- Spółka jawna udzieliła pożyczki swojemu wspólnikowi. Czy wspólnik jest obowiązany do zapłaty z tego tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelniczka.
Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają, między innymi, umowy pożyczek pieniężnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o PCC). Jednak na podstawie art. 2 pkt 4 lit. b ustawy o PCC nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych czynności, gdy przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności (z nieistotnymi w omawianej kwestii wyjątkami).
Mając to na uwadze należy wskazać, że od wielu lat kwestią sporną jest to, w jakim zakresie w związku z udzielaniem pożyczek przez podmioty będące podatnikami VAT dochodzi do świadczenia podlegających opodatkowaniu (lecz zwolnionych od podatku) usług pożyczek. W mojej ocenie jest tak zawsze, jeżeli pożyczki udziela podmiot działający w charakterze podatnika (co w przypadku spółek, w tym spółek jawnych, ma miejsce zawsze). Uważam, że nie jest konieczne, aby przedmiotem działalności gospodarczej podmiotu udzielającego pożyczki było udzielanie pożyczek. Konsekwencją przyjęcia takiego stanowiska jest wyłączenie opodatkowania takich pożyczek podatkiem od czynności cywilnoprawnych (ze względu na brzmienie art. 2 pkt 4 lit. b ustawy o PCC).
Ze stanowiskiem fiskusa...
Podobne stanowisko odnośnie do skutków w VAT udzielania pożyczek przez podatników tego podatku prezentują najczęściej organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Jak bowiem czytamy w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 26 marca 2014 r. (IPPP1/443-190/14-2/MPe) „(...) czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Bez znaczenia jest również czy świadczenie usług finansowych (udzielanie pożyczek) stanowi przedmiot działalności podatnika wymieniony we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, czy rejestru KRS". Podobne stanowisko zajęła również, przykładowo, Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 22 kwietnia 2013 r. (ITPP2/443-75/13/AP), Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 9 czerwca 2014 r. (IPPP3/443-231/14-2/IG), Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 1 marca 2016 r. (ILPP1/4512-1-883/15-2/JKu) czy Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 5 stycznia 2017 r. (2461-IBPP2.4512.901.2016.1.JJ).
... nie idzie w parze orzecznictwo
Należy jednak zauważyć, że sądy administracyjne często uważają, iż nie zawsze udzielanie pożyczek przez podmioty będące podatnikami VAT jest świadczeniem usług podlegających opodatkowaniu VAT, lecz zwolnionych od tego podatku. W wielu orzeczeniach sądy administracyjne wyjaśniały, że tylko niekiedy udzielanie pożyczek przez podatników VAT nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Dotyczy to sytuacji, gdy udzielanie pożyczek ma charakter jednorazowy czy incydentalny. Stanowisko takie zajął, przykładowo, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 maja 2012 r. (II FSK 2276/10), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 4 kwietnia 2013 r. (I SA/Gl 1126/12) czy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 6 lipca 2016 r. (I SA/Gd 769/15). Jak czytamy w ostatnim z tych wyroków, „(...) o opodatkowaniu czy zwolnieniu z opodatkowania stanowi przepis prawa, a nie wola strony czy organu podatkowego. Dla uzyskania spornego zwolnienia konieczne jest wykazanie okoliczności pozwalających na stwierdzenie, że w stosunku do danej, konkretnej czynności, a nie z jakiegokolwiek innego tytułu, jest opodatkowana VAT albo z tego podatku zwolniona. Każdorazowo zatem wymaga zbadania, czy dana czynność wypełnia definiens działalności gospodarczej wskazany w art.15 ust. 2 ustawy o VAT. W niniejszej sprawie okoliczności stanu faktycznego uzasadniają twierdzenie, że udzielona pożyczka pieniężna miała charakter jednorazowy, okazjonalny, niezwiązany z deklarowaną ani faktycznie wykonywaną działalnością gospodarczą – nie stanowiła więc przejawu stałych i ciągłych działań, tj. nie polegała na zawodowym (profesjonalnym) świadczeniu usług finansowych (udzielaniu pożyczek)".