Świadczenie urlopowe – obowiązek czy możliwość przyznania

Jeżeli pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników nie poinformował ich w styczniu 2017 r., że w tym roku nie wypłaci świadczeń urlopowych, powinien je przyznać każdej osobie udającej się na 14-dniowy urlop.

Publikacja: 01.08.2017 05:40

Świadczenie urlopowe – obowiązek czy możliwość przyznania

Foto: 123RF

- Pracuję w małym zakładzie pracy, zatrudniającym 15 pracowników. W sierpniu będę miał urlop. Czy w związku z tym przysługuje mi jakieś dofinansowanie z funduszu socjalnego? – pyta czytelnik.

Z 1 stycznia 2017 r. uległa zmianie ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 800 ze zm.). W świetle tej zmiany obowiązek tworzenia funduszu mają:

- pracodawcy zatrudniający według stanu na 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, oraz

- pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, którzy tworzą fundusz bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.

Ustawa wskazuje także, że pracodawcy zatrudniający – według stanu na 1 stycznia danego roku – co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, powinni tworzyć fundusz na wniosek zakładowej organizacji związkowej.

Nie wiadomo, czy pracodawca, u którego pracuje czytelnik, utworzył – mimo braku takiego obowiązku – zakładowy fundusz socjalny. Jeżeli tak, to wszelkie świadczenia z takiego funduszu wypłacane są na podstawie zakładowego regulaminu świadczeń socjalnych (nie może on zawierać uregulowań sprzecznych z omawianą ustawą). Uzgadnia się go z reprezentacją pracowniczą, tj. organizacją związkową, a gdy taka w firmie nie działa, to z wybranymi przez pracowników osobami do ustaleń w tym zakresie. Należy zwrócić uwagę, że do czasu przyznania któregoś z nich są to świadczenia „nie roszczeniowe".

Dla udzielenia odpowiedzi przyjęto, że nie mając takiego obowiązku, pracodawca zatrudniający czytelnika nie utworzył funduszu socjalnego. W tej sytuacji odpowiednie zastosowanie mają przepisy omawianej ustawy, a mianowicie art. 3 ust. 3a do 6. Wynika z nich, że pracodawcy, o których mowa w ust. 3, nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty w zakładzie pracy.

Konieczna wiadomość...

Ustawa nie określa szczegółowo, w jaki sposób ma nastąpić to poinformowanie. Należy je jednak udokumentować na wypadek sporu, ponieważ świadczenie urlopowe jest „roszczeniowe" i sąd rozstrzygający spór może żądać stosownego dowodu na tę okoliczność.

Ustawa nie wyjaśnia jednak, jak należy rozumieć „sposób przyjęty u danego pracodawcy". Należy uznać, że jest to dowolny sposób, który pozwoli na to, by oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią – np. e-mail, informacja wywieszona na tablicy ogłoszeń, pismo przekazane każdemu pracownikowi itp.

Na podstawie art. 61 § 1 kodeksu cywilnego oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Na składającym oświadczenie woli spoczywa ciężar dowodu, że doszło ono do adresata w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią.

...do końca stycznia

Informację o nietworzeniu funduszu należy przekazać najpóźniej do 31 stycznia każdego roku kalendarzowego. Pracodawca, który podjął dobrowolną decyzję o tworzeniu funduszu lub wypłacie świadczenia urlopowego, ale od następnego roku ma zamiar zrezygnować z wypłaty tego świadczenia, na przekazanie tej informacji pracownikom również ma czas do 31 stycznia.

„Najpóźniej" oznacza, że im wcześniej pracownik uzyska tę informację, tym wcześniej zacznie ona obowiązywać. Wyznaczony przez ustawę termin na poinformowanie pracowników ma charakter terminu ostatecznego. Oznacza to, że pracodawca może przekazać pracownikom informację przed tym terminem, nawet w poprzednim roku kalendarzowym, jeśli ma ona odnieść skutek od 1 stycznia kolejnego roku.

Informacja ta jest wiążąca tylko w danym roku. Gdy pracodawca będzie chciał zrezygnować z wypłaty świadczenia urlopowego w kolejnych latach, w każdym roku musi ponownie przekazywać pracownikom stosowną informację w terminie do 31 stycznia danego roku. Informację tę powinien przekazać w sposób przyjęty w zakładzie, np. poprzez umieszczenie jej na tablicy ogłoszeń czy też przekazując ją wszystkim pracownikom pocztą elektroniczną. Pracodawca powinien tego dokonać w taki sposób, aby był w stanie wyprowadzić dowód w ewentualnym sporze sądowym na okoliczność złożenia takiego powiadomienia pracowników.

Prawo do wsparcia

Jeśli pracodawca odmawia wypłaty świadczenia urlopowego, mimo że do końca stycznia nie przekazał pracownikom informacji o jego niewypłacaniu, pracownicy mogą dochodzić wypłaty świadczenia na drodze sądowej nawet do 3 lat wstecz. Kwota świadczenia urlopowego dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może przekraczać odpisu podstawowego na fundusz socjalny. W poprzednich latach było to 1093,93 zł, a w 2017 r. wynosi on 1185,66 zł. W razie zatrudnienia na część etatu, kwota ta jest proporcjonalnie niższa.

Dopiero gdy pracownik zapozna się z informacją o nietworzeniu funduszu lub niewypłacaniu świadczenia urlopowego, ta rezygnacja przynosi skutek prawny. Jeśli pracownik rozpocznie urlop przed okresem obowiązywania zmian, np. w pierwszych dniach stycznia, pracodawca nie może mu odmówić prawa do skorzystania np. ze świadczenia urlopowego.

Raz w roku

Świadczenie urlopowe pracodawca wypłaca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Nie ma znaczenia, czy jest to urlop „zaległy" z poprzedniego roku, czy też należny w danym roku kalendarzowym. Wypłata tego świadczenia powinna nastąpić nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego. Z przepisu ustawy wynika także, że świadczenie urlopowe nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne pracowników.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że co do zasady świadczenie urlopowe, wypłacane przez firmę zatrudniającą do 49 pracowników jest świadczeniem roszczeniowym w przeciwieństwie do świadczenia o podobnym charakterze, np. „wczasów pod gruszą" finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych tworzonego przez pracodawców, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy, które ma charakter wyłącznie uznaniowy. „Wczasy pod gruszą" finansowane z zfśs stają się świadczeniem roszczeniowym tylko w sytuacji, gdy to dofinansowanie pracodawca przyzna pracownikowi stosowną decyzją, o czym zostanie on powiadomiony, ale mimo to go nie otrzyma.

Roman Zemanek, starszy specjalista ds. Prawnych Państwowa Inspekcja Pracy – Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu

Skutki przekroczenia terminu

Wątpliwości budzi fakt, czy termin 31 stycznia jest terminem nieprzekraczalnym i czy nieprzekazanie informacji pracownikom jest równoznaczne z obowiązkiem wypłaty świadczenia urlopowego. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwowa Inspekcja Pracy wyrażają stanowisko, że niepoinformowanie pracowników o rezygnacji z tworzenia funduszu lub rezygnacji z wypłaty świadczenia urlopowego jest równoznaczne z obowiązkiem utworzenia funduszu lub wypłacania świadczenia urlopowego. Według tych organów obowiązek ten powstaje również w sytuacji poinformowania pracowników o niewypłacaniu świadczeń urlopowych po 31 stycznia.

- Pracuję w małym zakładzie pracy, zatrudniającym 15 pracowników. W sierpniu będę miał urlop. Czy w związku z tym przysługuje mi jakieś dofinansowanie z funduszu socjalnego? – pyta czytelnik.

Z 1 stycznia 2017 r. uległa zmianie ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 800 ze zm.). W świetle tej zmiany obowiązek tworzenia funduszu mają:

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami