Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy stanowi podstawowy sposób modyfikacji treści stosunku pracy poprzez jednostronne oświadczenie pracodawcy. Jest ono konieczne, gdy ta zmiana dotyczy istotnych warunków pracy lub płacy albo jest niekorzystna dla pracownika. Jednak stosunek pracy osób, które osiągnęły wiek przedemerytalny, jest szczególnie chroniony. Firma nie może wypowiedzieć angażu pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeśli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 kodeksu pracy).
Przepis ten stosuje się także do wypowiedzenia zmieniającego. Oznacza to, że zasadniczo szef nie może złożyć wypowiedzenia zmieniającego zatrudnionemu w wieku przedemerytalnym. Od tej zasady są jednak wyjątki.
Upadłość lub likwidacja
Zakazu wypowiadania warunków pracy lub płacy pracownikom w wieku przedemerytalnym nie stosuje się w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 411 § 1 k.p.). W takich przypadkach wolno wymówić umowy wszystkim pracownikom, także tym szczególnie chronionym. Dotyczy to też możliwości dokonania wypowiedzenia zmieniającego. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 15 marca 2001 r. (I PKN 447/00). Stwierdził, że w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy seniorom wolno złożyć wypowiedzenia zmieniające.
Podkreślić przy tym należy, że „likwidacja" wskazana w art. 411 k.p. musi dotyczyć całości pracodawcy, a więc jednostki organizacyjnej zatrudniającej pracowników (art. 3 k.p.), czyli jednej ze stron stosunku pracy. Gdy natomiast chodzi o upadłość, art. 411 k.p. stosuje się tylko w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika. Tak też wskazał SN w uchwale z 16 marca 2010 r. (I PZP 1/10).
Przykład
W spółce prowadzone było postępowanie likwidacyjne. Aby zmniejszyć koszty, pracodawca złożył panu Józefowi, magazynierowi, wypowiedzenie zmieniające, proponując mu pracę dozorcy na pół etatu. Pan Józef nie zgodził się z tym, a następnie wniósł pozew do sądu. Wskazał, że jest pracownikiem w wieku przedemerytalnym i pracodawca nie ma możliwości w taki sposób zmienić jego warunków pracy. Sąd oddalił jego powództwo, gdyż szef prawidłowo działał na podstawie art. 411 § 1 k.p.
