Termin nałożenia kary porządkowej na pracownika

Wymierzając zatrudnionemu karę porządkową, pracodawca musi przestrzegać zasad określonych w kodeksie pracy, w tym ustawowych terminów. W przeciwnym razie tę sankcję może uchylić sąd pracy.

Aktualizacja: 26.09.2017 05:50 Publikacja: 26.09.2017 05:45

Termin nałożenia kary porządkowej na pracownika

Foto: 123RF

Przepisy kodeksu pracy regulujące odpowiedzialność porządkową pracowników mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Nie można ich zatem umownie ograniczać, rozszerzać ani wyłączać. Dotyczy to zarówno rodzaju kar, jak i zakresu ich stosowania.

Trzy rodzaje

Przewidziane w kodeksie pracy kary porządkowe to upomnienie, nagana i kara pieniężna. Przy czym zgodnie z art. 108 § 1 i 2 k.p., karę upomnienia czy nagany można nałożyć na pracownika tylko za naruszenia polegające na nieprzestrzeganiu:

- ustalonej organizacji i porządku,

- przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

- przepisów przeciwpożarowych,

- przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy,

- przyjętego sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Jest to katalog zamknięty. Pracodawcy nie mogą go rozszerzać.

Surowszą postacią kary porządkowej jest kara pieniężna. Można ją zastosować wyłącznie w razie:

- nieprzestrzegania przez pracownika przepisów bhp lub przepisów przeciwpożarowych,

- opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia,

- stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwym,

- spożywania alkoholu w czasie pracy.

Maksymalna wysokość tej kary za jedno przewinienie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, to równowartość jednodniowego wynagrodzenia pracownika.

Najpierw wyjaśnienia

Przed zastosowaniem kary porządkowej należy wysłuchać pracownika (art. 109 § 2 k.p.). Przepisy nie określają jednak, w jaki sposób powinien on złożyć wyjaśnienia. Można przyjąć, że wysłuchanie pracownika powinno wyglądać w ten sposób, że pracodawca przedstawia mu zamiar i przyczyny wymierzenia kary porządkowej, a następnie podwładny przedstawia swoje racje i ustosunkowuje się do przedstawionego mu zarzutu.

Wysłuchanie pracownika to warunek konieczny skuteczności wymierzenia kary porządkowej. Pracodawca musi umożliwić etatowcowi ustne wypowiedzenie się. Nie może więc ograniczać tego uprawnienia poprzez nakazanie mu złożenia wyjaśnień na piśmie. Wskazywał na to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 16 czerwca 1999 r. (I PKN 114/99). Dlatego też, jeżeli pracownik jest gotów do złożenia ustnych wyjaśnień, szef nie może ograniczyć jego uprawnień i żądać złożenia ich na piśmie. Nie musi przy tym osobiście wysłuchiwać pracownika, może do tego delegować innego pracownika np. majstra lub kierownika. Nie ma też przeszkód, aby wysłuchał obwinionego telefonicznie.

Jeśli pracownik nie wyraża woli skorzystania ze swego uprawnienia i odmawia złożenia ustnych wyjaśnień w sprawie, to pracodawca może go poprosić o złożenie ewentualnych wyjaśnień na piśmie.

Termin ukarania

Pracodawca musi pamiętać o terminach, w których wolno mu nałożyć karę porządkową. W kodeksie pracy ustanowiono bowiem maksymalne okresy, po upływie których kary nie można już zastosować. Okresy te wynoszą:

- 2 tygodnie od daty powzięcia przez pracodawcę wiadomości o naruszeniu obowiązków pracowniczych, oraz

- 3 miesiące od dnia naruszenia tych obowiązków (art. 109 § 1 k.p.).

Przy czym, jeżeli nie można wysłuchać pracownika z powodu nieobecności w pracy, dwutygodniowy termin nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się przez niego w pracy (art. 109 § 2 i 3 k.p.).

Okresy, w których dopuszczalne jest wymierzenie kary, należy rozpatrywać odrębnie. Jeżeli zatem od uzyskania przez szefa wiadomości o naruszeniu przez pracownika obowiązków, które uzasadnia nałożenie kary porządkowej, upłynęło ponad 2 tygodnie, to kary nie można już zastosować, mimo że od dopuszczenia się tego naruszenia nie upłynęły jeszcze 3 miesiące. Nałożenie kary nie będzie również możliwe, jeśli od dopuszczenia się naruszenia minęły 3 miesiące, mimo że przełożony dowiedział się o tym dopiero przed np. 4 dniami.

Zawiadomienie na piśmie

Pracodawca ma obowiązek zawiadomić etatowca o ukaraniu go karą porządkową. Powinien to zrobić na piśmie, zachowując odpis tego zawiadomienia w aktach osobowych ukaranego.

Takie pismo powinno zawierać:

- oświadczenie o ukaraniu,

- wskazanie rodzaju naruszenia obowiązków,

- wskazanie daty dopuszczenia się naruszenia,

- informację o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia.

Niezawiadomienie pracownika o zastosowanej karze porządkowej lub powiadomienie go o ukaraniu bez zachowania wymogu formy pisemnej (np. poprzez wezwanie i ustne poinformowanie) powoduje wadliwość decyzji pracodawcy. Istotne jest jednak, że obowiązek zachowania formy pisemnej dotyczy tylko zawiadomienia pracownika o wymierzeniu kary porządkowej, a nie samego jej nałożenia. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 21 maja 1999 r. (I PKN 70/99).

Prawo sprzeciwu

Pracownik może złożyć sprzeciw od nałożonej kary porządkowej tylko w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu. Jeśli nie dotrzyma tego terminu, nie może wnieść sprzeciwu. Termin ten nie ulega przywróceniu. W razie zatem wniesienia przez pracownika sprzeciwu po upływie 7 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wymierzonej karze, firma może go odrzucić, informując podwładnego, że prawo do wniesienia sprzeciwu wygasło wraz z upływem tego terminu.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracodawca nie zamieścił informacji o prawie wniesienia sprzeciwu w zawiadomieniu o ukaraniu. Nie może to skutkować zmniejszeniem uprawnień pracownika. W takiej sytuacji przyjmuje się, że bieg terminu do wniesienia sprzeciwu w ogóle się nie rozpoczął, co pozwala pracownikowi na złożenie sprzeciwu w późniejszym czasie.

14 dni na odrzucenie

Pracodawca może uwzględnić lub odrzucić sprzeciw pracownika. Może więc podzielić jego argumenty i uchylić nałożoną karę lub poinformować go, że odrzuca sprzeciw. Przy czym istotne jest, że uwzględnienie sprzeciwu może nastąpić także w sposób dorozumiany poprzez nieodrzucenie go w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia. Jeśli więc pracodawca nie zajmie żadnego stanowiska w ciągu 14 dni od otrzymania sprzeciwu, jest to równoznaczne z jego uwzględnieniem. Aby tego uniknąć, pracodawca musi posiadać dowód, że odrzucił sprzeciw ukaranego przed upływem 14 dni od jego wniesienia.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- kary pieniężne można potrącać z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody

- nie wolno zastosować kar porządkowych wobec osób, które wykonują pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, np. na podstawie umowy zlecenia

- należy pouczyć pracownika, że ma prawo złożyć sprzeciw od wymierzonej kary

- wymierzenie kary nie wyklucza późniejszego wypowiedzenia umowy z powodu tego samego przewinienia

Czego unikać

- stosowania kar porządkowych nieprzewidzianych w kodeksie pracy

- wymierzania kary bez uprzedniego wysłuchania pracownika

- odmowy przyjęcia sprzeciwu pracownika, który złożył go w kodeksowym terminie

Przepisy kodeksu pracy regulujące odpowiedzialność porządkową pracowników mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Nie można ich zatem umownie ograniczać, rozszerzać ani wyłączać. Dotyczy to zarówno rodzaju kar, jak i zakresu ich stosowania.

Trzy rodzaje

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona