli nieruchomość zostanie sprzedana przed upływem wspomnianych pięciu lat, to powstaje przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości, który podlega opodatkowaniu.

Przykład

W 2016 roku przychód podlegający opodatkowaniu powstał w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości, do których nabycia lub wybudowania doszło w 2011 roku lub później.

Dochodem z odpłatnego zbycia nieruchomości jest różnica pomiędzy przychodem z tego źródła a kosztami jego uzyskania, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od sprzedawanej nieruchomości. Podatek od tak ustalonego dochodu wynosi 19 proc.

Sprzedaż nieruchomości przed upływem pięciu lat od jej nabycia nie stwarza obowiązku zapłaty podatku w sytuacji, gdy kwota uzyskana ze sprzedaży zostanie przekazana na własne cele mieszkaniowe w okresie dwóch lat od sprzedaży nieruchomości (możliwość skorzystania wyznacza algorytm regulowany w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT).

Autorka jest doradcą podatkowym w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

podstawa prawna: art. 30a, 30b i 30e ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)