Najem: zerwanie umowy może być kosztem podatkowym

Odszkodowanie za zerwanie umowy najmu spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, choć nie jest to bezpośredni celem takiego wydatku. Należy bowiem ocenić zamiar podatnika towarzyszący zapłaceniu tej kwoty.

Publikacja: 20.03.2017 01:00

Najem: zerwanie umowy może być kosztem podatkowym

Foto: Adobe Stock

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 12 stycznia 2017 r. (I SA/Gl 1078/16).

Spółka zajmująca się sprzedażą artykułów spożywczych była stroną umowy najmu lokalu. W związku z rozwojem działalności zdecydowała o zwiększeniu powierzchni sprzedażowej i wynajęła kolejny budynek, oddalony zaledwie o kilkanaście metrów od dotychczasowego. Z czasem sklep zaczął funkcjonować jedynie w nowej lokalizacji, ponieważ zyski osiągane w niej były wyższe i nieuzasadnione ekonomicznie byłoby prowadzenie dwóch placówek handlowych pod tą samą marką obok siebie. W celu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu spółka podjęła rozmowy z wynajmującym, który postawił warunek zapłaty odszkodowania.

Spółka zadała organowi podatkowemu pytanie, czy kwota tego zadośćuczynienia będzie mogła stanowić koszt uzyskania przychodu.

Spółka uznała ją za koszt pośredni i przywołała wyrok NSA z 21 sierpnia 2013 r. (II FSK 2452/11). Wskazano w nim, że przy analizie zaistnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wydatkami a przychodami decydujący jest zamiar podatnika, który w okolicznościach tej sprawy można uznać za realny. Spółka wykazała, że wypłata odszkodowania pozwoliłaby na oszczędności i należy uważać ją za koszt podatkowy. Fiskus nie zgodził się z tym i w interpretacji stwierdził, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, iż pozostałe wydatki, które nie zostały ujęte w art. 16 ustawy o CIT, zostaną uznane za koszty podatkowe.

Sąd uchylił interpretację i uznał, że organ dokonał zbyt wąskiej wykładni art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – w części odnoszącej się do tego, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, jak i stanowiącej, że są nimi wydatki poniesione na zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Wydatki poniesione na odszkodowanie uznał za poniesione w celu osiągnięcia przychodu. Patrząc tylko na dotychczasową, starą umowę najmu, a także na przedstawione okoliczności przyszłe, sprowadzające się do ekonomicznej niezasadności kontynuowania umowy przy możliwościach, jakie daje nowa lokalizacja, istniała również możliwość zakwalifikowania zapłaty odszkodowania jako wydatku poniesionego na zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodu.

Jonasz Kopczyk - współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Iwona Karaś - starsza konsultantka w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Osią sporu w przedmiotowej sprawie było zakwalifikowanie kwoty odszkodowania należnego za zerwanie umowy najmu lokalu wykorzystywanego do prowadzenia działalności gospodarczej, jako kosztu uzyskania przychodu. Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem organu wskazującym, że takie wydatki nie spełniają przesłanek wymienionych w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Zgodnie z tym przepisem, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. W analizowanej sprawie, przy wykładni ww. przepisu, zasadne wydaje się uwzględnienie celu poniesionych kosztów. Mając na uwadze stan faktyczny oraz treść uchwały NSA z 25 czerwca 2012 r. (II FPS 2/12), należy także uwzględnić istnienie związku przyczynowo skutkowego, wyrażonego:

- we wpływie poniesionego kosztu (zarówno pośrednim, jak i bezpośrednim) na powstanie/zwiększenie osiąganego przychodu lub

- we wpływie na zachowanie mające na celu wyeliminowanie/ograniczenie generowanych strat pomniejszających przychód lub zabezpieczenie jego źródła (podobne stanowisko zostało uwzględnione również w powołanym przez spółkę wyroku NSA z 21 sierpnia 2013 r., II FSK 2452/11).

Poszczególne działania podatników podejmowane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (zarówno te, których efektem jest osiągnięcie zysku, jak i te, których efektem jest poniesienie straty) determinują ostateczny wynik finansowo-ekonomiczny osiągany z danej działalności. Istotne jest zatem podejmowanie racjonalnych oraz zasadnych ekonomicznie decyzji, które obok działań mających na celu generowanie zysków mogą polegać także na określonych oszczędnościach / rezygnowaniu z nieopłacalnych obszarów prowadzonej działalności. W przeciwnym razie podatnik naraziłby się na ryzyko, że prowadzona przez niego działalność byłaby nierentowna i zaczęła przynosić straty, stwarzając tym samym zagrożenie dla źródła przychodów – całokształtu prowadzonej przez niego działalność gospodarczej. Wydaje się zatem, że działania mające na celu niedopuszczenie do powstania ww. sytuacji powinny być interpretowane jako prowadzące do zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów, a koszty z nimi związane – jako koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Co więcej, przyjęte przez organ stanowisko wydaje się nie uwzględniać obecnej praktyki orzeczniczej mającej zastosowanie w zakresie sposobu interpretowania prawa podatkowego, czyli stosowania tzw. wykładni gospodarczej zakładającej, że podatnik działa w sposób racjonalny gospodarczo, tj. w szczególności zmierza do osiągnięcia zysków, a nie strat.

Przedmiotowy wyrok WSA w Gliwicach wpisuje się w linię orzeczniczą kwalifikującą kwotę odszkodowania za zerwanie nierentownej umowy w celu zminimalizowania strat (chroniące tym samym źródło przychodu), jako koszt uzyskania przychodu. Tym samym orzeczenie to zasługuje na aprobatę.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 12 stycznia 2017 r. (I SA/Gl 1078/16).

Spółka zajmująca się sprzedażą artykułów spożywczych była stroną umowy najmu lokalu. W związku z rozwojem działalności zdecydowała o zwiększeniu powierzchni sprzedażowej i wynajęła kolejny budynek, oddalony zaledwie o kilkanaście metrów od dotychczasowego. Z czasem sklep zaczął funkcjonować jedynie w nowej lokalizacji, ponieważ zyski osiągane w niej były wyższe i nieuzasadnione ekonomicznie byłoby prowadzenie dwóch placówek handlowych pod tą samą marką obok siebie. W celu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu spółka podjęła rozmowy z wynajmującym, który postawił warunek zapłaty odszkodowania.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe