– jeżeli nie powiększają wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych.
Ponadto ważne jest, aby została spełniona główna przesłanka dla uznania wydatku za koszt podatkowy, czyli aby wydatki na nabycie instrumentów pochodnych były poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Racjonalne i ekonomicznie uzasadnione – tak
Jeżeli nabycie opcji lub kontraktu terminowego wiąże się z zabezpieczeniem źródła przychodu i jest racjonalne oraz ekonomicznie uzasadnione, to ewentualna strata na takich instrumentach może być kosztem podatkowym. Mowa tu np. o sytuacji, w której podatnik otrzymuje co miesiąc wynagrodzenie od zagranicznego kontrahenta w euro w stałej wysokości. Każdy spadek kursu euro powoduje wtedy zmniejszenie przychodów polskiego przedsiębiorstwa.
W takim przypadku nabycie instrumentów zabezpieczających (o wartości odzwierciedlającej wielkość przychodów) jest w pełni uzasadnione i strata powstała na tych instrumentach stanowi koszt podatkowy. Takie podejście prezentuje m.in. WSA w Warszawie w wyroku z 4 lutego 2015 r. (III SA/Wa 2121/14) oraz WSA w Rzeszowie w wyroku z 23 września 2014 r. (I SA/Rz 251/14).
WSA w Rzeszowie stwierdził, że „...każdy podmiot realizujący transakcje denominowane w walutach obcych jest zainteresowany i uprawniony do tego, aby podejmować działania służące ograniczeniu ryzyka związanego z płynnym kursem walut i wynikającym z niego niebezpieczeństwem poniesienia strat spowodowanych niekorzystnym ruchem wartości tychże walut w stosunku do waluty macierzystej. Zawieranie takich transakcji (typu forward lub też opcji walutowych) może prowadzić do poniesienia strat, ale też daje możliwości powstania przychodów w zależności od tego, czy dany przedsiębiorca w sposób trafny przewidzi ruch walut, czy też jego prognozy okażą się błędne. Strata poniesiona z tytułu zawarcia takich transakcji może stanowić koszt uzyskania przychodów".
Spekulacyjne – nie
W przypadku nabycia instrumentów pochodnych w celach spekulacyjnych powstałe na transakcjach straty nie mogą być kosztem uzyskania przychodu. Zawarcie kontraktów o charakterze spekulacyjnym nie jest związane z ogólną działalnością podatnika. W wyroku z 28 marca 2014 r. (II FSK 1009/12) NSA wskazał na konieczność istnienia związku pomiędzy nabyciem instrumentów pochodnych a przychodami w walutach obcych danego podatnika, który warunkuje możliwość rozpoznania kosztu podatkowego: „transakcje związane z pochodnymi instrumentami finansowymi nie były powiązane z żadnymi konkretnymi ani przewidywanymi kontraktami handlowymi, w których rozliczenia miałyby następować w walutach obcych i zachodziłaby ewentualna potrzeba zabezpieczenia w ten sposób ryzyka kursowego" [dlatego nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów – red.].