Czy produkcji w toku można nie wyceniać

Niezakończone wyroby wykazuje się na dzień bilansowy w rzeczywistym koszcie wytworzenia. Przyjęcie do tego celu tylko wybranych kategorii kosztów bądź odstąpienie od wyceny jest możliwe, ale wyłącznie na warunkach określonych w przepisach.

Publikacja: 15.02.2017 01:00

Czy produkcji w toku można nie wyceniać

Foto: 123RF

- W jaki sposób ustalić kalkulację kosztów wytworzenia produkcji w toku? W jakim terminie należy przeprowadzić inwentaryzację produkcji w toku? – pyta czytelniczka.

Na ostatni dzień roku obrotowego

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) inwentaryzację produkcji w toku należy przeprowadzić w drodze spisu z natury na ostatni dzień każdego roku obrotowego. Nie ma możliwości przeprowadzenia spisu produkcji w toku w innym terminie, ponieważ zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 1 uor inwentaryzację składników aktywów można przeprowadzić nie wcześniej niż trzy miesiące przed dniem bilansowym i nie później niż do piętnastego dnia po zakończeniu roku obrotowego, z wyłączeniem jednak m.in. produkcji w toku. -

Na koniec roku obrotowego w spółkach produkcyjnych mogą wystąpić wyroby w toku produkcji. Są to wyroby, których produkcja nie jest zakończona z punktu widzenia procesu technologicznego, wymagające dalszej obróbki, które nie stały się jeszcze wyrobami gotowymi. W przypadku wystąpienia produkcji w toku należy przeprowadzić jej inwentaryzację oraz wycenę w księgach rachunkowych.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 6 uor produkcję w toku wycenia się według kosztów wytworzenia nie wyższych od ceny sprzedaży netto. Ustawa o rachunkowości dopuszcza również wycenę produkcji w toku:

- w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia,

- w wysokości samych materiałów bezpośrednich lub

- odstąpienie od wyceny (art. 34 ust. 1 pkt 2 uor)

– jeśli nie wpłynie to na zniekształcenie stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki. Z uproszczeń tych można korzystać tylko w przypadku produkcji w toku, której przewidywany czas zakończenia nie przekracza trzech miesięcy.

Metodę wyceny produkcji w toku jednostka powinna opisać w stosowanych zasadach (polityce) rachunkowości.

Na dzień bilansowy produkcję w toku prezentuje się na koncie zespołu 6 „Produkty gotowe i półprodukty" (w analityce: Produkcja w toku). W bilansie sporządzanym według załącznika nr 1 do uor produkcję w toku ujmuje się w pozycji B.I.2 Półprodukty i produkcja w toku.

Według materiałów bezpośrednich

Wycena produkcji w toku według materiałów bezpośrednich polega na odniesieniu kosztów materiałów bezpośrednich na wszystkie produkty, a pozostałych kosztów produkcyjnych wyłącznie na wyroby gotowe. Stosując tę metodę wartość materiałów zużytych do tej produkcji ustala się przy pomocy zakładowej normy lub na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej na dzień bilansowy.

Według bezpośrednich kosztów wytworzenia

Wycena produkcji w toku według bezpośrednich kosztów wytworzenia polega na rozliczeniu kosztów bezpośrednich na produkcję w toku oraz wyroby gotowe, natomiast kosztów pośrednich tylko na wyroby gotowe. Stosując tę metodę, do wyceny produkcji w toku na dzień bilansowy przyjmuje się:

- wartość zużytych materiałów bezpośrednich,

- płace bezpośrednie z narzutami,

- inne koszty związane bezpośrednio z wytworzeniem produkcji w okresie od jej rozpoczęcia do dnia wyceny, takie jak np. zużycie energii czy usługi obce świadczone na potrzeby produkcji.

Według rzeczywistego kosztu wytworzenia

Wyceniając produkcję w toku według rzeczywistego kosztu wytworzenia, zgodnie z art. 28 ust. 3 uor należy uwzględnić wszystkie koszty związane bezpośrednio z produktem, zmienne koszty pośrednie produkcji oraz część stałych kosztów pośrednich odpowiadająca normalnemu wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Koszty bezpośrednie obejmują: wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia bezpośrednio związane z produkcją, pozostałe koszty związane z przetworzeniem wyrobów do stanu, w jakim znajdują się w dniu wyceny.

Koszty pośrednie są kosztami, których nie da się wprost zaliczyć do kosztów wytworzenia na podstawie dokumentów źródłowych. Koszty te ewidencjonuje się odrębnie, a później rozlicza oddzielnie na wszystkie stanowiska kosztów produkcji podstawowej. Zgodnie z uor jest to uzasadniona część kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem tych produktów, obejmująca: zmienne pośrednie koszty produkcji oraz część stałych kosztów produkcji odpowiadającą poziomowi tych kosztów podczas normalnego wykorzystania zdolności produkcyjnych.

Normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych to przeciętna, zgodna z oczekiwaną w warunkach typowych, wielkość produkcji dla określonej liczby okresów, po uwzględnieniu planowanych remontów. Koszty powstałe w wyniku niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych należy odnosić w koszty sprzedanej produkcji.

W koszcie wytworzenia produktów nie należy ujmować:

- kosztów wynikających z niewykorzystanych zdolności i strat produkcyjnych,

- kosztów ogólnego zarządu,

- kosztów magazynowania, jeśli nie jest niezbędne w procesie produkcji,

- kosztów sprzedaży produktów.

Przykład

Wycena według rzeczywistego kosztu wytworzenia

Spółka ABC zajmuje się produkcją krzeseł. Koszty produkcji podstawowej wynoszą 100 000 zł (materiały bezpośrednie 60 000 zł, płace bezpośrednie 25 000 zł, inne koszty bezpośrednie 15 000 zł). Pośrednie koszty produkcyjne wynoszą 45 000 zł. Z ewidencji na koncie „Koszty wydziałowe" wynika, że zmienne koszty wydziałowe wynoszą 25 000 zł, natomiast stałe koszty wydziałowe to 20 000 zł.

W analizowanym okresie jednostka wyprodukowała 1 600 szt. wyrobów gotowych, które przyjęła do magazynu oraz 1000 szt. produktów niezakończonych przetworzonych w 40 proc. (na podstawie poniesionych kosztów). Spółka wykorzystała 90 proc. normalnie wykorzystywanych zdolności produkcyjnych.

Krok 1

Kalkulacja kosztu wytworzenia wyrobów gotowych i produkcji w toku

Koszt wytworzenia:

100 000 zł + 25 000 zł + (90 proc. x 20 000 zł) = 143 000 zł

Liczba jednostek umownych:

1 600 szt. + (40 proc. x 1000 szt.) = 2000 szt.

Koszt jednostki umownej:

143 000 zł/2000 szt. = 71,50 zł/szt.

Koszt wytworzenia wyrobów gotowych:

1600 szt. x 71,50 zł/szt. = 114 400 zł

Koszt wytworzenia produkcji w toku:

71,50 zł/szt. x (40 proc. x 1000 szt.) = 28 600 zł

Ewidencja księgowa:

1. Nieuzasadniona część kosztów wytworzenia produktu (10 proc. x 20 000 zł = 2000 zł; wynika ze stopnia niewykorzystanych zdolności produkcyjnych).

Wn „Pozostałe koszty operacyjne" 2000 zł

Ma „Koszty wydziałowe stałe" 2000 zł

2. Uzasadniona część stałych kosztów pośrednich produkcji (90 proc. x 20 000 zł = 18 000 zł)

Wn „Koszty produkcji podstawowej" 18 000 zł

Ma „Koszty wydziałowe stałe" 18 000 zł

3. Zmienne koszty pośrednie

Wn „Koszty produkcji podstawowej" 25 000 zł

Ma „Koszty wydziałowe – zmienne" 25 000 zł

4. Koszt wytworzenie wyrobów gotowych

Wn „Produkty gotowe" 114 400 zł

Ma „Koszty produkcji podstawowej" 114 400 zł

Autorka jest starszym konsultantem w grupie UHY ECA

- W jaki sposób ustalić kalkulację kosztów wytworzenia produkcji w toku? W jakim terminie należy przeprowadzić inwentaryzację produkcji w toku? – pyta czytelniczka.

Na ostatni dzień roku obrotowego

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego