Palmyra – miasto w Syrii, około 215 km na północny wschód od Damaszku. Tamtejsze starożytne ruiny wpisane są na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Prof. Anna Sadurska nazwała ją narzeczoną pustyni. To prawdziwy cud antycznej architektury. Pierwsze ślady osadnictwa w Palmyrze pochodzą z końca epoki kamienia. Jej pierwotna nazwa to Tadmur. Wymienia ją Stary Testament, wtedy była jeszcze zwykłą oazą. Władały nią plemiona semickie posługujące się językiem aramejskim, później pojawiły się koczownicze plemiona arabskie. Ich asymilacja umożliwiła otwarcie dróg handlowych między Mezopotamią a wybrzeżem Morza Śródziemnego zamiast dłuższej trasy wzdłuż doliny Eufratu. Od II wieku przed Chrystusem przez Tadmur przebiegała południowa odnoga szlaku jedwabnego.
Czytaj więcej:
Gdy miejscowe plemiona zaprzestały łupienia karawan, bowiem bardziej opłacalna była ich ochrona i obsługi, hodowla na ich potrzeby wielbłądów i koni, pośrednictwo w handlu, cła nakładane na przejeżdżających kupców – osada zaczęła nabierać charakteru miejskiego. Jej znaczenie wzrosło, gdy znalazła się na pograniczu Cesarstwa Rzymskiego i Persji – wtedy też pojawiła się nazwa Palmyra.
Cesarz Hadrian nadał jej status wolnego miasta, w 217 roku uzyskała miano kolonii, co zrównało jej mieszkańców w prawach z obywatelami Rzymu i zwolniło ich z płacenia podatków. Dzięki zgromadzonym bogactwom nastąpił znaczny rozwój miasta – wzniesiono świątynie i obiekty użyteczności publicznej: agorę, termy, teatr. Szczyt świetności Palmyry przypadł na drugą połowę III wieku, gdy stała się stolicą królestwa założonego przez miejscowego władcę Odenata.
Po zakończeniu najpierw II wojny, a potem zimnej wojny, gdy turystyka stała się rozrywką masową, świat zachłysnął się urodą Palmyry, a symboliczne klucze do miasta wręczono archeologom. Przy czym nie jest bez znaczenia, że badania w Palmyrze rozpoczął prekursor polskiej archeologii śródziemnomorskiej prof. Kazimierz Michałowski. Ekspedycja archeologiczna Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego pracowała tam od 1959 do 2011 roku.
Potem, niestety, prace trzeba było przerwać ze względu na wybuch konfliktu zbrojnego. Ale to jeszcze nie była tragedia. Palmyra, która słynęła z malowniczej, monumentalnej architektury kamiennej, długich kolumnad i świątyń poświęconych różnym bogom, wprawdzie przestała być miejscem odwiedzanym przez turystów, lecz jej zabytki nie zniknęły, nie utraciła swoich walorów.