Nowe przepisy procedury administracyjnej: partnerskie podejście do stron postępowania

Nowe przepisy procedury administracyjnej wychodzą naprzeciw oczekiwaniom osób biorących udział w postępowaniu administracyjnym i sprawić mają, aby organ wziął pod uwagę także ich słuszny interes – uważa prawnik Jarosław Kamiński.

Publikacja: 11.01.2017 07:39

Nowe przepisy procedury administracyjnej: partnerskie podejście do stron postępowania

Foto: 123rf

Ministerstwo Rozwoju w ramach tzw. pakietu stu zmian dla firm – będącego elementem szerszego „Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju" – przygotowało projekt zmiany ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego z 14 czerwca 1960 roku (Dz.U. nr 30, poz. 167 ze zm. – dalej k.p.a.). Projekt, który ma wejść w życie 1 czerwca 2017 roku, przewiduje wiele zmian – najważniejszymi wydają się te w zakresie naczelnych zasad postępowania administracyjnego.

Zmianie ulec mają między innymi przepisy określone w art. 7 i 8 k.p.a., a więc zasada prawdy obiektywnej oraz zasada pogłębiania zaufania obywateli do organu. Zasadę prawdy obiektywnej reguluje art. 7 k.p.a., zgodnie z którego obecną treścią „W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli". Po zmianie do przepisu tego ma zostać dodany drugi paragraf o brzmieniu: „W przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa organ administracji publicznej prowadzący postępowanie przyjmuje wykładnię korzystną dla strony". Taka interpretacja będzie mogła nastąpić oczywiście tylko wówczas, kiedy w stanie faktycznym konkretnej sprawy organ będzie dysponował dwoma lub więcej wykładniami przepisów prawa, z których wyciągane wnioski będą odmienne. W takiej sytuacji organ będzie miał obowiązek zastosować wykładnię korzystniejszą dla strony. Stanowi to więc wdrożenie zasady przyjaznej interpretacji przepisów na korzyść strony – in dubio pro libertate. W obecnie obowiązujących regulacjach na organ taki obowiązek nałożony nie jest, zatem w przypadku istnienia kilku wykładni możliwe jest zastosowanie także tej niekorzystnej dla strony. Widać wyraźne dążenie ustawodawodawcy do wyjścia naprzeciw oczekiwaniom osób biorących udział w postępowaniu administracyjnym i sprawienia, aby organ miał na uwadze także ich słuszny interes.

W projekcie ustawy zmianie ma ulec także treść przepisu art. 8 k.p.a. Zgodnie z jego obecnym brzmieniem „Organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej". Po zmianie przepis ten będzie rozbudowany. Do wskazanej zasady ustawodawca dodał zapis, iż organy mają się kierować zasadą bezstronności oraz równego traktowania. Wprowadzenie tych zasad, mimo iż wynikają one wprost z Konstytucji RP, należy jednak ocenić pozytywnie. Zapis ten oznacza w praktyce, że organ dokonujący rozstrzygnięcia nie może kierować się jakimikolwiek partykularnymi interesami, a także nie może dyskryminować żadnej ze stron postępowania z jakichkolwiek przyczyn.

Zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa ustawodawca konkretyzuje jeszcze bardziej – do przepisu wprowadzono także paragraf drugi, w którym nakazuje się organowi, aby ten przy rozstrzyganiu sprawy brał pod uwagę zgodne z prawem i możliwe do spełnienia oczekiwania strony, wynikające z utrwalonej praktyki w zakresie rozstrzygnięć wydawanych w analogicznym stanie faktycznym oraz prawnym. Organ więc ma obowiązek respektować oczekiwania strony, o ile te mieszczą się w granicach przepisów, a ponadto ma wypracować pewną praktykę przy rozstrzyganiu spraw podobnych. Częstym przecież obecnie zjawiskiem jest, że w dwóch podobnych sprawach wydawane są różne decyzje – wprowadzenie powyższego zapisu ma temu zapobiec.

W kodeksie dodano także art. 8a i 8b. Zgodnie z treścią art. 8a k.p.a. organ rozpoznający sprawę ma podejmować tylko takie działania powodujące uciążliwość dla stron, które są konieczne i proporcjonalne do zamierzonego celu tego postępowania. W art. 8b k.p.a. wprowadzono zaś obowiązek współdziałania organów w celu dokładnego wyjaśnienia zarówno stanu faktycznego, jak i prawnego sprawy. Jednocześnie organy mają mieć na względzie interes społeczny, słuszny interes obywateli oraz sprawność postępowania. Naturalne jest bowiem, że samo postępowanie administracyjne nie powinno wiązać się dla stron ze zbyt dużymi uciążliwościami, a tak niestety się zdarza, w szczególności w sytuacji, gdy sprawa dotyczy ograniczeń majątkowych. Wprowadzenie takiego przepisu nie oznacza oczywiście, iż takich ograniczeń nie będzie. Organ ma jednak zawsze badać ich celowość, a także wydawać takie rozstrzygnięcie, aby w realiach danej sprawy były jak najmniej uciążliwe i zgodne w przepisami prawa materialnego. Organy mają również, zgodnie z nowym brzmieniem art. 8b k.p.a., współdziałać ze sobą – wprowadzenie takiego zapisu powinno w konsekwencji przyspieszyć postępowanie.

Celem wprowadzanych zmian jest usprawnienie postępowania administracyjnego, a także bardziej partnerskie podejście do osób lub podmiotów uczestniczących w nich jako strony. Czas pokaże, czy zmiany te osiągną zamierzony cel.

Autor: adwokat, wspólnik w kancelarii adwokacko-radcowskiej Kamiński & Gawłowska SC

Ministerstwo Rozwoju w ramach tzw. pakietu stu zmian dla firm – będącego elementem szerszego „Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju" – przygotowało projekt zmiany ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego z 14 czerwca 1960 roku (Dz.U. nr 30, poz. 167 ze zm. – dalej k.p.a.). Projekt, który ma wejść w życie 1 czerwca 2017 roku, przewiduje wiele zmian – najważniejszymi wydają się te w zakresie naczelnych zasad postępowania administracyjnego.

Zmianie ulec mają między innymi przepisy określone w art. 7 i 8 k.p.a., a więc zasada prawdy obiektywnej oraz zasada pogłębiania zaufania obywateli do organu. Zasadę prawdy obiektywnej reguluje art. 7 k.p.a., zgodnie z którego obecną treścią „W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli". Po zmianie do przepisu tego ma zostać dodany drugi paragraf o brzmieniu: „W przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa organ administracji publicznej prowadzący postępowanie przyjmuje wykładnię korzystną dla strony". Taka interpretacja będzie mogła nastąpić oczywiście tylko wówczas, kiedy w stanie faktycznym konkretnej sprawy organ będzie dysponował dwoma lub więcej wykładniami przepisów prawa, z których wyciągane wnioski będą odmienne. W takiej sytuacji organ będzie miał obowiązek zastosować wykładnię korzystniejszą dla strony. Stanowi to więc wdrożenie zasady przyjaznej interpretacji przepisów na korzyść strony – in dubio pro libertate. W obecnie obowiązujących regulacjach na organ taki obowiązek nałożony nie jest, zatem w przypadku istnienia kilku wykładni możliwe jest zastosowanie także tej niekorzystnej dla strony. Widać wyraźne dążenie ustawodawodawcy do wyjścia naprzeciw oczekiwaniom osób biorących udział w postępowaniu administracyjnym i sprawienia, aby organ miał na uwadze także ich słuszny interes.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Opinie Prawne
Prof. Pecyna o komisji ds. Pegasusa: jedni mogą korzystać z telefonu inni nie
Opinie Prawne
Joanna Kalinowska o składce zdrowotnej: tak się kończy zabawa populistów w podatki
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Przywracanie, ale czego – praworządności czy władzy PO?
Opinie Prawne
Ewa Szadkowska: Bieg z przeszkodami fundacji rodzinnych
Opinie Prawne
Isański: O co sąd administracyjny pytał Trybunał Konstytucyjny?