CIT: identyfikacja powiązań na potrzeby formularza CIT-TP

Podatnicy, których przychody lub koszty przekroczą w roku podatkowym równowartość 10 mln euro, będą musieli złożyć wraz z deklaracją podatkową druk CIT-TP. Trzeba w nim będzie określić m.in. powiązania występujące w grupie.

Publikacja: 27.03.2017 06:40

CIT: identyfikacja powiązań na potrzeby formularza CIT-TP

Foto: 123RF

W formularzu CIT-TP, określonym jako uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi, podatnik będzie musiał przedstawić wiele informacji o swojej działalności, a także o grupie kapitałowej, do której należy. Punktem wyjścia do wypełnienia formularza powinna być dokładna analiza powiązań podatnika, gdyż od nich zależy zakres danych, jakie muszą być uwzględnione w formularzu.

Potrzebne są szczegółowe informacje

Jednym z nowych obowiązków nałożonych na podatników przeprowadzających transakcje z podmiotami powiązanymi jest konieczność wypełnienia formularza CIT-TP (lub analogicznie PIT-TP dla osób fizycznych). Uzupełnienie uproszczonego sprawozdania w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi, którego projekt obejmuje ponad 200 pozycji do wypełnienia, wymaga dysponowania przez podatnika informacjami na temat grupy kapitałowej, do której należy, rodzajów i liczby powiązań, przeprowadzonych restrukturyzacji, a także transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. Podmiotami zobowiązanymi do złożenia formularza wraz z deklaracją podatkową PIT lub CIT są podatnicy, którzy w roku podatkowym osiągną przychody lub koszty przekraczające 10 mln euro (w rozumieniu przepisów o rachunkowości). Mając na względzie, że celem formularza jest dostarczenie kluczowych informacji o transakcjach podatnika z podmiotami powiązanymi, należyta identyfikacja powiązań jest niezbędna do prawidłowego wypełnienia CIT-TP.

Udział w zarządzaniu, kontroli lub kapitale

Zgodnie z art. 11 ustawy o CIT (oraz art. 25 ustawy o PIT), powiązania występują, jeżeli osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa. Zapis ten odnosi się zarówno do podmiotów krajowych (mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Polski), jak i podmiotów zagranicznych (mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Polski), jeżeli są one powiązane z podmiotami krajowymi.

Przepisy te mają zastosowanie również, kiedy ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów.

Przepisy o cenach transferowych odnoszą się także do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządcze lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządcze lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze rodzaje powiązań, których identyfikacja może spowodować konieczność uwzględnienia transakcji zawieranych z danym podmiotem w sprawozdaniu CIT-TP, a także dopełnienia innych obowiązków z zakresu cen transferowych.

A. Powiązania kapitałowe

Powiązania kapitałowe są najczęściej identyfikowanym rodzajem powiązań. Wśród nich możemy wyróżnić bezpośrednie oraz pośrednie powiązania kapitałowe.

Bezpośrednie powiązanie kapitałowe występuje, gdy dany podmiot posiada nie mniej niż 25 proc. udziałów w kapitale innego podmiotu. Do końca 2016 r. próg determinujący istnienie powiązań o charakterze kapitałowym wynosił 5 proc. udziału w kapitale danego podmiotu, dlatego dla określenia obowiązku dokumentacyjnego w przypadku transakcji zawieranych przed końcem 2016 r., powinien być stosowany niższy próg. Aby określić powiązania kapitałowe wg stanu prawnego obowiązującego od początku 2017 r., tj. również w celu wypełnienia formularza CIT-TP, należy stosować obecny, wyższy próg powiązań kapitałowych, wynoszący 25 proc. Bez znaczenia pozostaje czy posiadane udziały należą do podmiotu krajowego czy zagranicznego.

Przykład

Spółka X posiada 35 proc. udziałów w kapitale spółki Y.

Między spółką X i Y występują bezpośrednie powiązania kapitałowe, co sprawia, że są one podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ustawy o CIT.

Pośrednie powiązanie kapitałowe występuje, gdy jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada udział w kapitale innego podmiotu. W celu ustalenia, jaki jest procent pośredniego powiązania (czy dany udział pośredni przekracza 25 proc. i kwalifikuje się jako powiązanie kapitałowe w rozumieniu ustawy o CIT) przyjmuje się zasadę, że jeżeli wartości udziałów w kapitale się różnią, to za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Przykład

Spółka X posiada 50 proc. udziałów w spółce Y, która posiada 20 proc. udziałów w spółce Z.

Spółka X ma bezpośredni udział w kapitale spółki Y w wysokości 50 proc. Spółka X posiada też pośredni udział w kapitale spółki Z w wysokości 20 proc. Podmiotami powiązanymi są spółki X i Y, jednak nie spółka Z, ponieważ udział spółki Y w kapitale spółki Z nie przekracza 25 proc.

Gdyby spółka Y posiadała np. 30 proc. udziałów w spółce Z, spółki X, Y i Z byłyby podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ustawy o CIT.

Powiązania kapitałowe występują również, jeżeli ten sam podmiot posiada bezpośredni lub pośredni udział w kapitale różnych podmiotów. W tym przypadku, podobnie jak przy pośrednich powiązaniach kapitałowych, za wartość udziału pośredniego przyjmuje się najniższą wartość.

Przykład

Spółka A posiada 28 proc. udziałów w spółce B oraz 67 proc. udziałów w spółce C. Spółka C posiada 100 proc. udziałów w spółce D.

Spółki A, B, C oraz D są podmiotami powiązanymi.

Wszystkie ww. przypadki, po spełnieniu warunków określonych w art. 9a ustawy o CIT (i odpowiednio art. 25a ustawy o PIT), spowodują powstanie obowiązku dokumentacyjnego w stosunku do transakcji między tymi podmiotami.

B. Powiązania osobowe

Identyfikacja powiązań osobowych może być znacznie trudniejsza niż kapitałowych. W ramach powiązań osobowych można wyróżnić powiązania funkcyjne oraz rodzinne.

Powiązania rodzinne występują, gdy bezpośredni lub pośredni udział w kontroli lub zarządzaniu dwoma różnymi podmiotami krajowymi mają osoby, między którymi istnieje pokrewieństwo lub powinowactwo. Zgodnie z art. 11 ust. 6 ustawy o CIT (oraz art. 25 ust. 6 ustawy o PIT), powiązania rodzinne obejmują małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. W przypadku zawierania transakcji pomiędzy podmiotami, w których funkcje zarządcze lub kontrolne sprawują osoby pozostające w takich relacjach, organy podatkowe są uprawnione do weryfikacji, czy warunki zawierania takich transakcji pozostają w zgodzie z zasadą ceny rynkowej.

Przykład

Janusz Kowalski zasiada w radzie nadzorczej spółki X, natomiast jego brat - Tomasz Kowalski pełni funkcję prezesa zarządu spółki Y. Między spółkami X i Y występują powiązania osobowe o charakterze rodzinnym.

Powiązania funkcyjne występują w sytuacji, gdy ta sama osoba sprawuje funkcje zarządcze lub kontrolne jednocześnie w dwóch różnych podmiotach. W tym przypadku kluczowa jest analiza, czy pełniona funkcja uprawnia daną osobę do rzeczywistego zarządzania lub kontroli nad spółką. Taką rolę można często przypisać nie tylko członkom organów spółek, lecz także np. głównemu księgowemu czy dyrektorowi sprzedaży (jeżeli posiadają dużą autonomię w działaniu oraz samodzielnie mają duży wpływ na funkcjonowanie podmiotu).

Przykład

Michał Nowak zasiada w radzie nadzorczej spółki X. Jednocześnie pełni funkcję dyrektora sprzedaży w spółce Y, gdzie podejmuje decyzje dotyczące m.in. działań strategicznych przedsiębiorstwa.

W takim przypadku spółki X i Y są powiązane osobowo.

W art. 11 ustawy o CIT (i art. 25 ustawy o PIT) wskazane są również powiązania majątkowe oraz powiązania wynikające ze stosunku pracy (zaliczane do powiązań osobowych). Ich identyfikacja jest trudniejsza niż wymienionych wcześniej rodzajów powiązań, głównie z uwagi na brak precyzyjnej definicji określonej w ustawie. Powiązania majątkowe mogą wystąpić, gdy między dwoma podmiotami istnieją stosunki umowne lub zobowiązaniowe, które sprawiają, że ich majątki są w pewien sposób od siebie zależne, np. umowy spółek osobowych, umowy franczyzy. Podmioty będące ze sobą w relacji majątkowej mogłyby w takim przypadku zawierać transakcje na warunkach odbiegających od rynkowych, aby osiągnąć wspólny cel. Powiązania wynikające ze stosunku pracy mogą powstać, gdy osoba zatrudniona w danej spółce ma z racji tego zatrudnienia wpływ na decyzje pracodawcy, w szczególności te, które związane są z zawieraniem transakcji. Nie każdy stosunek pracy kreuje więc powiązania.

Przykład

Michał Nowacki jest zatrudniony w spółce X jako dyrektor ds. zakupów. Jednocześnie pełni funkcję członka rady nadzorczej w spółce Y, która jest dostawcą materiałów i surowców dla spółki X. Spółki X i Y są powiązane.

Jak wypełniać poszczególne sekcje

Precyzyjne określenie istniejących powiązań jest niezbędne do prawidłowego wypełnienia sprawozdania CIT-TP, więc umiejscowienie sekcji dotyczącej identyfikacji podmiotów powiązanych na początku formularza nie jest przypadkowe. W sekcji B podatnik będzie musiał wskazać, czy:

- posiada pośrednio bądź bezpośrednio udział w kapitale innego podmiotu nie mniejszy niż 25 proc. / 50 proc.,

- posiada bezpośredniego lub pośredniego udziałowca, którego udział w kapitale jest nie mniejszy niż 25 proc. / 50 proc.,

- członek zarządu podatnika bierze udział pośrednio bądź bezpośrednio w zarządzaniu lub kontroli innych podmiotów krajowych bądź zagranicznych.

Co istotne, rodzaje powiązań, które podatnik będzie musiał zidentyfikować w sekcji B formularza, nie wyczerpują katalogu powiązań, których dotyczą pozostałe jego elementy.

Już w kolejnej części CIT-TP, czyli w sekcji C, w której wskazuje się liczbę podmiotów krajowych i zagranicznych, z jakimi podatnik przeprowadził transakcje w danym roku podatkowym, należy podać liczbę wszystkich podmiotów powiązanych. Każdy z rodzajów powiązań może spowodować powstanie obowiązku dokumentacyjnego w stosunku do transakcji zawieranych z podmiotem powiązanym i konieczne może być uwzględnienie ich w odpowiedniej sekcji formularza CIT–TP, np. w sekcji dotyczącej rodzajów transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi.

Formularz CIT-TP ma na celu przedstawienie informacji o transakcjach z podmiotami powiązanymi, nie ograniczając ich do powiązań kapitałowych i zarządczych, które muszą być wskazane w sekcji B. Takie wnioski znajdują potwierdzenie również w objaśnieniach i uzasadnieniu do projektu rozporządzenia w sprawie określenia wzoru uproszczonego sprawozdania, opublikowane na stronie Rządowego Centrum Legislacji 17 listopada 2016 r. przez ministra rozwoju i finansów. Wskazano w nich, że w sekcji C należy wskazać liczbę podmiotów powiązanych w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, a co za tym idzie, zgodnie z treścią art. 11 ustawy o CIT, należy odnieść się do wszystkich rodzajów powiązań.  —Dagmara Cisowska jest starszym konsultantem w Zespole Cen Transferowych w MDDP

podstawa prawna: art. 11 i art. 27 ust. 5 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1888 ze zm.)

Zdaniem autora

Błędy w ustalaniu powiązań mogą mieć poważne konsekwencje - Magdalena Marciniak, doradca podatkowy, szef Zespołu Cen Transferowych w MDDP

Zgodnie z informacjami pochodzącymi z Ministerstwa Finansów, formularz CIT-TP ma na celu usprawnienie i automatyzację działań administracji państwowej w zakresie analizy transakcji z podmiotami powiązanymi. Przyczyni się to przede wszystkim do automatycznej identyfikacji transakcji, które mogą prowadzić do uszczuplania wpływów budżetowych, tj. transakcji z podmiotami powiązanymi zawieranych na warunkach odbiegających od rynkowych.

Identyfikacja podmiotów powiązanych, choć może wydawać się procesem relatywnie nieskomplikowanym, budzi wiele wątpliwości, w szczególności gdy oprócz bezpośrednich powiązań kapitałowych pomiędzy badanymi podmiotami, występują także wielopoziomowe powiązania pośrednie, powiązania osobowe lub majątkowe. W zakresie powiązań innych niż kapitałowe, takich jak powiązania majątkowe lub funkcyjne, przepisy ustawy o CIT nie wprowadzają klarownych definicji. W związku z tym ustalenie istnienia tego typu powiązań wymaga odwołania się do reguł wykładni, a także praktyki organów podatkowych. W takiej sytuacji rozwikłanie struktury powiązań i wynikających z niej obowiązków wymaga dokładnej analizy.

Podatnik, który wypełniając formularz błędnie określi powiązania i w konsekwencji błędnie poda liczbę podmiotów powiązanych lub nie zaznaczy właściwie np. rodzajów i wartości transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi, ryzykuje poniesieniem odpowiedzialności karnej skarbowej. Należyta identyfikacja powiązań jest zatem niezbędna nie tylko do prawidłowego wypełnienia formularza CIT-TP, ale może również uchronić podatnika przed ryzykiem doszacowania dochodu i opodatkowaniem go sankcyjną stawką przewidzianą za brak kompletnej dokumentacji cen transferowych.

CIT

W formularzu CIT-TP, określonym jako uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi, podatnik będzie musiał przedstawić wiele informacji o swojej działalności, a także o grupie kapitałowej, do której należy. Punktem wyjścia do wypełnienia formularza powinna być dokładna analiza powiązań podatnika, gdyż od nich zależy zakres danych, jakie muszą być uwzględnione w formularzu.

Potrzebne są szczegółowe informacje

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe