Wynagrodzenie za nadgodziny: Szef nie zawsze zarobi więcej mimo pracy po godzinach

Zajmujący kierownicze stanowisko nie ma co do zasady prawa do wynagrodzenia i dodatku za nadgodziny. Trzeba mu za nie płacić, gdy kierownikiem jest tylko z nazwy, bo pracuje na równi z podległym mu zespołem.

Publikacja: 19.07.2016 06:40

Wynagrodzenie za nadgodziny: Szef nie zawsze zarobi więcej mimo pracy po godzinach

Foto: www.sxc.hu

Zasadą jest, że kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w nadgodzinach. Jedynie gdy praca w godzinach nadliczbowych była wykonywana w niedziele lub święto bez rekompensaty w postaci innego dnia wolnego, osobom tym przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151

4

§ 2 k.p.). Przepis ten nie odnosi się więc do wszystkich „kierujących ludźmi", ale tylko do kierowników wyodrębnionych, czyli wydzielonych komórek organizacyjnych u pracodawcy (np. działów, sekcji, baz czy wydziałów przedsiębiorstwa).

Niewielka odrębność

W kodeksie pracy nie ma definicji pojęcia „wyodrębniona komórka organizacyjna". Dlatego w praktyce ta kwestia często bywa przedmiotem sporu, gdy kierownicy domagają się zapłaty za nadgodziny.

Orzecznictwo sądowe wskazuje, że nie można stawiać warunku, iż każdorazowo konieczne jest formalne wyodrębnienie jednostki organizacyjnej w strukturze zakładu (wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2005 r., II PK 383/04), ani że ta komórka musi mieć określoną rangę (dominującą w działalności zakładu). Oceny czy pracownik jest, czy nie jest kierownikiem wyodrębnionej komórki organizacyjnej, dokonuje się więc z uwzględnieniem specyfiki firmy.

Przy czym słowo „komórka" wskazuje na coś niewielkiego i stąd może to być też najmniejsza jednostka organizacyjna w zakładzie (przedsiębiorstwie). Tak też wskazywał SN w wyroku z 2 czerwca 2010 r. (II PK 369/09). Oznacza to, że nawet kierownik niedużej komórki organizacyjnej firmy, która nie ma istotnego znaczenia dla zasadniczej działalności firmy (np. kierownik trzyosobowego serwisu w firmie produkcyjnej), też nie otrzyma wynagrodzenia za nadgodziny.

Taką komórką może być też „budowa" – jednostka utworzona do wykonania skonkretyzowanego zadania (opisanego w umowie o roboty budowlane), której pracodawca w tym celu przydzielił konieczne środki majątkowe i zatrudnił do jego osiągnięcia pracowników (wyrok SN z 12 lipca 2005 r., II PK 383/04).

Gdy robi z innymi

Kierownik takiej wyodrębnionej komórki powinien jednak dostać wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach, gdy pracuje na równi z podległymi mu osobami. To ugruntowany pogląd orzecznictwa Sądu Najwyższego. W wyroku z 3 grudnia 2008 r. (I PK 107/08) SN wskazał m.in., że nawet jeśli pracownikowi zajmującemu stanowisko kierownika komórki organizacyjnej wyodrębnionej w strukturze organizacyjnej zakładu nie przysługuje prawo do wynagrodzenia za nadgodziny, dostanie je, gdy kierując zespołem pracowników, jednocześnie pracuje na równi z członkami kierowanego zespołu. Wynika to stąd, że dowodzący komórką organizacyjną w istocie nie zajmuje kierowniczego stanowiska, jeśli kieruje zespołem przy jednoczesnym wykonywaniu pracy na równi z tymi pracownikami. Istotą pracy świadczonej przez kadrę kierowniczą jest bowiem to, że polega ona na kierowaniu osobami zorganizowanymi w wyodrębnioną jednostkę organizacyjną, co nie ma miejsca przy wykonywaniu przez nich takiej samej pracy, jaką wykonują podlegli pracownicy. Musi to być jednak praca stała, a nie sporadyczna. Wówczas firma powinna mu płacić za nadgodziny na ogólnych zasadach.

Podobnie byłoby, gdy pracownik formalnie ustanowiony jako kierownik takiej wyodrębnionej komórki faktycznie świadczyłby pracę jako szeregowy pracownik, gdyż komórka, którą miał kierować, nie została stworzona przez firmę. Istotne jest także to, że postanowienia umowy wskazujące, że stanowisko zajmowane przez pracownika nosi kierowniczy charakter, nie mają tu decydującego znaczenia.

Rozkład zadań

Pracodawca powinien jednak tak ustalić obowiązki, aby praca w nadgodzinach nie stanowiła ciągłego obciążenia dla osób na kierowniczych posadach. Natomiast w razie stałego obciążenia ich pracą nadliczbową, art. 151

4

§ 1 k.p. nie będzie miał zastosowania. W takich sytuacjach orzecznictwo przyznaje kierownikom prawo do wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach. Tak wskazał m.in. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 9 lipca 2014 r. (III APa 3/14). Podkreślił, że konieczność wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może być dopuszczona tylko wyjątkowo. Pracodawca nie może więc ustalić zakresu obowiązków, którego nie da rady wykonać w normalnych godzinach pracy. Nie jest więc możliwe stosowanie takich rozwiązań organizacyjnych, które z założenia wymagałyby stałej pracy w nadgodzinach.

Przy złej organizacji pracy, w której pracownik będący kierownikiem wyodrębnionej komórki stale byłby zmuszony do nadgodzin, nie można mu odmówić prawa do dodatkowego wynagrodzenia za tę pracę.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- należy prowadzić ewidencje czasu pracy kierowników komórek organizacyjnych

- kierownikom faktycznie pracującym stale razem z podwładnymi poza siedzibą firmy można wypłacać ryczałt za nadgodziny

- żądanie wynagrodzenia za nadgodziny przedawnia się po trzech latach od daty płatności

- na podstawie zeznań świadków kierownik może przed sądem udowodnić, że pracował w nadgodzinach z powodu wadliwej organizacji

Czego unikać

- odmowy wypłacenia wynagrodzenia za nadgodziny, gdy kierownik faktycznie pracuje na równi ze swoimi podwładnymi

- naruszania dobowych i tygodniowych okresów odpoczynku wynikających z kodeksu pracy

- braku wynagrodzenia za nadgodziny, gdy kierownika zmuszano do stałej pracy po godzinach wskutek złej organizacji w firmie

Zasadą jest, że kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w nadgodzinach. Jedynie gdy praca w godzinach nadliczbowych była wykonywana w niedziele lub święto bez rekompensaty w postaci innego dnia wolnego, osobom tym przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151

§ 2 k.p.). Przepis ten nie odnosi się więc do wszystkich „kierujących ludźmi", ale tylko do kierowników wyodrębnionych, czyli wydzielonych komórek organizacyjnych u pracodawcy (np. działów, sekcji, baz czy wydziałów przedsiębiorstwa).

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów