Kiedy trzeba sporządzić dokumentację cen transferowych

Limity obligujące do przygotowania dokumentacji podatkowej posługują się pojęciem „transakcja". Nie jest ono jednak zdefiniowane. Aby uniknąć konfliktów z fiskusem, warto sumować wszystkie usługi nabywane od danego kontrahenta.

Publikacja: 08.02.2016 07:32

Kiedy trzeba sporządzić dokumentację cen transferowych

Foto: 123RF

W jaki sposób liczyć

Zawarliśmy umowę najmu z podmiotem powiązanym z Niemiec na kwotę nieprzekraczającą limitu z ustawy o CIT oraz umowę o świadczenie usług marketingowych na kwotę przekraczającą ten limit. Czy jesteśmy zobowiązani do przygotowania dokumentacji tylko dla transakcji dotyczącej usług marketingowych czy również dla usługi najmu?

Zgodnie z art. 9a ustawy o CIT oraz art. 25a ustawy o PIT obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej dla transakcji z podmiotami powiązanymi obejmuje transakcję lub transakcje, których łączna kwota wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w danym roku podatkowym przekracza określone limity.

Limity te wynoszą obecnie:

- 30 000 euro – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych,

- 100 000 euro lub 50 000 euro – w przypadku pozostałych transakcji (np. zakup/sprzedaż towarów), w zależności od relacji między wartością transakcji a wysokością kapitału zakładowego,

- 20 000 euro – w przypadku transakcji z podmiotem z raju podatkowego.

W omawianym przypadku zastosowanie ma limit 30 000 euro (przy założeniu, że nie mamy do czynienia z podmiotem z raju podatkowego).

W odniesieniu do limitów ustawa posługuje się pojęciem transakcji, które nie zostało zdefiniowane. Powstały wątpliwości interpretacyjne, które są także przedmiotem przedstawionego pytania.

Analiza przepisów, stanowisk doktryny oraz orzecznictwa sądowego nie pozwala na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na zadane pytanie. Dlatego zalecane jest podejście ostrożnościowe, a więc sumowanie wszystkich transakcji usługowych nabywanych od danego kontrahenta. W sytuacji opisanej w pytaniu wskazane jest zatem przygotowanie dokumentacji zarówno dla transakcji nabycia usług zarządczych, jak i usług marketingowych, mimo że w przypadku tych ostatnich limit ustawowy (obecnie 30 tys. euro) nie został przekroczony.

Spory dotyczące omawianego zagadnienia, które podatnicy toczyli dotychczas z organami podatkowymi, kończyły się sprzecznymi interpretacjami pojęcia „transakcja" na potrzeby ustalenia obowiązku sporządzenia dokumentacji. W wyroku z 17 grudnia 2014 r. (II FSK 2849/12) NSA uznał, że obowiązek sporządzenia dokumentacji dotyczy wszystkich transakcji z danym podmiotem, jeśli suma płatności (wynagrodzenia) z tych transakcji przekracza limit ustawowy. Natomiast w wyroku z 15 stycznia 2013 r. (II FSK 1052/11) NSA wskazał, że podsumowaniu dla celów ustalenia limitów podlegają usługi tego samego rodzaju.

Dodatkowo regulacja dotycząca limitu 100 000 euro odwołuje się do przepisu, który został uchylony w zeszłym roku, co może budzić dodatkowe wątpliwości w odniesieniu do transakcji realizowanych w 2015 r.

Siedem dni na przedstawienie dokumentacji

Realizujemy transakcje z podmiotami z grupy, których wartości przekraczają kwoty limitów wskazane w ustawie o CIT. Mamy trudności z uzyskiwaniem od kontrahentów danych niezbędnych do sporządzenia dokumentacji. Kiedy najpóźniej musimy przygotować dokumentację cen transferowych dla tych transakcji? Czy taka dokumentacja musi być sporządzona na dzień zamknięcia roku finansowego?

Podatnik zobowiązany jest przedstawić dokumentację zgodną z art. 9a ustawy o CIT na żądanie organów skarbowych w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia ich żądania. Uchybienie temu terminowi otwiera organom podatkowym możliwość zastosowania sankcyjnej 50-proc. stawki podatku w odniesieniu do doszacowanego dochodu (jeżeli takie doszacowanie będzie miało miejsce).

Zasada ta nie zmieni się również po 1 stycznia 2017 r., z tym, że organy podatkowe będą mogły wtedy zażądać dokumentacji również do transakcji lub innych zdarzeń, których wartość nie będzie przekraczała ustawowych limitów. Jeśli w ocenie organów zaistnieją okoliczności wskazujące na prawdopodobieństwo zaniżenia wartości transakcji w celu uniknięcia obowiązku sporządzenia dokumentacji, podatnik będzie musiał przygotować dokumentację i przedłożyć ją w ciągu 30 dni od doręczenia żądania.

Obecnie przepisy nie regulują wprost terminu, w którym dokumentacja ma być przygotowana. Wskazują natomiast termin jej doręczenia organom podatkowym – siedem dni od doręczenia żądania. Zmiany w tym zakresie wejdą w życie od 2017 r. Podatnicy będą zobowiązani składać oświadczenia o sporządzeniu kompletnej dokumentacji podatkowej w terminie złożenia zeznania podatkowego. Obecnie w zeznaniu CIT-8 podatnicy wskazują jedynie, czy byli obowiązani do sporządzenia dokumentacji, ale nie muszą informować, czy ją sporządzili.

Przygotowanie dokumentacji jest zazwyczaj procesem czasochłonnym i choćby z tego względu wskazane jest przygotowywanie jej bez wezwania organów podatkowych. Odkładanie tego procesu w czasie zwiększa ryzyko przygotowania dokumentacji wadliwej i niepełnej, co wiąże się z ryzykiem jej zakwestionowania przez organy podatkowe i otwiera możliwość zastosowania sankcyjnej stawki podatku dla doszacowanego dochodu.

Dokumentacja z grupy

Jesteśmy członkiem międzynarodowej grupy. Na poziomie centralnym grupa przygotowuje dokumentację w zakresie cen transferowych. Czy dla transakcji realizowanych w latach poprzednich musimy przygotować dodatkową dokumentację w Polsce?

Odpowiedź na zadane pytanie wymaga weryfikacji posiadanej dokumentacji pod kątem warunków określonych w art. 9a ustawy o CIT. Obecnie podatnik jest zobowiązany przedstawić na żądanie organów podatkowych dokumentację obejmującą:

- analizę funkcjonalną – informacje dotyczące funkcji pełnionych przez strony w danej transakcji, rodzajów ponoszonego ryzyka oraz zaangażowanych aktywów,

- określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz opis warunków płatności (forma i termin zapłaty),

- opis przyjętej metody i sposobu kalkulacji ceny (ustalenie ceny z zastosowaniem np. metody ceny odprzedaży, metody koszt plus, metody marży transakcyjnej netto) i rzeczywiste wyniki, które ta metoda generuje w danej transakcji (tj. określenie ceny przedmiotu transakcji),

- opis strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach, jeśli wpływa ona na warunki transakcji przyjęte pomiędzy stronami transakcji,

- wskazanie innych czynników mających wpływ na wartość transakcji, gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez strony zostały uwzględnione te inne czynniki, a w przypadku zawarcia umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze – w szczególności przyjętych w umowie zasad dotyczących praw wspólników (stron umowy) do udziału w zysku oraz uczestnictwa w stratach,

- określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń – w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.

Dokumentacja sporządzana przez podmioty zagraniczne bardzo często w ogólny sposób opisuje w jednym dokumencie wiele różnych transakcji zawieranych w danej grupie i nie przedstawia lokalnych aspektów danej transakcji. Tym samym dokumentacja ta może nie zawierać wszystkich elementów wymaganych w art. 9a ustawy o CIT, np. przewidywanych kosztów i analizy warunków płatności. Dodatkowo należy pamiętać, że dokumentacja powinna być sporządzona w języku polskim.

Jednocześnie warto zauważyć, że nie każda dokumentacja chroni przed sankcyjną stawką podatku. Kluczowe znaczenie ma zawartość merytoryczna dokumentacji, która powinna:

1) kompleksowo i szczegółowo opisywać warunki transakcji (tak np. NSA w wyroku z 14 grudnia 2010 r., II FSK 1402/09),

2) spełniać określone powyżej warunki zawarte w art. 9a ustawy o CIT (tak np. NSA w wyroku z 10 stycznia 2012 r., II FSK 1319/10).

Tym samym dokumentacja, która w sposób lakoniczny opisuje wymagane elementy, może zostać odrzucona przez organy podatkowe jako niespełniająca wymogów ustawowych.

Sam brak dokumentacji cen transferowych nie powoduje dla podatnika bezpośrednio negatywnych konsekwencji podatkowych. Pojawią się one, gdy podatnik nie będzie w stanie przedstawić dokumentacji w ciągu siedmiu dni od momentu zażądania jej przez organ podatkowy, a jednocześnie organ ten doszacuje podatnikowi dodatkowy dochód z transakcji. Wówczas ten doszacowany dochód (różnica między dochodem zadeklarowanym a dochodem doszacowanym przez organ podatkowy) zostanie opodatkowany stawką CIT wynoszącą 50 proc., a nie standardową, 19-proc. (doliczone będą również odsetki karne za zwłokę).

Uwaga! W przypadku usług niematerialnych konieczne jest wykazanie, że usługi te zostały faktycznie wykonane na rzecz podatnika. Brak takiego dowodu może skutkować zakwestionowaniem kosztów uzyskania przychodów z tytułu danej transakcji. Tym samym brak udokumentowania otrzymania usług może mieć dla podatników dotkliwsze konsekwencje niż niesporządzenie dokumentacji cen transferowych (przy założeniu, że organy podatkowe nie podważą wysokości ceny ustalonej w transakcji).

Przedawnienie po trzech latach

Zamierzamy przygotować i uzupełnić dokumentację w zakresie cen transferowych zgodną z art. 9a ustawy o CIT. Deklarację CIT-8 składamy standardowo – do 31 marca roku następującego po roku podatkowym. Czy mając na uwadze okres przedawnienia, musimy przygotować dokumentację za lata 2010–2015 i następne? Czy rok 2009 jest już zamknięty dla celów podatkowych?

Organy podatkowe mogą weryfikować rozliczenia podatkowe przez okres pięciu lat liczony od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Dla podatnika rozliczającego stratę okres ten wydłuża się do pięciu lat od końca roku, w którym rozliczana strata pomniejszyła zobowiązanie podatkowe. Jeśli spółka nie rozliczała strat, to 2009 r. można zatem uznać za zamknięty dla celów podatkowych.

Jednak kluczowa sankcja związana z ewentualnymi nieprawidłowościami w zakresie cen transferowych, tj. zastosowanie 50-proc. stawki CIT w przypadku doszacowania dochodu przez organy podatkowe, jest wyłączona już po upływie trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Takie podejście potwierdził WSA we Wrocławiu w wyroku z 27 maja 2010 r. (I SA/Wr 283/10). WSA wskazał, że sankcja w wysokości 50 proc. CIT zastępuje zobowiązanie podatkowe powstałe na zasadach ogólnych, a stwierdzenie wysokości tego podatku jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania podatkowego. Taki tryb działania oznacza, że decyzja wydana w wyniku postępowania, na podstawie której zostanie stwierdzona wysokość zobowiązania podatkowego, będzie rozstrzygnięciem konstytutywnym, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2 ordynacji podatkowej. Tym samym zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającego wysokość tego zobowiązania. W konsekwencji termin przedawnienia dla tego zobowiązania jest inny niż dla zobowiązań powstałych z mocy prawa, z których podatnik zobligowany jest rozliczyć się samodzielnie, i wynosi trzy lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Tym samym organy podatkowe nie będą miały podstaw prawnych do opodatkowania 50-proc. stawką CIT ewentualnie doszacowanego dochodu dla transakcji, które miały miejsce do końca 2012 r. Natomiast transakcje z lat 2013–2016 są obarczone ryzykiem zastosowania 50-proc. stawki CIT w przypadku doszacowania dochodu.

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 851 ze zm.)

Milena Kaniewska-Środecka, doradca podatkowy, Tax Research Doradztwo Podatkowe

W jaki sposób liczyć

Zawarliśmy umowę najmu z podmiotem powiązanym z Niemiec na kwotę nieprzekraczającą limitu z ustawy o CIT oraz umowę o świadczenie usług marketingowych na kwotę przekraczającą ten limit. Czy jesteśmy zobowiązani do przygotowania dokumentacji tylko dla transakcji dotyczącej usług marketingowych czy również dla usługi najmu?

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe