- W 2011 r. Przedsiębiorcą rozpoczął budowę budynku handlowego, który miał zostać zaliczony do środków trwałych jego firmy. Zasadnicze koszty budowy budynku zostały poniesione w latach 2011 – 2014 r. Budynek ma zostać oddany do używania i wprowadzony do ewidencji środków trwałych w najbliższych tygodniach. Powstał jednak poważny problem z jego rzeczywistą wyceną. W roku 2015 r. miasto, w którym mieszka przedsiębiorca i w którym przechowywana jest jego dokumentacja księgowa, nawiedziła olbrzymia powódź. Przedsiębiorca utracił wtedy dokumentację finansowo-księgową. Zgłosił to do urzędu skarbowego. Czy przedsiębiorca może ustalić wartość wybudowanego środka trwałego (budynku) w drodze wyceny sporządzonej przez powołanego rzeczoznawcę i w tej wartości wprowadzić budynek do ewidencji środków trwałych? – pyta czytelniczka.
Za wartość początkową środków trwałych wytworzonych we własnym zakresie uważa się koszt ich wytworzenia (zob. art. 22g ust. 1 pkt. 2 ustawy o PIT). Koszt wytworzenia obejmuje wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania (art. 22g ust. 4 ustawy o PIT). Koszt wytworzenia koryguje się o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (zob. art. 22g ust. 5 ustawy o PIT).
W wyjątkowych sytuacjach
Jeżeli podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia w taki sposób, to wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych, o których mowa w art. 22g ust. 8 ustawy o PIT. Chodzi o ceny rynkowe środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia, w drodze wyceny sporządzonej przez biegłego, powołanego przez podatnika (art. 22g ust. 9 ustawy o PIT).
Nie ma, bo nie musiał gromadzić
Koszt wytworzenia środka trwałego można więc ustalić w drodze wyceny przez biegłego. Jest to jednak sytuacja szczególna, wyjątek od obowiązującej zasady ustalania wartości środka trwałego według kosztów wytworzenia. Brak możliwości ustalenia kosztu wytworzenia środka trwałego zgodnie z zasadą z art. 22g ust. 1 pkt 2 w zw. ust. 4 ustawy o PIT musi być spowodowany szczególnymi, wyjątkowymi okolicznościami. Powinien przy tym mieć charakter obiektywny, a więc dotyczyć na przykład takich sytuacji, gdy podatnik nie posiada – ze względu na to, że nie musiał ich gromadzić – stosownych dokumentów stwierdzających poniesienie przez niego wydatków na wytworzenie środka trwałego. Z tego względu wycena biegłego ma z reguły zastosowanie, gdy podatnik wytworzył składnik majątkowy dla celów osobistych, a następnie uznał go za środek trwały w prowadzonej działalności gospodarczej. W takiej sytuacji nie był bowiem zobowiązany do gromadzenia rachunków i faktur dokumentujących wydatki na jego wytworzenie.
Jeżeli już w momencie podjęcia inwestycji budowlanej znane było jej przeznaczenie – budowa budynku handlowego – to nie można mówić, że powstawała na cele osobiste podatnika.