Prawnicy już od dłuższego czasu spierają się, czy w przypadku narkotyków można stosować podobne zasady jak przy badaniu trzeźwości pracownika. Zgodnie z art. 17 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 487; dalej: ustawa) kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek nie dopuścić do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał go w czasie pracy (art. 17 ust. 1).
Przeciwnicy zastosowania takiego rozwiązania przy narkotykach wychodzą z założenia, że skoro racjonalny ustawodawca nie przewidział odpowiednich rozwiązań, to nie ma takiej możliwości. Tymczasem wiele środków odurzających wywiera podobny do alkoholu wpływ na organizm. Rozstrzygnął to sam ustawodawca, wymieniając w przepisach wykonawczych do ustawy Prawo o ruchu drogowym m.in. kodeinę, morfinę, heroinę, kokainę i amfetaminę jako „środki działające podobnie do alkoholu" (rozporządzenie ministra zdrowia z 16 lipca 2014 r. w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie, DzU z 2014 r., poz. 948).
Konsekwentnie nie powinno być wątpliwości, że przebywanie pod wpływem środków odurzających w miejscu pracy stanowi zagraża zdrowiu (a nawet życiu) odurzonego oraz współpracowników i osób trzecich. Poza spowodowaniem wypadku przy pracy pracownik będący pod wpływem narkotyków może doprowadzić do uszkodzenia maszyn i urządzeń czy wyrządzenia innych szkód materialnych w zakładzie. Niektóre środki odurzające istotnie także wpływają na jakość i wydajność świadczonej pracy, co również ma znaczenie dla pracodawców.
W związku z tym nie ma jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia, aby narkotyki w miejscu pracy traktować inaczej niż alkohol. Podobnie uznał Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (www.giodo.gov.pl/plik/id_p/2641/j/pl/), opowiadając się w niektórych sytuacjach za dopuszczalnością kontroli pracowników na obecność narkotyków.
Możliwe działania
Oczywiście brak konkretnych przepisów dotyczących zwalczania narkotyków w miejscu pracy stanowi problem praktyczny. Dopuszczalność wprowadzenia pewnych rozwiązań można wyprowadzić z innych przepisów. Zgodnie z art. 94 pkt 4 kodeksu pracy pracodawca musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy zatrudnianych osób. Do pracodawcy należy też zorganizowanie porządku w zakładzie poprzez odpowiednie ukształtowanie treści regulaminu pracy (art. 104 [1] k.p.). Pracodawca nie może także dopuścić do pracy etatowca znajdującego się w stanie niezdolnym do jej świadczenia.
