System emerytalny coraz gorzej oceniany

Jedną z głównych rekomendacji badania z 2015 roku jest utrzymanie istotnej roli II filara w systemie emerytalnym. Dodatkowo konsultanci Mercer Polska wskazują na niski poziom opłat pobieranych obecnie przez OFE.

Polski oddział Mercera przygotował raport na temat wybranych aspektów działalności polskiego systemu emerytalnego ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących OFE. Przedmiotem analizy były: ryzyko związane z wypełnieniem zobowiązań ZUS, wysokość wynagrodzeń i kosztów towarzystw emerytalnych, a także niestabilność prawa z uwzględnieniem wpływu zmian legislacyjnych na funkcjonowanie towarzystw emerytalnych.

– Ocena Polski w trzech ostatnich badaniach systemów emerytalnych Melbourne Mercer Global Pension Index spada z roku na rok, z poziomu 57,9 pkt w 2013 roku do 56,2 pkt w 2015. Na redukcję oceny w 2014 roku największy wpływ miały zmiany w funkcjonowaniu OFE. W tym samym okresie ogólne wskaźniki dla pozostałych krajów uwzględnionych w porównaniu rosły – średnia ocena dla wszystkich krajów uwzględnionych w badaniu w 2013 roku wyniosła 60 pkt, w 2015 osiągnęła poziom 60,5 pkt – mówi Krzysztof Nowak, partner w Mercer, współautor raportu odwołującego się m.in. do ww. badania Melbourne Mercer Global Pension Index.

W rankingu z 2015 roku prowadzi Dania, za nią uplasowały się Holandia, Australia i Szwecja. Polska zajmując 15. miejsce, znalazła się w grupie krajów łącznie opisanych jako systemy o wielu dobrych rozwiązaniach, a jednocześnie problemach, które – w przypadku, gdy nie zostaną rozwiązane – mogą istotnie zagrozić systemowi emerytalnemu w przyszłości. W tej samej grupie znalazły się również Francja, Stany Zjednoczone, RPA, Brazylia i Austria.

Powołane w raporcie analizy wskazują na wysokie, potencjalne ryzyko dotyczące wywiązania się Polski ze swoich zobowiązań emerytalnych. O jego stopniu świadczą niski poziom aktywów emerytalnych, wysoka wartość zobowiązań emerytalnych, obecny deficyt ZUS, poziom zadłużenia państwa oraz zagrożenia demograficzne.

– W innym badaniu przeprowadzonym przez OECD w 2013 roku, w którym badano 35 krajów pod względem udziału aktywów funduszy emerytalnych w stosunku do PKB – średnia ważona wyniosła 84,2 proc.. Polska z wynikiem ponad czterokrotnie niższym od średniej zajęła 16. miejsce. Przy uwzględnieniu redukcji aktywów OFE z 2014 roku zajęłaby 23. pozycję. Ten i inne przedstawione w raporcie wskaźniki obrazują skalę zagrożenia, z którym przyjdzie nam się zmierzyć w nieodległej przyszłości – tłumaczy Małgorzata Rusewicz, prezes IGTE.

W podsumowaniu wyników analiz przedstawionych w raporcie posłużono się listą rekomendacji sformułowanych pod adresem Polski przez autorów badania Melbourne Mercer Global Pension Index. Jako najważniejszą wymieniono utrzymanie istotnej roli II filara w całym systemie emerytalnym. Za bardzo istotne zostały także uznane podniesienie wartości dobrowolnych oszczędności o charakterze długoterminowym oraz zwiększenie wartości aktywów emerytalnych stanowiących pokrycie zobowiązań systemu emerytalnego.

W raporcie dokonano także analizy kosztów obciążających aktywa OFE oraz wysokość opłat za zarządzanie pobieranych przez PTE. Z analizy wynika, że opłaty za zarządzanie OFE są ponad 50 proc. niższe niż wynagrodzenia pobierane z tytułu zarządzania w globalnych firmach asset management (dla porównywalnych typów portfeli). Oszacowana przez Mercer stawka wynagrodzenia za zarządzanie netto polskich PTE wyniosła 0,21 proc. aktywów, podczas gdy dla porównywanej próby globalnych firm asset management wskaźnik ten wyniósł 0,45 proc..

OFE są również znacznie tańsze od polskich funduszy akcyjnych i stabilnego wzrostu. Porównanie kosztów obciążających aktywa OFE z WKC (wskaźnikiem kosztów całkowitych) publikowanym przez polskie fundusze stabilnego wzrostu oraz akcyjne wypada zdecydowanie na korzyść tych pierwszych. Obliczony dla OFE wskaźnik wyniósł 0,66 proc., porównywalna wartość mediany dla funduszy stabilnego wzrostu 1,72 proc., a dla funduszy akcyjnych 1,75 proc..

W raporcie porównano też stawkę wynagrodzenia za zarządzanie (netto) dla PTE z kosztami zarządzania stosowanymi w publicznej instytucji wspólnego inwestowania w Wielkiej Brytanii (tzw. NEST). Również w tym zestawieniu tańsze o 30 proc. okazały się PTE.

Raport „Wybrane aspekty działalności otwartych funduszy emerytalnych" został przygotowany przez Mercer Polska 25 listopada 2015 roku na zlecenie IGTE.