Wakacyjna praca małoletnich z ograniczeniami

Zgodnie z kodeksem pracy można zatrudnić młodocianego, czyli osobę, która nie ukończyła 18 lat, ale ukończyła lat 16. W szczególnych wypadkach można również zatrudnić osoby młodsze.

Od każdego młodocianego chętnego do zatrudnienia szef powinien wymagać przedstawienia świadectwa lekarskiego stwierdzającego, że praca, którą będzie wykonywał, nie zagraża jego zdrowiu. Ma też obowiązek sprawdzić, czy młody człowiek ukończył co najmniej gimnazjum (po zmianach dotyczących systemu oświaty – ośmioletnią szkołę podstawową).

Tylko lekki charakter

Zasady zatrudniania w celu wakacyjnego dorobienia, zatrudniania młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe, funkcjonują obok reguł przyjmowania w celu konkretnego przygotowania zawodowego (które również regulują przepisy kodeksu pracy).

Podstawową zasadą zatrudnienia młodocianego jest to, że może on wykonywać tzw. pracę lekką. Taka praca przede wszystkim nie może powodować zagrożenia dla życia i zdrowia młodych ludzi oraz ich rozwoju psychofizycznego.

Wykaz prac lekkich ustala sam szef po konsultacji z lekarzem medycyny pracy, oraz zatwierdzeniu przez inspektora pracy. Ta lista nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym określonych na podstawie art. 204 k.p. Są to np. prace załadunkowe lub wyładunkowe przy przewożeniu ciężarów oraz np. prace związane z produkcją i sprzedażą alkoholu.

Postanowienia na piśmie

Standardowa umowa o pracę – w takim przypadku raczej na czas określony – zawarta na piśmie, powinna zawierać wszystkie konieczne elementy, tj. strony umowy, jej rodzaj, datę zawarcia, warunki pracy oraz warunki wynagrodzenia, czas pracy.

Ważne! Do umów zawartych na czas określony w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym nie mają zastosowania rygory związane z łącznym okresem zatrudnienia i liczbą umów zawieranych na czas określony. Innymi słowy taka umowa nie stanie się umową na czas nieokreślony i kłopotem dla szefa.

Dodatkowe obowiązki

Zatrudnienie młodych ludzi to dodatkowe obowiązki dla szefa. Pracodawca musi dbać o młodego pracownika, zapewnić mu opiekę i pomoc niezbędną do wykonywania pracy. Musi też pamiętać, że czas pracy młodocianego jest krótszy niż dorosłego pracownika i wynosi w okresie wolnym od szkoły – 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ponadto taka osoba nie może pracować w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej (godz. 22 – 6). Młodociany pracownik podlega również wstępnym badaniom lekarskim.

Zlecenie zamiast etatu

Częstą formą umów zawieraną z młodzieżą lub studentami są umowy cywilnoprawne. Prym wiodą umowy zlecenia.

Przez taką umowę przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności dla dającego zlecenie. Umowa taka może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny. Wynagrodzenie należy się po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego zostało stwierdzone w umowie. Taką umowę może wypowiedzieć każda ze stron w każdym czasie.

Umowa powinna określać rodzaj pracy/czynności, którą ma wykonać zatrudniony, datę jej rozpoczęcia i zakończenia, miejsce oraz zasady wynagradzania.

Co ważne, umowa zlecenia nie może mieć charakteru umowy o pracę. Niemniej przy umowach „sezonowych" raczej nie powinno to mieć miejsca.

Zlecenie zawarte z uczniem lub studentem jest korzystne finansowo. Do ukończenia 26. roku życia osoby te nie podlegają ubezpieczeniom społecznym. Niezbędne przesłanki to faktyczne kształcenie/kontynuowanie nauki i kryterium wieku.

Istotne jest przy tym, że pod pojęciem studenta rozumie się osobę kształcącą się na studiach pierwszego i drugiego stopnia. Studia podyplomowe i doktoranckie nie dają już takiego statusu. Co do zasady uczniem pozostaje się do 31 sierpnia danego roku kalendarzowego, a studentem – do 30 września.

Zdolność do zawarcia umowy

Istotną sprawą jest zdolność małoletniego do podpisania umowy. W myśl przepisów prawa cywilnego pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą osiągnięcia pełnoletniości. W przypadku młodzieży między 16. a 18. rokiem życia mówimy o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, zaś osoby poniżej 13. roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych.

W każdym przypadku, gdy osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych zaciąga zobowiązania lub rozporządza swoim prawem, wymagana jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Zawarcie umowy zlecenia z taką osobą jest zatem dopuszczalne, lecz dla jej ważności niezbędna jest zgoda przedstawiciela ustawowego, czyli rodzica lub opiekuna prawnego. Ma to na celu ochronę osoby, która ze względu na wiek nie zawsze jest w stanie w pełni ocenić skutki zawieranych przez siebie umów.

Zgodnie z art. 18 kodeksu cywilnego dla ważności umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, niezbędne jest potwierdzenie umowy przez przedstawiciela.