Nowe zasady egzekucji długów - nowelizacja kodeksu cywilnego

Srócenie terminu przedawnienia należy ocenić jako korzystne, bo zdyscyplinuje wierzycieli do sprawnego egzekwowania należności. Zastrzeżenia może budzić stosowanie nowych przepisów do roszczeń powstałych przed dniem ich wejścia w życie – piszą eksperci.

Publikacja: 09.07.2018 08:08

Nowe zasady egzekucji długów - nowelizacja kodeksu cywilnego

Foto: Adobe Stock

Z dniem 9 lipca 2018 roku wchodzi w życie nowelizacja ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, w zakresie przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń.

Czytaj także:

Stare długi odpuszczone

Na podstawie ustawy zmieniającej z 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, nadaje się nowe brzmienie art. 118 k.c. Zgodnie z tą zmianą ogólny termin przedawnienia roszczeń majątkowych zostaje skrócony i obecnie będzie wynosił sześć lat, a nie jak dotąd – dziesięć lat. Podobnie skróceniu z dziesięciu do sześciu lat ulega termin przedawnienia dla roszczeń z art. 125 k.c., tj. stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd. Nie ulega za to zmianie termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz te związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, który nadal wynosi trzy lata.

Sąd uzna przedawnienie

Dotychczas największą trudność sprawiało samo wyliczenie terminu przedawnienia co do dnia – dzięki nowelizacji problem ten przestanie istnieć, gdyż odtąd za termin końcowy brany będzie ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym ten ma upłynąć. Proponowany sposób liczenia terminów przedawnienia będzie de facto wiązać się z ich nieznacznym wydłużeniem. Należy zwrócić uwagę, że reguła ta nie będzie dotyczyć terminów przedawnienia, które są krótsze niż dwa lata.

Nowością, którą wprowadza ustawa, jest przyjęcie odrębnych regulacji dotyczących przedawnienia roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom. Dotychczas konsumentów obowiązywała regulacja ogólna art. 117 § 2, zgodnie z którą po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zgodnie z dodanym do tego przepisu § 2[1] nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi po upływie terminu przedawnienia. Konsument nie musi więc podnosić zarzutu przedawnienia, by uchylić się od obowiązku zaspokojenia wierzytelności. Przedawnienie zostanie stwierdzone przez sąd na jego korzyść z urzędu.

Czytaj także:

Zadłużeni konsumenci dostali szalupę ratunkową

Sąd może jednak, w wyjątkowych wypadkach i jeżeli wymagają tego względy słuszności, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Taką możliwość wprowadzono, dodając art. 117[1] k.c. Korzystając z wyżej wymienionego uprawnienia, sąd zobowiązany jest rozważyć w szczególności długość terminu przedawnienia, okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, a także charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Dwa lata rękojmi

Ostatnią zmianą, wprowadzoną do treści kodeksu cywilnego, jest zmiana w art. 568 § 2 k.c., zgodnie z którą jednoznacznie przesądza się, że w przypadku sprzedaży konsumenckiej używanych rzeczy ruchomych i skrócenia okresu rękojmi roszczenia z rękojmi nie przedawniają się w żadnej sytuacji przed upływem dwóch lat od dnia wydania tej rzeczy.

Jak w przypadku każdej nowelizacji, tak i tutaj powstaje pytanie, które przepisy należy stosować do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy. Otóż ustawa wyjaśnia, że do roszczeń powstałych przed dniem jej wejścia w życie, a które to roszczenia w tym dniu jeszcze nie uległy przedawnieniu, stosuje się od dnia wejścia w życie ustawy przepisy w nowym brzmieniu. Jeżeli jednak nowy termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpocznie się z dniem wejścia w życie ustawy, zaś jeżeli przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem jej wejścia w życie, nastąpiłby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Ponadto ustawa wskazuje, że do roszczeń przysługujących konsumentom, które powstały przed dniem wejścia w życie nowelizacji k.c. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, zastosowanie będą mieć dotychczasowe przepisy o terminach przedawnienia, zaś roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie ustawy nie został podniesiony zarzut przedawnienia, podlegają z dniem wejścia w życie ustawy skutkom przedawnienia.

Dyskusyjne zmiany

Podsumowując, skrócenie ogólnego terminu przedawnienia należy ocenić jako rozwiązanie korzystne, które pomoże zdyscyplinować wierzycieli, aby podjęcie działań celem wyegzekwowania należności było sprawniejsze. Pozytywną zmianą jest również przyjęcie jako terminu zakończenia biegu przedawnienia końca roku kalendarzowego dla terminów dwuletnich i dłuższych niż dwa lata, dzięki czemu ustalenie tego terminu nie będzie wymagało przeprowadzania szczegółowych wyliczeń. Jednakże kwestią dyskusyjną jest przyznanie sądowi uprawnienia do badania przedawnienia z urzędu. Dotychczas zadaniem sądu było wyłącznie dokonanie oceny obiektywnej twierdzeń stron stosunku zobowiązaniowego i przedstawionych przez nie dowodów. Za godzące w zasadę kontradyktoryjności procesu należy uznać zobowiązanie sądu do badania, czy powództwo winno zostać oddalone. Zastrzeżenia może budzić również stosowanie nowych przepisów do roszczeń powstałych przed dniem jej wejścia w życie, a więc faktycznie działanie prawa wstecz, gdy zakaz retroaktywności prawa stanowi jedną z fundamentalnych zasad porządku prawnego. ?

Autorzy są prawnikami w kancelarii ALTO Legal Orczykowski sp.k.

Z dniem 9 lipca 2018 roku wchodzi w życie nowelizacja ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, w zakresie przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń.

Czytaj także:

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Opinie Prawne
Prof. Pecyna o komisji ds. Pegasusa: jedni mogą korzystać z telefonu inni nie
Opinie Prawne
Joanna Kalinowska o składce zdrowotnej: tak się kończy zabawa populistów w podatki
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Przywracanie, ale czego – praworządności czy władzy PO?
Opinie Prawne
Ewa Szadkowska: Bieg z przeszkodami fundacji rodzinnych
Opinie Prawne
Isański: O co sąd administracyjny pytał Trybunał Konstytucyjny?