Kwoty wolne od potrąceń dla świadczenia rehabilitacyjnego oraz zasiłków z ZUS

Przy egzekucji z zasiłków z ubezpieczenia społecznego należności niealimentacyjnych należy stosować od 1 lipca br. kwotę wolną od potrąceń w wysokości 750 zł, a nie 500 zł. Gdy świadczenie należy się za czas obejmujący przełom czerwca i lipca, kwotę podlegającą ochronie trzeba ustalić odrębnie dla tych miesięcy.

Publikacja: 29.06.2017 06:20

Kwoty wolne od potrąceń dla świadczenia rehabilitacyjnego oraz zasiłków z ZUS

Foto: 123RF

W 2017 r. wyjątkowo przewidziano dwukrotny wzrost kwot wolnych od potrąceń dokonywanych ze świadczenia rehabilitacyjnego oraz zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wypadkowego czy wyrównawczego. Pierwszy z nich był związany z podniesieniem od 1 marca br. najniższej emerytury do kwoty 1000 zł.

Drugi wzrost to efekt obowiązującej od lipca br. zmiany przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawy emerytalnej), wskutek której przy sumach egzekwowanych m.in. ze świadczeń chorobowych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych, od zajęć chroniona jest równowartość 75 proc. najniższej emerytury. Opisana modyfikacja ma zastosowanie nie tylko do postępowań wszczynanych począwszy od 1 lipca 2017 r., ale również do zobowiązań istniejących w tym dniu.

Granice od kwot brutto

Dokonywanie potrąceń ze świadczeń należnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby, opieki, macierzyństwa bądź wypadku wiąże się przede wszystkim z koniecznością przestrzegania dwóch limitów. Pierwszy z nich (tzw. górny) to maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia, którą stanowi odpowiedni procent kwoty świadczenia brutto. Drugi (tzw. dolny) to kwota wolna, uzależniona od wysokości najniższej emerytury.

Potwierdziło to Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi udzielonej 28 października 2016 r. na zapytanie nr 1063 w sprawie sposobu naliczania przez ZUS potrąceń komorniczych ze świadczeń emerytalno-rentowych (znak: K8ZAP1063) >patrz ramka.

Kwoty chronione

W stosunku do osób otrzymujących emerytury, renty i zasiłki, podobnie zresztą jak w odniesieniu do pracowników, niedozwolone jest zajmowanie sum naruszających kwotę wolną od potrąceń. Jej wysokość prezentuje >tabela 1.

Na przełomie czerwca i lipca

W kontekście omawianego lipcowego podniesienia kwoty wolnej od potrąceń, zasadne wydaje się postawienie pytania: jaka kwota powinna być pod ochroną przy realizowaniu potrącenia z zasiłku przysługującego za okres obejmujący przełom czerwca i lipca 2017 r.?

W przedstawionych okolicznościach, kwotę wolną należy wyznaczyć odrębnie dla tych miesięcy, przyjmując kwotę chronioną dla czerwca na poziomie 50 proc. najniższej emerytury, zaś dla lipca – 75 proc.

Proporcja przy niepełnym miesiącu

Nierzadko potrąceń trzeba dokonać ze świadczenia chorobowego należnego tylko za część miesiąca. Wymusza to wyliczenie kwoty chronionej przez zajęciami w proporcji do liczby dni, za które dane świadczenie jest wypłacane. W tym celu kwotę podlegającą ochronie, wyrażoną jako odpowiedni procent najniższej emerytury, dzieli się przez 30 i mnoży przez liczbę dni, za które przysługiwała należność z ubezpieczenia społecznego.

Maksymalny pułap potrąceń

W zależności od rodzaju egzekwowanych z zasiłku należności, ustawodawca wyznaczył maksymalne poziomy, których potrącenia nie mogą przekraczać. Ograniczenia w tym zakresie obrazuje zestawienie >patrz tabela 2.

W razie zbiegu potrąceń, egzekucja z zasiłków nie może przekraczać:

- 60 proc. świadczenia brutto – jeżeli wśród potrąceń występują należności alimentacyjne,

- 50 proc. kwoty zasiłku – gdy potrąceniu podlegają m.in. kwoty nienależnie pobranych świadczeń, opłaty za pobyt w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,

- 25 proc. świadczenia – przy egzekwowaniu wyłącznie innych należności.

Przykład

Pracownik zatrudniony na 1/3 etatu jest obciążony kilkutysięcznym zajęciem komorniczym za niespłacony kredyt. Z uwagi na chorobę przedłożył pracodawcy zwolnienie lekarskie na okres od 23 czerwca do 9 lipca 2017 r. Przysługuje mu zasiłek chorobowy brutto w wysokości 263,84 za czerwiec i 296,82 zł za lipiec. Całość świadczenia otrzyma 10 lipca br.

Biorąc pod uwagę fakt, iż pracownik nie złożył w zakładzie pracy druku PIT-2 (wskutek czego nie jest uprawniony do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę podatkową), wyznaczenie kwoty możliwej do potrącenia ze świadczenia chorobowego w tym przypadku powinno wyglądać następująco:

Krok 1. Ustalenie maksymalnej kwoty potrącenia:

(263,84 zł + 296,82 zł) = 560,66 zł

560,66 zł x 25 proc. = 140,17 zł

Krok 2. Proporcjonalne obliczenie kwoty wolnej od potrąceń z zasiłku (odrębnie dla czerwca i lipca):

- czerwiec: 500 zł (50 proc. najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca 2017 r.) : 30 dni x 8 dni choroby w czerwcu = 133,33 zł

- lipiec: 750 zł (75 proc. najniższej emerytury) : 30 dni x 9 dni choroby w lipcu = 225 zł

- łączna kwota wolna od potrąceń: 133,33 zł + 225 zł = 358,33 zł

Krok 3. Obliczenie faktycznej możliwej kwoty do potrącenia z zasiłku:

- pomniejszenie zasiłku o podatek: 561 zł (zasiłek za czerwiec i lipiec po zaokrągleniu do pełnych zł) x 18 proc. = 100,98 zł; czyli 101 zł po zaokrągleniu do pełnych zł; 560,66 zł – 101 = 459,66 zł;

- 560,66 zł – 101 zł – 140,17 zł = 319,49 zł.

Jak wynika z tych przeliczeń, kwota zasiłku netto po pomniejszeniach jest niższa od kwoty wolnej od potrąceń (319,49 zł < 358,33 zł). Z tego powodu, aby nie naruszyć kwoty chronionej, pracownikowi z zasiłku chorobowego za okres od 23 czerwca do 9 lipca br. można potrącić maksymalnie 101,33 zł, zgodnie z wyliczeniem:

560,66 zł – 101 zł – 358,33 zł (proporcjonalna kwota wolna) = 101,33 zł.

Dobrowolne na wniosek

Przepisy ustawy emerytalnej nie przewidują potrąceń dobrowolnych z zasiłków wypłacanych z ubezpieczenia społecznego. W praktyce utrwalony jest jednak pogląd, że na pisemny wniosek zatrudnionego, pracodawca może pomniejszać jego zasiłek o określoną kwotę. W takiej sytuacji koniecznie trzeba pamiętać o wymogu pozostawienia do wypłaty kwoty wolnej od potrąceń wynoszącej 60 proc. kwoty najniższej emerytury (obecnie 600 zł). ?

Wyciąg z odpowiedzi resortu pracy w sprawie potrąceń z zasiłków (K8ZAP1063)

(...) Granice potrąceń, tzn. jaką część świadczenia można maksymalnie potrącić w zależności od rodzaju potrącanej należności, jak również od jakiej kwoty emerytury lub renty (brutto czy netto) oblicza się te granice, określają przepisy art. 140 ustawy emerytalnej, a nie jej art. 139.

Zgodnie z art. 140 ust. 1-6a potrącane należności nie mogą przekroczyć górnej granicy potrąceń, wynoszącej od 25 proc. do 70 proc. kwoty świadczenia w zależności od rodzaju tego potrącenia (z uwzględnieniem regulacji art. 141 określającej tzw. kwoty wolne od potrąceń). Granice potrąceń ustala się dla świadczenia brutto, tj. przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z art. 140 ust. 7 wynika bowiem jednoznacznie, że wysokość części świadczenia podlegającego egzekucjom, o których mowa w ust. 1, oraz wysokość potrąceń, o których mowa w ust. 4 (...), ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, czyli od kwoty brutto.

Podany w art. 140 ust. 7 sposób obliczenia części świadczenia, która może podlegać egzekucji i być potrącana, obowiązuje w przypadku wszystkich rodzajów należności, o których mowa w art. 140 ust. 1. Tak więc również w przypadku potrącania sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż alimentacyjne, tj. należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5 ustawy, granicę potrącenia stanowiącą 25 proc. kwoty emerytury lub renty, ustala się od kwoty świadczenia brutto.

Opinia, że górna granica potrąceń powinna być liczona od kwoty emerytury netto, tj. od kwoty pozostałej po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, jest sprzeczna z obowiązującym stanem prawnym.

Należy podkreślić, że kwoty wolne od potrąceń, określone w art. 141 ustawy emerytalnej, również stanowią odpowiedni procent najniższej emerytury lub renty w kwocie brutto.

W 2017 r. wyjątkowo przewidziano dwukrotny wzrost kwot wolnych od potrąceń dokonywanych ze świadczenia rehabilitacyjnego oraz zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wypadkowego czy wyrównawczego. Pierwszy z nich był związany z podniesieniem od 1 marca br. najniższej emerytury do kwoty 1000 zł.

Drugi wzrost to efekt obowiązującej od lipca br. zmiany przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawy emerytalnej), wskutek której przy sumach egzekwowanych m.in. ze świadczeń chorobowych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych, od zajęć chroniona jest równowartość 75 proc. najniższej emerytury. Opisana modyfikacja ma zastosowanie nie tylko do postępowań wszczynanych począwszy od 1 lipca 2017 r., ale również do zobowiązań istniejących w tym dniu.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów