Umowa spółki cichej bez podatku od czynności cywilnoprawnych

Zgodnie z aktualnym stanowiskiem organów podatkowych, umowa spółki cichej jako umowa nienazwana nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Publikacja: 21.08.2017 06:20

Umowa spółki cichej bez podatku od czynności cywilnoprawnych

Foto: 123RF

Trzy osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (jako wspólnicy cisi) oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (jako wspólnik jawny) zamierzają zawrzeć umowę spółki cichej. Spółka cicha zostanie zawiązana w celu osiągnięcia wspólnego interesu gospodarczego polegającego na prowadzeniu przez te osoby lokalu gastronomicznego – restauracji. Zgodnie z umową spółki cichej, wspólnicy cisi planują wspólnie uczestniczyć w działalności przedsiębiorstwa należącego do wspólnika jawnego (który w ramach swej firmy na dzień dzisiejszy prowadzi już tę restaurację). W związku z przystąpieniem do umowy spółki cichej każdy ze wspólników cichych zobowiąże się wnieść wkład pieniężny w kwocie po 20 000 zł do przedsiębiorstwa wspólnika jawnego w zamian za udział w zysku z prowadzonej działalności. Wkład pieniężny zostanie przeznaczony na bieżące wydatki związane z remontem lokalu oraz jego wyposażeniem, ulepszeniem oraz dostosowaniem dla potrzeb klientów. W zamian za wniesiony wkład wspólnicy cisi będą uczestniczyć w wynikach przedsiębiorstwa wspólnika jawnego, tj. w zyskach oraz w stratach. Zyski będą wypłacane wspólnikom cichym na koniec roku obrotowego. Wspólnicy cisi nie staną się współwłaścicielami przedsiębiorstwa wspólnika jawnego. Wspólnik jawny będzie prowadził przedsiębiorstwo we własnym imieniu i nie będzie mu przysługiwało wynagrodzenie od wspólników cichych za prowadzenie spraw przedsiębiorstwa, gdyż każdy z nich będzie dążył do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy cisi będą mieli prawo ingerować w działalność przedsiębiorstwa i sprzeciwiać się czynnościom podejmowanym przez wspólnika jawnego. Decyzje dotyczące prowadzenia przedsiębiorstwa wspólnik jawny będzie obowiązany uzgadniać wspólnie z każdym ze wspólników cichych. W szczególności wspólnik jawny nie będzie mógł bez zgody wspólników cichych zaciągać jakichkolwiek kredytów i pożyczek. Wspólnicy cisi będą ponadto mieli prawo kontrolować działalność przedsiębiorstwa wspólnika cichego, posiadać wgląd do wszelkich dokumentów, odpisów, bilansów i ksiąg rachunkowych oraz do rachunków bankowych przedsiębiorstwa. Umowa zostanie zawarta na czas nieokreślony. W przypadku rozwiązania umowy wspólnicy cisi będą mieli prawo do stosownego rozliczenia, w którym zasadniczą pozycją będzie wierzytelność dotycząca wniesionego wkładu pieniężnego wobec wspólnika jawnego, oraz wypłata stosownego udziału w zyskach. Za zobowiązania spółki wobec osób trzecich odpowiadać będzie wspólnik jawny. Czy zawarcie umowy spółki cichej, o której mowa, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelnik.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o PCC) wprowadza zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. I tak, stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

- umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

- umowy dożywocia,

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- ustanowienie hipoteki,

- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

- umowy depozytu nieprawidłowego,

- umowy spółki.

Podatkowi temu podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, i ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (zob. art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o PCC).

Zgodnie z definicjami zawartymi w ustawie o PCC:

- spółka osobowa oznacza spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną (zob. art. 1a pkt 1 ustawy o PCC)

- spółka kapitałowa oznacza spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską (zob. art. 1a pkt 2 ustawy o PCC).

Organy podatkowe powszechnie przyjmują że zawarcie umowy spółki cichej, uznanej w świetle przepisów kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną >patrz ramka, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC. Czynności tego typu nie należy również zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki w rozumieniu kodeksu cywilnego czy też umowy spółki (np. cywilnej), wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC. W konsekwencji, organy podatkowe przyjmują, że zawarcie umowy spółki cichej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 maja 2017 r., 0111-KDIB4.4014.91.2017. 1.PM; interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 20 września 2016 r., IBPB-2-1/4514-431/16-1/PM; interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 14 kwietnia 2016 r., IBPB-2-1/4514-63/16/MZ; interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 13 stycznia 2016 r., IBPB-2-1/4514-450/15/MZ; interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 20 września 2016 r., IBPB-2-1/4514-431/16-1/PM ).

Uwaga! W przeszłości fiskus uznawał jednak, że to, iż umowa spółki cichej nie jest wymieniona w katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu PCC, nie pozwalała na automatyczne przyjęcie, że umowa ta nie podlega PCC. Zdaniem tych organów, konieczne jest bowiem w ustalenie charakteru czynności, tj. formy przekazania środków pieniężnych przez wspólnika cichego, a dopiero następnie ustalenie zasad opodatkowania PCC (zob. interpretację Trzeciego Urzędu Skarbowego w Lublinie z 26 lutego 2007 r., P-4/436-2/06). Z kolei, jak stwierdziła Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 3 lutego 2009 r. (IBPBII/1/436-14/08/MZ), „umowa spółki cichej pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną, z uwagi na brak szczególnych przepisów dotyczących tego typu umowy. Ponieważ dopuszczalne jest stosowanie do umów nienazwanych przepisów o umowach nazwanych, wprost lub przez analogię, w zależności od celu umowy nienazwanej i podobieństwa tego celu do umowy nazwanej, właściwym jest potraktowanie wniesienia wkładu przez wspólnika cichego jako udzielenie pożyczki lub jeżeli zostaną spełnione przesłanki określone w art. 860 kodeksu cywilnego jako umowy spółki cywilnej (...)".

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: art. 1 ust. 1 i 1a oraz art. 1a ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1150)

masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpodatki@rp.pl

Zasada swobody umów

Spółka cicha jest formą działalności gospodarczej, która w przeszłości była uregulowana przepisami kodeksu handlowego, a jej byt prawny zakończył się 1 stycznia 1965 r. Niemniej jednak, zasada swobody umów wyrażona w art. 3531 kodeksu cywilnego dopuszcza zawarcie umowy spółki cichej jako umowy nienazwanej. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W konsekwencji, strony umowy spółki cichej mają swobodę w kształtowaniu łączącego je stosunku prawnego, w celu jego dostosowania do indywidualnych potrzeb.

Obecnie spółka cicha nie jest uregulowana w przepisach. Charakter spółki cichej w doktrynie prawa cywilnego jest sporny. Rozważany jest problem, czy spółka cicha jest szczególnego rodzaju spółką cywilną, zwłaszcza tzw. spółką wewnętrzną, czy umową nienazwaną. Przy tej drugiej koncepcji, mając na uwadze zasadę swobody umów, przyjmuje się, że jest dopuszczalna jako umowa nienazwana. Na podstawie tej umowy tzw. wspólnik cichy wnosi do przedsiębiorstwa innej osoby na jej własność wkład majątkowy w zamian za określony udział w zyskach. Wspólnik cichy z jednej strony nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania tego przedsiębiorstwa, z drugiej natomiast nie uzyskuje wpływu na prowadzenie przedsiębiorstwa.

Trzy osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (jako wspólnicy cisi) oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (jako wspólnik jawny) zamierzają zawrzeć umowę spółki cichej. Spółka cicha zostanie zawiązana w celu osiągnięcia wspólnego interesu gospodarczego polegającego na prowadzeniu przez te osoby lokalu gastronomicznego – restauracji. Zgodnie z umową spółki cichej, wspólnicy cisi planują wspólnie uczestniczyć w działalności przedsiębiorstwa należącego do wspólnika jawnego (który w ramach swej firmy na dzień dzisiejszy prowadzi już tę restaurację). W związku z przystąpieniem do umowy spółki cichej każdy ze wspólników cichych zobowiąże się wnieść wkład pieniężny w kwocie po 20 000 zł do przedsiębiorstwa wspólnika jawnego w zamian za udział w zysku z prowadzonej działalności. Wkład pieniężny zostanie przeznaczony na bieżące wydatki związane z remontem lokalu oraz jego wyposażeniem, ulepszeniem oraz dostosowaniem dla potrzeb klientów. W zamian za wniesiony wkład wspólnicy cisi będą uczestniczyć w wynikach przedsiębiorstwa wspólnika jawnego, tj. w zyskach oraz w stratach. Zyski będą wypłacane wspólnikom cichym na koniec roku obrotowego. Wspólnicy cisi nie staną się współwłaścicielami przedsiębiorstwa wspólnika jawnego. Wspólnik jawny będzie prowadził przedsiębiorstwo we własnym imieniu i nie będzie mu przysługiwało wynagrodzenie od wspólników cichych za prowadzenie spraw przedsiębiorstwa, gdyż każdy z nich będzie dążył do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy cisi będą mieli prawo ingerować w działalność przedsiębiorstwa i sprzeciwiać się czynnościom podejmowanym przez wspólnika jawnego. Decyzje dotyczące prowadzenia przedsiębiorstwa wspólnik jawny będzie obowiązany uzgadniać wspólnie z każdym ze wspólników cichych. W szczególności wspólnik jawny nie będzie mógł bez zgody wspólników cichych zaciągać jakichkolwiek kredytów i pożyczek. Wspólnicy cisi będą ponadto mieli prawo kontrolować działalność przedsiębiorstwa wspólnika cichego, posiadać wgląd do wszelkich dokumentów, odpisów, bilansów i ksiąg rachunkowych oraz do rachunków bankowych przedsiębiorstwa. Umowa zostanie zawarta na czas nieokreślony. W przypadku rozwiązania umowy wspólnicy cisi będą mieli prawo do stosownego rozliczenia, w którym zasadniczą pozycją będzie wierzytelność dotycząca wniesionego wkładu pieniężnego wobec wspólnika jawnego, oraz wypłata stosownego udziału w zyskach. Za zobowiązania spółki wobec osób trzecich odpowiadać będzie wspólnik jawny. Czy zawarcie umowy spółki cichej, o której mowa, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelnik.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe