„Sztuka w czasach PRL”: o sztuce lat 1945-1989

Paradoksalnie sztuki PRL-u nie zdominował propagandowy socrealizm, był to również okres rozkwitu nowoczesnych nurtów i wyjątkowych talentów.

Publikacja: 20.11.2016 10:15

„Sztuka w czasach PRL”: o sztuce lat 1945-1989

Foto: materiały promocyjne

Albumowa książka „Sztuka w czasach PRL” Stefanii Krzysztofowicz-Kozakowskiej opowiada o najważniejszych zjawiskach artystycznych i ich twórcach w latach 1945-1989. W bogato ilustrowanym albumie nie brak socrealistycznych reminiscencji, o których przypomina np. portret Majakowskiego, namalowany przez Jerzego Nowosielskiego, czy „Postacie” Wojciecha Fangora z pozytywnymi bohaterami pracy i młodą dekadentką, kopiującą zachodnią imperialistyczną modę i kulturę.

A z drugiej strony możemy oglądać wiele nowatorskich dzieł: Magdaleny Abakanowicz, Jerzego Tchórzewskiego, Waldemara Świerzego, Jana Dobkowskiego, Zdzisława Beksińskiego i innych. To zresztą nieraz jest dyskusyjny i mocno subiektywny wybór, ale. daje  możliwość zobaczenia rzadko pokazywanych prac z prywatnych kolekcji).

Autorka – historyczka sztuki z dużą erudycją  – prowadzi nas przez zawiłości i meandry sztuki PRL-u, przybliżając wszystkie jej obszary: malarstwo, rzeźbę, jak i architekturę, design, murale i neony. Pisze o strategiach władzy i artystów, o zmaganiach twórców z cenzurą, totalitaryzmem, żelazną kulturą. O całej tej skomplikowanej podwójnej grze, toczącej się w tle ważnych wydarzeń politycznych: utrwalania władzy ludowej lat 40 i stalinizmu pierwszej połowy lat 50., czasu odwilży po 1956, marca 1968, grudnia 1970, strajków sierpnia 1980 i powstania „Solidarności”, stanu wojennego, aż po wybory 4 czerwca 1989.

Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska pokazuje wpływ politycznych przełomów na rozwój i charakter polskiej powojennej sztuki, a jednocześnie opowiada o indywidualnych pasjach i poszukiwaniach artystów, o otwartych na wszelkie eksperymenty w sztuce abstrakcyjnej, informel, op-arcie, performansach, happeningach…

Pokazuje postawy kompromisowe i bezkompromisowe, anegdotycznie oprowadzając nas po enklawach wolności tworzonych przez artystów. Odtwarza więc nie tylko głośne wystawy, ale prowadzi nas np. do krakowskiej piwnicy Pałacu pod Krzysztofory, gdzie działał Teatr Cricot 2 Tadeusza Kantora, głoszącego, że „jedyną przyszłością Krakowa jest połączenie zabytków z ultra-nowoczesnością”. Odwiedzamy też  Piwnicę pod Baranami, gdzie nie tylko odbywały się wieczory kabaretowe, ale i rozmaite happeningowe wydarzenia.

Książka przywołuje działania indywidualne i zbiorowe, jak anarchistyczno-artystyczne ruchy młodzieżowe lat 80., w które wpisywały się improwizacje Łodzi Kaliskiej czy akcje Pomarańczowej Alternatywy „Majora” Waldemara Fydrycha  pod prowokującymi hasłami „Święci Mikołaje przewodnia siłą narodu”, „Nie ma wolności bez krasnoludków”...

Czas PRL-u to dla polskiej sztuki okres bardzo skomplikowany. Mimo że o kulturze tamtych czasów Jerzy Nowosielski mówił „Nikt nie miał czystych rąk", to książka przekonuje, że artyści bronili wówczas nie tylko własnej, ale i zbiorowej tożsamości i wolności.

Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska „Sztuka w czasach PRL”, Wydawnictwo BOSZ 2016

Albumowa książka „Sztuka w czasach PRL” Stefanii Krzysztofowicz-Kozakowskiej opowiada o najważniejszych zjawiskach artystycznych i ich twórcach w latach 1945-1989. W bogato ilustrowanym albumie nie brak socrealistycznych reminiscencji, o których przypomina np. portret Majakowskiego, namalowany przez Jerzego Nowosielskiego, czy „Postacie” Wojciecha Fangora z pozytywnymi bohaterami pracy i młodą dekadentką, kopiującą zachodnią imperialistyczną modę i kulturę.

A z drugiej strony możemy oglądać wiele nowatorskich dzieł: Magdaleny Abakanowicz, Jerzego Tchórzewskiego, Waldemara Świerzego, Jana Dobkowskiego, Zdzisława Beksińskiego i innych. To zresztą nieraz jest dyskusyjny i mocno subiektywny wybór, ale. daje  możliwość zobaczenia rzadko pokazywanych prac z prywatnych kolekcji).

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Literatura
Czesław Miłosz z przedmową Olgi Tokarczuk. Nowa edycja dzieł noblisty
Literatura
Nie żyje Leszek Bugajski, publicysta i krytyk literacki
Literatura
Ernest Bryll: zapomniany romantyk i Polak stojący w kolejce
Literatura
Nie żyje Ernest Bryll
Literatura
Premiera książki „Emilian Kamiński. Reżyser marzeń”