Zasadnicze znaczenie mają tu przepisy kodeksu cywilnego określające odpowiedzialność za czyn niedozwolony (art. 415 i następne k.c.). Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał na dopuszczalność dochodzenia roszczeń uzupełniających w stosunku do świadczeń wynikających z ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (DzU z 2015 r., poz. 1242 ze zm.; dalej: ustawa wypadkowa).
W wyroku z 5 lipca 2005 r. (I PK 293/04) SN podniósł, że pracownik może dochodzić od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy opartych na przepisach prawa cywilnego (art. 415, 444 i 445 k.c.). Zatem odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika za szkodę powstałą wskutek np. wypadku przy pracy nie jest wyłączona przez to, że pracownikowi może przysługiwać jednorazowe odszkodowanie wypłacane przez ZUS na podstawie ustawy wypadkowej.
Zadośćuczynienie pieniężne, o którym mowa w art. 445 § 1 k.c., ma na celu naprawienie szkody niemajątkowej pracownika, wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych spowodowanych doznanym urazem.
Nie tylko etatowcy
Firma ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy zarówno własnym pracownikom, jak i osobom, które pracują na umowach cywilnoprawnych (np. zleceniach) oraz tzw. samozatrudnionym. Wynika to wprost z art. 304 § 1 kodeksu pracy. Według niego pracodawca zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą. Oznacza to, że te osoby również mogą dochodzić od firmy zadośćuczynienia, gdyby doznały urazu wskutek braku bezpiecznych warunków pracy.
Ciężar dowodu
Pracownik domagający się zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie może w postępowaniu sądowym powołać się jedynie na wypadek przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym. Musi wykazać wszystkie przesłanki prawne cywilnej odpowiedzialności firmy. Ma więc udowodnić ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność, poniesioną szkodę (wynikającą z uszczerbku na zdrowiu) oraz związek przyczynowy między zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody. Nie jest to łatwe, dlatego pracownicy zwykle korzystają z pomocy prawników, nierzadko wyspecjalizowanych w takich sprawach.