Natychmiastowe odwołanie dyrektora szkoły to ostateczność - wyrok NSA

Szczególnie uzasadniony przypadek, który pozwala na odwołanie nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia, nie może być interpretowany rozszerzająco. Odwołanie dyrektora w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia jest możliwe tylko wtedy, gdy zachodzi konieczność natychmiastowego przerwania wykonywania funkcji dyrektora z uwagi na zagrożenie dla interesu publicznego i dalszego funkcjonowania szkoły.

Publikacja: 27.10.2016 06:00

Natychmiastowe odwołanie dyrektora szkoły to ostateczność - wyrok NSA

Foto: 123RF

Taki wniosek płynie z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 12 lipca 2016 r. (I OSK 787/16).

Zgodnie z art. 38 ust. 1 pkt 2 organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole, w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, może odwołać tego nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Wspomniany przepis był podstawą wydanego w lutym 2015 r. przez burmistrza zarządzenia w sprawie odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, wskazał, że przyczyną odwołania dyrektora są niezadowalające i pogarszające się wyniki kształcenia w kierowanej przez niego szkole. W ocenie burmistrza, dalsze kierowanie szkołą przez dyrektora miało stanowić istotne zagrożenie dla osiągnięcia celów szkoły oraz prowadzić do destabilizacji jej funkcjonowania w zakresie zadań dydaktycznych, wychowawczych oraz opiekuńczych.

Dyrektor nie zgodził się z oceną burmistrza i wezwał go do usunięcia naruszenia prawa. Po tym, jak burmistrz go nie uwzględnił, dyrektor wniósł do WSA skargę na wydane przez niego zarządzenie.

Dyrektor wskazywał, że odwołanie nauczyciela z funkcji kierowniczej w szkole z uwagi na szczególnie uzasadniony przypadek powinno poprzedzić wysłuchanie nauczyciela oraz zapoznanie się z opinią stosownego związku zawodowego. Ponadto zarządzenie powinno zawierać pisemne uzasadnienie faktyczne oraz prawne.

Zdaniem WSA, w przedmiotowej sprawie istotne było ustalenie, czy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadniał stwierdzenie, że występuje szczególnie uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o. W ocenie WSA argumentacja przedstawiona przez burmistrza nie mogła stanowić samodzielnej podstawy do pozbawienia dyrektora zajmowanego stanowiska w trybie określonym w trybie art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o. Zdaniem sądu, brak zadowalających rezultatów kształcenia w szkole kierowanej przez dyrektora mógł co najwyżej uzasadniać wszczęcie procedury naprawczej określonej art. 34 ust. 2 u.s.o., a dopiero później prowadzić do odwołania dyrektora ze stanowiska na mocy art. 23 ust. 2a u.s.o. w zw. z art. 38 ust. 1 pkt 1 lit b u.s.o. Sąd zwrócił uwagę, że co prawda w przedmiotowej sprawie burmistrz powołał się na kontrole, które prowadzone były przez organ nadzoru pedagogicznego, ale nie poddał ich samodzielnej i wnikliwej ocenie. WSA doszedł do wniosku, że działania dyrektora nie miały takiego charakteru, który stanowiłby szczególnie uzasadniony przypadek, o jakim mowa w art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o.

Burmistrz wniósł skargę kasacyjną do NSA, który jednak ją oddalił, uznając, że wyrok WSA odpowiada prawu. NSA zgodził się z argumentacją przedstawioną przez WSA. Uznał, że art. 31 ust. 1 pkt 2 u.s.o., który wyznacza przesłanki dopuszczalności odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia i dopuszcza odwołanie dyrektora w przypadkach „szczególnie uzasadnionych" nie może być interpretowany rozszerzająco. Sąd zwrócił uwagę, że w sprawie nie wykazano takich uchybień przy wykonywaniu zadań, które uzasadniałyby natychmiastowe przerwanie wykonywania funkcji dyrektora. NSA zaakcentował przy tym, że „szczególnie uzasadniony przypadek" oznacza taką sytuację, w której nauczyciel nie może pełnić funkcji kierowniczej, a konieczność natychmiastowego przerwania wykonywanych przez niego czynności zachodzi z uwagi na zagrożenie interesu publicznego. Podkreślił przy tym, że naruszenie prawa przez dyrektora musi być na tyle istotne, że nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków i jednocześnie może prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły.

Komentarz eksperta

Robert Wechman, prawnik, Kancelaria Prawna Piszcz, Norek i Wspólnicy

Istotą art. 38 ust. 1 pkt 2 u.s.o. jest przyznanie organowi, który powierza nauczycielowi kierownicze stanowisko w szkole, kompetencji do odwołania go bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego w szczególnie uzasadnionych przypadkach, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty. Z tego powodu w przedmiotowej sprawie ważne było ustalenie, czy burmistrz oparł swoje zarządzenie na szczególnie uzasadnionym przypadku, który uzasadniałby zwolnienie dyrektora w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

NSA podtrzymał obowiązującą linię orzeczniczą i wskazał, że szczególnie uzasadnione przypadki odwołania muszą być rozumiane wąsko. Szczególnie uzasadniony przypadek zachodzi wtedy, gdy ma miejsce sytuacja, w której nie jest możliwe pełnienie przez nauczyciela funkcji kierowniczej i zachodzi przy tym konieczność natychmiastowego zwolnienia go z uwagi na zagrożenie interesu publicznego. Oznacza to, że odwołanie dyrektora bez wypowiedzenia należy traktować jako środek ostateczny, który można zastosować tylko w wyjątkowych sytuacjach, które doprowadziłyby do destabilizacji funkcjonowania szkoły.

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego