Regulamin płac również w małej firmie

Nie ma zakazu wprowadzania regulaminu wynagradzania w zakładzie zatrudniającym mniej niż 20 pracowników. Jednak ważne jest wtedy, jakie warunki w tym zakresie gwarantują etatowcom zawarte z nimi wcześniej umowy.

Publikacja: 17.05.2016 06:40

Regulamin płac również w małej firmie

Foto: 123RF

Prowadzę firmę i zatrudniam mniej niż 20 osób. W przedsiębiorstwie nie ma regulaminu wynagradzania. Ostatnio zaistniał między mną a pracownikami spór o dodatkowe wynagrodzenie, które według mnie im nie przysługuje. Czy aby wyjaśnić kwestię nabywania prawa do dodatkowych składników pensji, mogę wprowadzić regulamin wynagradzania, w którym ustaliłabym zasady nabywania wynagrodzenia? – pyta czytelniczka.

Na temat wprowadzenia regulaminu wynagradzania dla pracodawców zatrudniających poniżej 20 osób doktryna prawna nie ma jednolitego stanowiska. Wydaje się jednak, że unormowanie w kodeksie pracy nie zabrania wprowadzania regulaminu w małych firmach.

Przepisy wewnętrzne

Zatrudniając pracownika, każda firma, czy to mała, czy większa, musi ustalić oprócz kwoty wynagrodzenia zasadniczego zasady wynagradzania w pozostałym zakresie, jeżeli firma przewiduje takie gratyfikacje. Dotyczy to przede wszystkim premii, ewentualnych nagród, dodatków funkcyjnych i innych składników, których nabywanie jest uzależnione od nakładu pracy. Pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników mają obowiązek wprowadzić w zakładzie pracy regulamin wynagradzania. Ten wewnętrzny akt prawny ma na celu ustalić wspólnie z załogą i związkami zawodowymi szczegółowe zasady wynagradzania załogi.

Wspólne procedowanie ze związkami zawodowymi o kształcie regulaminu wynika z intencji prawodawcy w celu optymalnego ustanowienia prawa wewnętrznego w zakresie prawa pracy. Jest to też pewnego rodzaju opozycja w stosunku do pracodawcy i jego ewentualnych autorytarnych zapędów w polityce wynagradzania. Jeśli w firmie nie ma związków zawodowych, pracodawca samodzielnie ustala regulamin wynagradzania.

Ważne zasady

W regulaminie wynagradzania należy szczegółowo określić, jakie konkretnie składniki przysługują pracownikom i jaki jest ich sposób nabywania. To też najlepszy sposób na ustalenie, jakie wynagrodzenie przysługuje za pracę faktycznie wykonaną, jakie za okres choroby i czy zmienne składniki wynagrodzenia uzależnione są od wyników pracy pracownika, całego zespołu czy może wyników finansowych firmy.

Oprócz przysługujących pracownikom składników wynagrodzenia w regulaminach określa się stosowane w firmie metody ustalania płacy, np. w formie: czasowej, akordowej, prowizyjnej lub ich różnych kombinacjach. Można też – jeżeli wymaga tego specyfika zakładu pracy – przewidzieć podział na różne grupy pracowników w zależności od specyfiki pracy, które mają różne zakresy przysługujących składników wynagrodzenia.

Dobrze sporządzony regulamin wynagradzania reguluje kompleksowo kwestie wynagrodzenia, a pracodawca, korzystając z jego postanowień, wpisuje w zakres umowy o pracę ramowe zasady nabywania prawa do wynagradzania wynikające z tego regulaminu, powołując się przy tym na jego istnienie.

Podzielone zdania

W doktrynie istnieje pewien spór, jeśli chodzi o to, czy pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 osób mogą tworzyć regulamin wynagradzania. Tak więc Kodeks pracy. Komentarz, red. K. Walczak, wyd. 18, C.H. Beck, Warszawa 2016 stwierdza: „wymóg zatrudniania 20 pracowników nie jest jednak, zdaniem autora, bezwzględnie obowiązujący, jeżeli bowiem pracodawca zatrudniający mniejszą liczbę pracowników chciałby ujednolicić zasady wynagradzania i przez to np. zabezpieczyć się przed zarzutami o dyskryminację, to ponieważ nie narusza to żadnych uprawnień pracowników, nie powinno to być kwestionowane". Natomiast inny komentator prawa pracy w pozycji Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, C.H. Beck, Warszawa 2015 stwierdza, że: „[...] interpretacja tego przepisu (art. 772 § 1 k.p. – przyp. autora) prowadzi do następujących wniosków: [...] tylko w odniesieniu do grupy co najmniej 20 pracowników dopuszczalne jest zbiorowe uregulowanie warunków wynagradzania. [...] Z kolei w przypadku pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników nie jest dopuszczalne uregulowanie zasad wynagradzania w regulaminie wynagradzania (taki pracodawca nie jest uprawniony do ustalenia regulaminu wynagradzania)".

Bez zakazu

Analizując powyższe komentarze, warto zauważyć, że kodeks pracy w stosunku do pracodawcy, który zatrudnia mniej niż 20 pracowników, zwalnia od obowiązku ustalania zasad wynagradzania w prawnej formie regulaminu wynagradzania. Tym samym nie zakazuje tworzenia go, a zwolnienie ma przede wszystkim charakter ulgowego traktowania małych i bardzo małych firm, które zatrudniają np. jedną lub dwie osoby. Wtedy tworzenie takiego regulaminu nie ma faktycznie sensu. Warto jednak przypomnieć, że do listopada 2002 r. obowiązywała norma prawna, która zwalniała z tworzenia regulaminu wynagradzania wtedy, gdy zatrudnienie było niższe niż pięć osób. Tym samym wydaje się, że pracodawca może utworzyć regulamin wynagradzania nawet wtedy, gdy zatrudnia mniej niż 20 osób.

Z umów do regulacji zakładowych

Gdy pracodawca chce wprowadzić regulamin wynagradzania, musi zobaczyć, jakie zasady wynagradzania zawarł w indywidualnych umowach o pracę. Orzecznictwo Sądu Najwyższego przyznaje prymat umowy o pracę jako indywidualnego kontraktu rodzącego stosunek pracy. Jeżeli więc postanowienia umowy są korzystniejsze od regulaminu wynagradzania, to właśnie one obowiązują. Potwierdza to Sąd Najwyższy w wyroku z 22 września 1999 r. (I PKN 262/99), gdzie stwierdza, że: „prawo do premii i jej wysokość zostały bezpośrednio przesądzone w umowie o pracę powoda, a to oznacza, iż nie mogły do niej mieć zastosowania przepisy regulaminu premiowania (wynagradzania) i to bez względu na ich charakter prawny".

Jeżeli szef będzie chciał zunifikować zasady wynagradzania w zakładzie pracy zgodnie z nowo powstałym regulaminem wynagradzania, to data ich wprowadzenie będzie zależeć od tego, czy nowo powstałe ustalenia są korzystniejsze dla pracownika czy też nie. Korzystne postanowienia tego regulaminu wchodzą wraz z nim. Jeżeli zmiany będą mniej korzystne dla danego pracownika niż dotychczasowe, pracodawca ma obowiązek dokonać wypowiedzenia zmieniającego te warunki w trybie przewidzianym w art. 42 ustawy k.p. Oczywiście tej modyfikacji może dokonać na zasadzie porozumienia stron z każdym pracownikiem, który wyrazi na nią zgodę.

Po pierwsze nie szkodzić

Brak regulaminu wynagradzania i enigmatyczne, niejasne zapisy w umowach często powodują różne interpretacje księgowych liczących wynagrodzenia. Bez jasnych ustaleń w zakresie składników wynagradzania księgowi wyliczający wynagrodzenia mają problemy z zakwalifikowaniem danego składnika zarówno w zakresie zasiłków, jak i za czas urlopów wypoczynkowych. Jest to też częsty powód sądowych sporów między stronami stosunku pracy w zakresie nabycia uprawnień do danego składnika.

Ryzykowny brak precyzji

Pracodawcy, tworząc regulamin wynagradzania, muszą bardzo precyzyjnie i skrupulatnie ustalić ten tekst. Nieścisłości w wynagradzaniu dość często są rozstrzygane w orzeczeniach sądowych na korzyść pracownika. Sąd Najwyższy w wyroku z 22 kwietnia 2015 r. (II PK 164/14) stwierdził, że premia jest składnikiem roszczeniowym, nawet jeżeli pracodawca nie określił szczegółowych zasad jej przyznawania, i pracownik ma prawo dochodzić jej wypłaty: „już z dwukrotnego zgodnego wprowadzenia do treści zawartych z powodem umów o pracę słów: »premia« – »premia regulaminowa roczna« – wynika literalnie, gramatycznie i co do zasady roszczeniowy charakter uzgodnionego spornego składnika wynagrodzenia za pracę, jeżeli takie umowne zobowiązanie płacowe nastąpiło bez określenia lub nawiązania do jakichkolwiek dalszych warunków lub przesłanek, od których miałoby zależeć uzgodnione w opisany wyżej sposób prawo do premii, które miało wynikać z opracowywanego regulaminu premiowania, ale jego wydania zaniechał pozwany pracodawca".

Warto zauważyć, że jeżeli regulamin jest zbyt ogólny, to nie będzie też spełniał funkcji prawotwórczej w zakładzie. Wtedy będzie to akt pozorny, którego nie będzie można uznać za regulamin wynagradzania w rozumieniu kodeksu pracy. W tej sytuacji pracownika będą obowiązywać normy prawne wynikające z ogólnych przepisów prawa pracy.

Prowadzę firmę i zatrudniam mniej niż 20 osób. W przedsiębiorstwie nie ma regulaminu wynagradzania. Ostatnio zaistniał między mną a pracownikami spór o dodatkowe wynagrodzenie, które według mnie im nie przysługuje. Czy aby wyjaśnić kwestię nabywania prawa do dodatkowych składników pensji, mogę wprowadzić regulamin wynagradzania, w którym ustaliłabym zasady nabywania wynagrodzenia? – pyta czytelniczka.

Na temat wprowadzenia regulaminu wynagradzania dla pracodawców zatrudniających poniżej 20 osób doktryna prawna nie ma jednolitego stanowiska. Wydaje się jednak, że unormowanie w kodeksie pracy nie zabrania wprowadzania regulaminu w małych firmach.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona