Pracownik nie zrzeknie się odprawy w porozumieniu

Przykład

Pana Jerzego zatrudniała firma budowlana znajdująca się w trudnej sytuacji finansowej, która zamierzała przeprowadzać zwolnienia grupowe. Ponieważ pracownik znalazł sobie nowe zajęcie, zależało mu na szybkim rozwiązaniu umowy. Na mocy porozumienia stron zawartego z pracodawcą firma zgodziła się rozwiązać z nim angaż w zamian za zrzeczenie się przez niego należnej mu odprawy pieniężnej. Po kilku tygodniach pan Jerzy zażądał jednak jej wypłaty. Twierdził, że jest to jego uprawnienie ustawowe. Gdy szef odmówił, pracownik wystąpił z pozwem do sądu pracy, żądając zasądzenia odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika. Wskazał, że postanowienia zawarte w porozumieniu z pracodawcą o zrzeczeniu się odprawy są sprzeczne z prawem pracy. Sąd uwzględnił jego żądanie, gdyż porozumienie o zrzeczeniu się odprawy było nieważne jako sprzeczne z art. 84 k.p.

Na koniec kariery

Pracownik nie może też zrzec się prawa do odprawy emerytalnej (rentowej). Choć odprawy emerytalne (rentowe) nie zostały normatywnie zakwalifikowane do wynagrodzeń za pracę jako „inne świadczenia", to zdaniem Sądu Najwyższego podlegają ochronie na równi z wynagrodzeniem za pracę. Tak wskazał SN w wyroku z 14 czerwca 2012 r. (I PK 229/1). Stwierdził ponadto, że zrzeczenie się wynagrodzenia jest objęte zakazem z art. 84 k.p., który ma charakter bezwzględny. Pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia przez żadną czynność prawną. Nie można zatem zawrzeć w ugodzie zrzeczenia należnego mu wynagrodzenia, jak i prawa do odprawy emerytalnej. Taka czynność jako sprzeczna z prawem musiałaby być uznana za nieważną.

Na wypadek odwołania z władz

Zakaz zrzeczenia się nie dotyczy natomiast odprawy należnej pracownikowi członkowi zarządu spółki kapitałowej na podstawie umowy stron na wypadek odwołania go z pełnionej funkcji. Tak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 6 września 2005 r. (I PK 10/05). Postanowienie umowne przewidujące wypłacenie członkowi zarządu spółki kapitałowej odszkodowania („odprawy") na wypadek odwołania go ze składu zarządu spółki przez radę nadzorczą spółki lub wygaśnięcia mandatu członka zarządu spółki nie stanowi elementu treści umowy o pracę nawet wtedy, gdy zostało zamieszczone w dokumencie obejmującym umowę o pracę na stanowisku dyrektora generalnego spółki. Do takiego postanowienia nie stosuje się art. 18 i art. 84 k.p. Sąd Najwyższy uznał tu bowiem, że postanowienie przewidujące taką odprawę nie regulowało świadczenia pracodawcy na rzecz pracownika, lecz świadczenie spółki na rzecz członka jej zarządu. Było zatem niezależne od łączącego strony stosunku pracy i dlatego członek zarządu mógłby się go zrzec na podstawie porozumienia ze spółką.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Bez odsetek

Zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia wynikający z art. 84 k.p. nie obejmuje także odsetek od wynagrodzenia. Mają one samodzielny byt prawny, odrębny od świadczenia głównego. Nawet jeśli odsetki za opóźnienie powstały na bazie wynagrodzenia za pracę lub odprawy pieniężnej, mają odmienny do niego charakter prawny. Dlatego nie można do nich powoływać zakazu z art. 84 k.p. i pracownik skutecznie może się ich zrzec (wyrok SN z 25 lutego 2009 r., II PK 185/06).