ZFŚS: kiedy firma pokryje część kosztów urlopu

Dochód przypadający na członka rodziny to najodpowiedniejsze kryterium przyznania pracownikowi dopłaty do letniego wypoczynku z zakładowego funduszu socjalnego.

Aktualizacja: 24.07.2016 14:08 Publikacja: 24.07.2016 12:29

ZFŚS: kiedy firma pokryje część kosztów urlopu

Foto: 123RF

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (zfśs) to instytucja, która umożliwia pracownikowi udzielenie wsparcia finansowego, np. na czas urlopu. Nie są to jedyne formy pomocy zatrudnionym.

Fundusz może być przeznaczony na różne cele, które ściśle określa ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 800; dalej: ustawa o zfśs).

Kto tworzy...

Ona też reguluje zasady tworzenia i funkcjonowania funduszu. Natomiast warunki korzystania z jego środków, kryteria przyznania ulg wskazuje regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub regulamin wynagradzania, który powinien być przyjęty w firmie.

Zfśs tworzą pracodawcy (w rozumieniu kodeksu pracy jest nim także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia pracowników):

- angażujący co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty według stanu na 1 stycznia,

- jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe – niezależnie od liczby pracowników.

Przykład

Firma zajmująca się produkcją ołówków zatrudnia 20 pracowników, przy czym pięciu z nich jest na 1/3 etatu. W takiej firmie nie trzeba tworzyć funduszu, bo pracodawca nie ma 20 pełnych etatów.

Przykład

Pracodawca ma 20 pracowników na cały etat, przy czym pięciu jest przyjętych na umowy zlecenia. Taki pracodawca też nie ma obowiązku tworzenia zfśs.

Uwaga! Stan pracowników firmy liczy się na 1 stycznia danego roku. Późniejsze zmiany w zatrudnieniu nie rzutują na obowiązek tworzeniu lub nie funduszu.

...i dla kogo

Uprawnionymi do korzystania z funduszu są:

- pracownicy (niezależnie od wymiaru czasu pracy),

- rodzina pracownika – współmałżonek, dzieci,

- byli pracownicy – emeryci lub renciści i członkowie ich rodzin,

- osoby na urlopach wychowawczych,

- osoby, którym świadczenia z funduszu przysługują na mocy regulaminu zfśs, np. pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym.

Za 14 dni w ciągłości

Co do zasady funduszu nie muszą tworzyć zatrudniający mniej niż 20 pełnoetatowców. Nie oznacza to jednak, że jeżeli pracodawca ma taką wolę i możliwości finansowe, nie może utworzyć takiego funduszu. W takiej sytuacji zasady związane z jego powstaniem odnoszą się też do takiej firmy (komu, na co, za co).

Firmy, którzy nie mają funduszu, mogą, ale nie muszą przyznać załodze tzw. świadczenia urlopowe. Wypłaca się je pracownikowi, który wykorzystał co najmniej 14 dni urlopu (kolejne dni kalendarzowe, wliczając dni wolne od pracy). Płaci się je raz w roku, przed rozpoczęciem urlopu, w wysokości odpisu podstawowego na zfśs, w wymiarze proporcjonalnym do wymiaru czasu pracy.

Usługi komunalne dla miasta

W takich jednostkach jak samorządowy zakład budżetowy, czyli jednostce sektora finansów publicznych, fundusz tworzy się niezależnie od liczby pracowników oraz ich wymiaru.

Przykład

Samorządowe przedsiębiorstwo oczyszczania miasta zatrudnia 30 pracowników, przy czym przeszło połowa z nich nie pracuje na pełny etat. Mimo to w zakładzie musi powstać fundusz świadczeń socjalnych.

Wnikliwa analiza

Czy każdy pracownik dostanie z funduszu dopłatę do wypoczynku? Co do zasady przyznanie ulg i świadczeń oraz wysokość dopłat z zfśs uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika, czyli tzw. kryterium socjalnego.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 8 października 2015 r. (III AUa 997/14) „brzmienie art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do przyznawania wszystkim pracownikom świadczeń socjalnych w takiej samej wysokości". Z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 5 października 2015 r. (III AUa 105/15) orzekł m.in., że „fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją prawną, która ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin. Jest on wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są rodziny o najniższych dochodach i im gorsza sytuacja osoby uprawnionej, tym wyższe powinno być świadczenie. (...) Jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady każdemu po równo. Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, aby dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczenia w tej samej wysokości".

W zasadzie więc każdy pracownik ma prawo korzystać z funduszu socjalnego, ale nie każdy otrzyma je w takiej samej wysokości – poziom wsparcia najczęściej zależeć będzie od jego rodzinnego dochodu.

Przykład

Jeżeli pracownik zarabia 3000 zł, ma jedno małe dziecko i niepracującą żonę, a drugi zatrudniony na takim samym stanowisku i z takim samym wynagrodzeniem, ale bez rodziny, to ich sytuacja nie jest porównywalna. Dlatego ich dopłaty do letniego wypoczynku powinny być różne.

Akceptowanym i powszechnym kryterium jest średni dochód przypadający na członka rodziny. Nie stanowi go natomiast przyjęcie jako jedynego kryterium wysokości wynagrodzenia zasadniczego pracownika (por. wyrok SA w Poznaniu z 9 września 2015 r., III AUa 2089/15).

Autorka jest pracownikiem administracji publicznej

Wczasy pod gruszą i pożyczki

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych może być przeznaczony na:

- dofinansowanie wypoczynku – wczasy, kolonie dzieci, obozy, sanatoria, tzw. wczasy pod gruszą,

- działalność kulturalno-oświatową – zakup biletów do teatru, kina,

- działalność sportowo-rekreacyjną – bilety na basen, korty tenisowe, boiska, imprezy okolicznościowe,

- pomoc materialną rzeczową lub finansową – pożyczki lub bony, ewentualnie inne zapomogi wypłacane w sytuacjach trudnych, losowych pracownika,

- zwrotną lub bezzwrotną pomoc na cele mieszkaniowe udzielaną na warunkach określonych w umowie między pracownikiem a pracodawcą,

- dofinansowanie tworzenia zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego.

Mała firma rezygnuje

Jeżeli mały pracodawca chce odejść od tworzenia funduszu i nie chce wypłacać świadczenia urlopowego, musi o tym poinformować załogę. Trzeba to zrobić na początku roku, najpóźniej do końca stycznia.

Ważne zdanie mają też związki zawodowe. Jest szansa, żeby nie tworzyć funduszu nawet w firmie zatrudniającej powyżej 20 pełnoetatowców, jeśli takie postanowienie szef wynegocjuje w układzie zbiorowym lub jeżeli u pracodawcy nie ma zakładowej organizacji związkowej – po uzgodnieniach z pracownikiem wybranym do reprezentowania załogi. Brak funduszu musi być jednak wspólną wolą obu stron, a odpowiedni zapis ma się znaleźć w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania.

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (zfśs) to instytucja, która umożliwia pracownikowi udzielenie wsparcia finansowego, np. na czas urlopu. Nie są to jedyne formy pomocy zatrudnionym.

Fundusz może być przeznaczony na różne cele, które ściśle określa ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 800; dalej: ustawa o zfśs).

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona