Zmiany w procedurach administracyjnych usprawnią realizację projektów

Od 1 czerwca organy są zobowiązane do wydawania takich samych decyzji w identycznym stanie faktycznym i prawnym. To niejedyne usprawnienie procedury administracyjnej, na którym zyskają przedsiębiorcy – piszą prawnicy.

Publikacja: 21.06.2017 08:49

Zmiany w procedurach administracyjnych usprawnią realizację projektów

Foto: 123RF

Ustawa z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (dalej „Ustawa") zmieniła z dniem 1 czerwca 2017 r. m.in. część przepisów o postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym. Intencją ustawodawcy było usprawnienie relacji pomiędzy obywatelami a organami administracji. Na zmianach skorzystają także przedsiębiorcy, np. inwestorzy realizujący projekty budowlane.

Milcząca zgoda

Ustawodawca zdecydował się na całościowe unormowanie w kodeksie postępowania administracyjnego (dalej „KPA") instytucji milczącego załatwienia sprawy. Instytucja ta była przewidziana w niektórych ustawach normujących kwestie administracyjne, jednakże brak kompleksowej regulacji powodował wątpliwości, np. co do daty milczącego załatwienia sprawy, obliczania terminów czy stosowania przepisów KPA o wzruszaniu decyzji ostatecznych.

Stosownie do nowelizacji KPA, milczące załatwienie sprawy polega na uznaniu sprawy za załatwioną w sposób całkowicie uwzględniający żądanie strony, jeżeli w terminie miesiąca od doręczenia żądania strony właściwemu organowi (lub innym terminie określonym w przepisie szczególnym) organ ten nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące zakończenie postępowania) albo nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda).

Ustawodawca nie przewidział stosowania procedury milczącego załatwienia sprawy do każdego postępowania administracyjnego. Będzie ona, jak dotychczas, miała miejsce jedynie w sytuacjach przewidzianych w przepisach szczególnych.

W obecnym stanie prawnym taką milczącą zgodę przewiduje na przykład art. 30 ust. 5 i art. 71 ust. 4 ustawy – Prawo budowlane. Zgodnie z pierwszym powołanym przepisem, inwestor może rozpocząć wykonywanie robót budowlanych na podstawie zgłoszenia, o ile organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniesie sprzeciwu w terminie 21 dni od daty doręczenia mu zgłoszenia. Natomiast art. 71 ust. 4 prawa budowlanego przewiduje możliwość zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, jeżeli organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji w terminie 30 dni od doręczenia zgłoszenia zawierającego opis dotychczasowego i zamierzonego sposobu użytkowania danego obiektu budowlanego (lub jego części).

Wskazanie przesłanek

Kolejną zmianą do KPA wprowadzoną ustawą jest zmiana art. 8 KPA polegająca na dodaniu §2 formułującego zasadę pewności prawa. Zgodnie z nowelizacją, organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie mogą odstępować od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.

Na uwagę zasługuje ponadto nowy obowiązek nałożony na organy administracji. Otóż organ prowadzący postępowanie powinien wskazać stronie przesłanki, które nie zostały w toku postępowania spełnione lub wykazane, a które mogą skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem tej strony – pod warunkiem, że są od tej strony zależne. To z kolei powinno dać stronie możliwość uzupełnienia materiału dowodowego bądź dokonania określonych czynności, które pozwolą na uzyskanie pozytywnej decyzji.

Dodatkowo, począwszy od 1 czerwca br. strona może dostarczyć organowi nowe dowody w celu wykazania określonych okoliczności, w okresie wyznaczonym przez organ na wypowiedzenie się co do zebranego materiału dowodowego i zgłoszonych żądań, czyli bezpośrednio poprzedzającym wydanie decyzji.

Szybciej, bo bez odwołania

Jedną z ważniejszych zmian do KPA jest możliwość wiążącego zrzeczenia się przez stronę prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję, w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania. Decyzja staje się ostateczna i niezaskarżalna do sądu administracyjnego z dniem doręczenia organowi administracji oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania. Jest to niewątpliwie korzystna zmiana, gdyż w sytuacji, gdy wszystkie strony postępowania są zadowolone z decyzji, oczekiwanie z jej wykonaniem na upływ terminu do wniesienia odwołania jest sprzeczne z zasadą szybkości postępowania administracyjnego.

Omawiana zmiana może przynieść wymierne korzyści. Przykładowo, jeżeli inwestor porozumie się z pozostałymi stronami postępowania (przeważnie są nimi właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości sąsiadujących z planowaną inwestycją) i złożą oni stosowne oświadczenia do właściwego organu, wówczas inwestor będzie mógł rozpocząć prace budowlane bez dodatkowego oczekiwania.

Ponaglenie bat na opieszałość

Ustawodawca dostrzegł, że dotychczasowa instytucja zażalenia na bezczynność organu lub przewlekłość postępowania administracyjnego nie spełniała swojej funkcji.

Począwszy od 1 czerwca, strona, której sprawy nie załatwiono w określonym terminie lub która uczestniczy w postępowaniu prowadzonym dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy, może złożyć ponaglenie. Ponaglenie powinno być rozpatrzone zasadniczo przez organ wyższego stopnia, w terminie 7 dni. Jeżeli organ uzna je za zasadne, wyda on postanowienie wskazujące, że organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania (wraz ze stwierdzeniem, czy nastąpiło to z rażącym naruszeniem prawa).

Postanowienie będzie także zawierać zobowiązanie organu prowadzącego postępowanie do załatwienia sprawy w wyznaczonym terminie i zarządzenie dotyczące wyjaśnienia przyczyn i ustalenia osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.

Druga instancja zinterpretuje przepisy

W myśl dodanego art. 138 §2a KPA organ odwoławczy, uchylając decyzję wydaną w pierwszej instancji, obligatoryjnie określa wytyczne w zakresie wykładni przepisów prawa, jeżeli organ pierwszej instancji dokonał błędnej wykładni tych przepisów, zaś organ pierwszej instancji jest związany tymi wytycznymi. Dotychczas bowiem miały miejsce przypadki, w których organ pierwszoinstancyjny wielokrotnie w toku tego samego postępowania wydawał decyzje oparte na błędnej interpretacji przepisów, te zaś następnie były uchylane przez organ odwoławczy. Na skutek nowelizacji takie sytuacje nie powinny mieć miejsca.

Nowelizacja dotyczy również postępowania przed sądami administracyjnymi. Na uwagę zasługuje m.in. usunięcie instytucji wezwania organu administracji do usunięcia naruszenia prawa w przypadkach, gdy było to konieczne przed wniesieniem skargi (np. w przypadku zaskarżania uchwał podejmowanych przez radę gminy). Umożliwia to wniesienie skargi do sądu administracyjnego bez konieczności uprzedniego wezwania organu do usunięcia stwierdzonego naruszenia prawa, w terminie 30 dni od daty dowiedzenia się przez skarżącego o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności, dla których ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia.

Bez wezwania

Wydaje się, że ta zmiana wpłynie między innymi na możliwość szybszego zaskarżania uchwały w sprawie przyjęcia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego czy miejscowego planu rewitalizacji. Dotychczas prawo przewidywało, że zaskarżenie takiej uchwały do sądu administracyjnego powinno być poprzedzone wezwaniem skierowanym do rady gminy (rady miasta) do usunięcia naruszenia prawa.

Nowością jest także przepis ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej „PPSA") przewidujący, że w razie wniesienia skargi bezpośrednio do sądu administracyjnego termin wniesienia skargi uważa się za zachowany, zaś sąd niezwłocznie przekazuje skargę do organu, który wydał zaskarżone rozstrzygnięcie. Jest to niewątpliwe ułatwienie dla skarżących działających bez profesjonalnych pełnomocników. Dotychczas wniesienie skargi z pominięciem organu, którego rozstrzygnięcie jest skarżone, skutkowało często odrzuceniem skargi jako wniesionej po terminie (w takich wypadkach bowiem kluczowa dla dochowania terminu była data przekazania skargi przez sąd administracyjny właściwemu organowi).

Sprzeciw od decyzji kasatoryjnej

Kolejną zmianą jest wprowadzenie do PPSA tzw. sprzeciwu od decyzji. Jeżeli organ drugiej instancji wyda decyzję uchylającą decyzję organu pierwszoinstancyjnego i przekaże sprawę do ponownego rozpatrzenia, ta decyzja nie będzie podlegała zaskarżeniu na drodze sądowoadministracyjnej. Strona niezadowolona z decyzji będzie mogła jednak wnieść w terminie 14 dni sprzeciw od decyzji do sądu administracyjnego. Rozpoznanie sprzeciwu nastąpi na posiedzeniu niejawnym w terminie 30 dni od daty wpływu sprzeciwu do sądu. Sąd będzie badał sprzeciw jedynie w ograniczonym zakresie, weryfikując, czy zostały spełnione przesłanki uzasadniające wydanie decyzji kasatoryjnej. Jeżeli wojewódzki sąd administracyjny oddali sprzeciw od decyzji, to na takie rozstrzygnięcie będzie przysługiwała skarga kasacyjna, która podlega rozpoznaniu w terminie 30 dni od daty wpływu skargi kasacyjnej, na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli natomiast wojewódzki sąd administracyjny uchyli decyzję kasatoryjną, wówczas organ drugiej instancji będzie mógł jedynie utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję, orzec co do istoty sprawy albo umorzyć postępowanie.

Zaproponowana przez ustawodawcę zmiana ma skrócić czas rozpoznania przez sądy skarg na decyzje przekazujące sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Opisywane zmiany można ocenić jako krok w dobrym kierunku. Faktyczne uproszczenie postępowania administracyjnego zależeć będzie w dużym stopniu od tego, jak nowe rozwiązania przewidziane w Kodeksie postępowania administracyjnego i w ustawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zostaną zastosowane w praktyce przez organy i sądy.

Nie budzi wątpliwości autorów, że uczestnicy obrotu prawnego, zwłaszcza przedsiębiorcy, mogą skorzystać na usprawnieniu procedur administracyjnych.

Bartosz Clemenz jest partnerem w kancelarii Greenberg Traurig,

Filip Janeczko jest prawnikiem w tej kancelarii.

Ustawa z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (dalej „Ustawa") zmieniła z dniem 1 czerwca 2017 r. m.in. część przepisów o postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym. Intencją ustawodawcy było usprawnienie relacji pomiędzy obywatelami a organami administracji. Na zmianach skorzystają także przedsiębiorcy, np. inwestorzy realizujący projekty budowlane.

Milcząca zgoda

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Opinie Prawne
Prof. Pecyna o komisji ds. Pegasusa: jedni mogą korzystać z telefonu inni nie
Opinie Prawne
Joanna Kalinowska o składce zdrowotnej: tak się kończy zabawa populistów w podatki
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Przywracanie, ale czego – praworządności czy władzy PO?
Opinie Prawne
Ewa Szadkowska: Bieg z przeszkodami fundacji rodzinnych
Opinie Prawne
Isański: O co sąd administracyjny pytał Trybunał Konstytucyjny?